Zmiany klimatu, szczególnie dotkliwe w ostatnich latach, przynoszą nam m.in. długotrwałe susze i upały trudne do wytrzymania. Coraz częściej wysychają studnie, a w gminnych wodociągach brakuje wody (jak np. w gminie Łomazy[1]). Mokradła, bagna, podmokłe łąki należy chronić (i odtwarzać!), bo to one będą osłabiać skutki zmian klimatu. Zniszczone i osuszone mokradła przyspieszą zaś proces zmian klimatycznych.
Czemu obszary podmokłe są tak ważne szczególnie teraz? Zmiany klimatu w Polsce to m.in. intensywne, gwałtowne burze i opady deszczu, przeplatane długotrwałymi okresami suszy. Gleba, np. rolnicza, po długim okresie suszy jest jak ubita skorupa – nie jest w stanie przyjąć takiej ilości deszczu w krótkim czasie. Deszcz, który spada gwałtownie i szybko nie spełnia swojej roli, bo nie nawadnia gleby. W rezultacie dochodzi do szybkiego spływania wody opadowej rowami melioracyjnymi, a kiedy woda w rowach się nie mieści, dochodzi do podtopień czy powodzi. Te zjawiska szczególnie widoczne i groźne są w zabetonowanych miastach, ale ubita, wysuszona gleba na obszarach wiejskich, po tygodniach palącego słońca nie różni się zbytnio od miejskiego betonu.
Z nawałnicami doskonale radzą sobie bagna, wilgotne łąki i lasy, bo gromadzą nadmiar deszczu. Te tereny potrafią chłonąć ogromne ilości wody, jak gąbka. Pełnią zatem funkcje retencyjne na danym terenie, chronią przed powodziami. Podczas kolejnej suszy zaś woda z mokradeł, łąk i lasów zasila podziemne punkty czerpania wody, z których korzystamy my wszyscy. Mało tego – bagienne podłoże, torf na mokradłach działa jak filtr, który pochłania szkodliwe toksyny, pestycydy rolnicze i odpady przemysłowe w wody. Woda przefiltrowana przez mokradło jest po prostu zdrowsza[2].
Bagna należy chronić, ale dodatkowo odtwarzać je. I dzieje się to już w krajach Europy Zachodniej, która także boryka się z problemem wody pitnej. „Woda w odtworzonych bagnach może osiągnąć wartość nawet 60 mln euro rocznie. Zyski płynące z retencji wody są wyższe niż koszty działań zmierzających do odtworzenia mokradeł” – wykazali naukowcy z SGGW, którzy badali dorzeczne litewskiego Niemna[3]. W Polsce osuszyliśmy około 90% bagien zmieniając je w tereny rolnicze i lasy gospodarcze[4]. Jeśli chcemy mieć wodę w kranie, chcemy utrzymać jej cenę, to najlepszym rozwiązaniem jest ochrona tego co mamy, a dodatkowo odtwarzanie tego, co zostało przekształcone na obszary rolnicze. Czyli dosadnie mówiąc – należy nawadniać to, co zostało odwodnione.
Obszary podmokłe mają jeszcze jedną, bezcenną funkcję. Życie w ich pobliżu w czasie tropikalnych upałów, jakie obserwujemy w Polsce od kilku lat, jest bardziej znośne. Tereny mokre i zielone schładzają temperaturę powietrza wokół siebie oraz nawilżają je. Po drugie – mokradła dosłownie „generują” opady. Wyparowana woda wróci do nas w postaci deszczu (w tym opadów konwekcyjnych, np. krótkotrwałych letnich burz), ale też mgieł, czy rosy[5]. W obliczu zmian klimatu, które będą się nasilać, ochrona terenów zielonych i mokrych jest koniecznością, a nie fanaberią „ekowariatów”.
**
Światowy Dzień Mokradeł jest obchodzony w rocznicę podpisania 2 lutego 1971 roku w irańskim mieście Ramsar konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życia ptactwa wodnego (zwanej też Konwencją Ramsarską). W Polsce działa Centrum Ochrony Mokradeł, stworzone m.in. przez naukowców z Wydziału Biologii oraz Wydziału Geografii Uniwersytetu Warszawskiego. Każdego roku Centrum organizuje kilkudniową konferencję poświęconą mokradłom. Podobnie jest w tym roku. Zapraszamy na https://bagna.pl/aktualnosci/748-swiatowy-dzien-mokradel-2024-program-wydarzen-i-materialy
***
[1] https://witrynawiejska.org.pl/2022/12/29/nie-bojmy-sie-zadawac-pytan/
[2] https://bagnasadobre.pl/artykul/swiatowy-dzien-mokradel-2018
[3] https://portalkomunalny.pl/bagna-i-wody-podziemne-to-oplacalna-inwestycja-435689/
[4] https://bagna.pl/images/klimat/bagna_a_klimat__WK2.pdf
[5] https://bagna.pl/images/klimat/bagna_a_klimat__WK2.pdf
Polecamy nasze teksty dotyczące wody na obszarach wiejskich:
Jak mieszkańcy wsi mogą osłabić skutki zmian klimatu w skali lokalnej?
Przywróćmy właściwie znaczenie słowu „melioracja”
Czy z bobrem można się dogadać?
