Zakończył się II Festiwal Kultury Lasowiackiej. Jednym z jego elementów było odsłonięcie muralu przedstawiającego Marię Kozłową – ludową poetkę, regionalistkę, przedstawicielkę Lasowiaków – grupy etnograficznej zamieszkującej północną części Kotliny Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu.
Więcej informacji o corocznym festiwalu można znaleźć na stronie https://lasowiacki.pl/
O Marii Kozłowej i jej wspomnieniach
Maria Kozłowa urodziła się w Machowie w 1910 roku.
„Historii mojej wsi rodzinnej nie ma opisanej, przechodzi ona natomiast z pokolenia w pokolenie przez opowiadanie. W dawnej Puszczy Sandomierskiej na prawej stronie Wisły w odległości 5 km od powiatowego miasteczka Tarnobrzega była piękna wioska Machów, licząca 118 gospodarstw. […] Najpiękniej wyglądał nasz Machów w majowe wieczory. Przed każdą chatą przy drodze stały ławeczki, na których po pracy spoczywali mieszkańcy Machowa, gdzie się upajali widokiem wsi i gdzie pachniały liliowe bzy, białe jaśminy i różowe kwiaty jabłoni” – pisała Maria w swoich wspomnieniach w 1970 roku.
Wieś przestała istnieć w 1969 roku, kiedy na jej terenie odkryto złoża siarki i rozpoczęto odkrywkowe jej wydobywanie. Maria Kozłowa bardzo boleśnie przeżyła przesiedlenie, i chociaż zamieszkała w mieście, sama o sobie mówiła „jestem rolniczką – gospodynią bez ziemi”. Do końca życia kultywowała pamięć o Lasowiakach i ich tradycje. Założyła zespół ludowy, spisywała pieśni, obrzędy, wspomnienia, gawędy. Tkała, haftowała i malowała. Za zasługi dla kultury ludowej została w 1979 roku nagrodzona Nagrodą im. Oskara Kolberga.
Tak swoim wierszem Maria Kozłowa pożegnała rodzinną wieś:
„…Żegnajcie machowskie pola i ogrody,
Żegnajcie mi w „Kale” i na „Strudze” wody,
żegnajcie mi kwiaty – bławatki i maki –
i wszystkie machowskie śpiewające mi kwiaty,
i koniki polne, coście mi cykały, bociany na gnieździe, coście klekotały.
Żegnajcie mi błonia kłosami szumiące, łąki pełne kwiecia i zielem pachnące…
Żegnaj ciemny lesie, gaje i gaiki, jezioro z szuwarem i małe strumyki…”
W 1970 roku Maria spisała swoje wspomnienia i przesłała je na konkurs „Wspomnienia kobiet wiejskich”. Konkurs zorganizowany został przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Centralny Związek Kółek Rolniczych, Radę Główną Kół Gospodyń Wiejskich, CRS „Samopomoc Chłopska” oraz fachowe czasopisma rolnicze. Na konkurs nadesłano 1200 prac. 56 z nich zostało opublikowanych nakładem wydawnictwa „Książka i wiedza”. Za zgodą wydawnictwa wspomnienia Marii Kozłowej przedrukowaliśmy na Witrynę Wiejską. Można je przeczytać w trzech częściach:
Mural Arkadiusza Andrejkowa
Mural o wymiarach 2,5 metra na 2,5 metra przedstawiający Marię Kozłową przygotował Arkadiusz Andrejkow, znany m.in. z murali na stodołach (projekt „Cichy Memoriał” liczy już 140 prac w całej Polsce!).
Arkadiusz Andrejkow podczas pracy przy muralu Marii Kozłowej. Źródło: www.facebook.com/andrejkowarkadiusz
Mural powstał w oparciu o jedno z bardziej znanych zdjęć Marii Kozłowej autorstwa Stanisława Świerka, wieloletniego reportera gazety „Siarka”, na ścianie budynku znajdującym się przy kanale doprowadzającym wodę do Jeziora Tarnobrzeskiego. Jezioro powstało w wyniku zalania siarkowego wyrobiska wodą w 2010 roku. Maria Kozłowa patrzy w kierunku jeziora, gdzie kiedyś istniał jej Machów. Mural powstał we współpracy z Tarnobrzeskim Domem Kultury. Odsłonięcie tego dzieła rozpoczęło tarnobrzeską część Festiwalu Kultury Lasowiackiej.
Zapraszamy do obejrzenia skrótu działań Arkadiusza Andrejkowa w 2021 roku, w ramach działań „Cichego Memoriału”: https://www.youtube.com/watch?v=OEIpj_vssfM
Arkadiusz Andrejkow udzielił również wywiadu Witrynie Wiejskiej w 2019 roku: https://witrynawiejska.org.pl/2019/10/09/arkadiusz-andrejkow-mistrz-cichych-deskali/
Więcej informacji o muralach Arkadiusza Andrejkowa oraz jego działalności można znaleźć na stronie www.andrejkow.pl
