Pożar może wybuchnąć o każdej porze dnia i nocy. Niestety, w przypadku nocnych pożarów domownicy nie zawsze wybudzają się na czas. Także w ciągu dnia wybuch pożaru może całkowicie zaskoczyć. Dlatego też tak istotne jest zamontowanie w domu czujki dymu. Namawia do tego Robert Klonowski – Krajowy Koordynator Programu „Czujka dymu pod każdą strzechą”.
Przemysław Chrzanowski, Witryna Wiejska: Dlaczego to takie ważne, by w każdym domostwie montować urządzenia wczesnego ostrzegania o zagrożeniu pożarowym?
Robert Klonowski – Krajowy Koordynator Programu „Czujka dymu pod każdą strzechą”.
Robert Klonowski: – Zacznę tutaj od garści statystyki. 30 lat temu w Polsce w pożarach ginęło około 500 osób rocznie. Przez trzy dekady system ratowniczy w Polsce przeszedł prawdziwą rewolucję w zakresie usprzętowienia strażaków, umundurowania i ich wyszkolenia. Nie zmieniło się jedno: do tej pory niezmiennie każdego roku tracimy pół tysiąca ludzkich istnień. W związku z tym potrzebujemy przedefiniować nasze myślenie o ratownictwie i zastanowić się, co robimy źle. Na przestrzeni tych lat nie prowadzono żadnych badań w dużej skali, które mogłyby wskazać przyczynę tego stanu rzeczy. Doświadczenia kilku krajów europejskich oraz badania, jakie przeprowadziliśmy na terenie Poznania i powiatu poznańskiego pokazały, że większość ofiar śmiertelnych nie żyje już w momencie, kiedy ktoś dzwoni po straż pożarną. W związku z tym my jako strażacy musimy przearanżować nasze myślenie o ratownictwie i wdrożyć nowe metody, które pozwolą ratować ludzi przed wystąpieniem zagrożenia. A czujka dymu jest najlepszym do tego orężem.
Zapewne kluczową grupą docelową dla tych działań są mieszkańcy wsi i małych miasteczek, bo to tam tradycyjnych „kopciuchów” jest najwięcej.
Na terenach wiejskich w Polsce jest ponad 3 miliony domostw i znów brakuje nam jakichkolwiek danych na temat, ile z tych domów jest wyposażonych w czujki dymu. Z naszych badań oraz rozmów między innymi z sołtysami wynika, że jest to liczba pomiędzy jednym a dwoma procentami. To pokazuje z jaką skalą problemu się mierzymy. Pozycja wyjściowa jest zatem trudna, bo startujemy praktycznie od zera.
O wdrożeniu takiego systemowego podejścia do prewencji społecznej, bo tak określamy ogół działań profilaktycznych i edukacyjnych skierowanych do obywateli, marzyłem od kilkunastu lat. Widziałem tego typu programy funkcjonujące z powodzeniem na Zachodzie, miałem okazję obserwować jak wdrażają je z powodzeniem nasi sąsiedzi. Bardzo dobrym przykładem jest tu chociażby Estonia. W Polsce do tej pory nie udało nam się takiego ogólnokrajowego programu wprowadzić, więc przedsięwzięcie „Czujka dymu pod każdą strzechą” jest pierwszym działaniem, które w sposób skoordynowany zaangażuje jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych i dotrze z przekazem bezpieczeństwa pod owe literackie strzechy w całym kraju.
Warto zaznaczyć, że program jest realizacją Strategii Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej – Florian 2050 oraz częścią europejskiej kampanii „Smoke Alarms Save Lives” , prowadzonej przez Europejski Sojusz Bezpieczeństwa Pożarowego i Europejskie Stowarzyszenie Oficerów Pożarnictwa. Program będzie mógł być realizowany przez każdą z 16 tys. jednostek OSP w Polsce. Koordynacją działań zajmuje się Zarząd Główny ZOSP RP poprzez koordynatora krajowego oraz koordynatorów wojewódzkich. Kluczowe jednak będzie zaangażowanie poszczególnych jednostek OSP.
Program ma znacząco wpłynąć na zmianę świadomości mieszkańców terenów wiejskich, którzy mają stosunkowo niewielką wiedzę na temat zagrożeń pożarowych. W jaki sposób chcecie tego dokonać?
Zgromadziliśmy już obszerne treści edukacyjne na witrynie internetowej smokealarmssavelives.eu Ta strona jest na razie w języku angielskim, ale jest w trakcie tłumaczenia na język polski. Nasz program jest już obecny w mediach społecznościowych na Facebooku (#eusmokealarmday), na Instagramie i na Twitterze. Informacje o nim udostępnia również w swoich social mediach Zarząd Główny OSP, treści związane z programem kolportować będą także wszystkie jednostki OSP, które do niego przystąpią. Na końcu tego łańcucha informacyjnego będą sami druhowie, a mamy ich w Polsce ponad 600 tys. więc jestem tutaj dużym optymistą jeżeli chodzi o wspomnianą działalność edukacyjną. Media społecznościowe to oczywiście nie wszystko, przygotowaliśmy też zestaw standardowych ulotek edukacyjnych do samodzielnego wydruku, które już są dostępne w dedykowanej zakładce na stronie głównej Zarządu Głównego ZOSP.
Informacje o „Czujce dymu pod każdą strzechą” strażacy przekazywać będą mogli także przy okazji tzw. akcji kalendarzowej. Zaskakująco wiele jednostek z końcem roku rozprowadza kalendarze z fotografiami, infografikami, informacjami o swej działalności, czy treściami edukacyjnymi. Naszą intencją jest to, by w takim pakiecie znalazły się również ulotki edukacyjne o korzyściach, płynących z posiadania w domu sprawnej czujki dymu.
W swych materiałach promocyjnych sugerujecie, by z czujki dymu uczynić… świąteczny prezent.
Idą święta, a my jak zwykle będziemy mieć kłopot z tym, co komu podarować. Czujka dymu wydaje się bardzo konkretnym, a zarazem niezwykle oryginalnym prezentem. Nasi europejscy partnerzy sugerują, by akcję informacyjną uruchomić w tym przypadku w połowie grudnia – tak, by był to idealny pomysł na prezent dla niezdecydowanych lub spóźnialskich. My namawiamy wszystkich, żeby nie czekać z zakupami czujek do ostatniej chwili, wszak sezon grzewczy jest już w pełni, a zagrożenie pożarowe do świąt zwlekać nie będzie. Pamiętajmy, że większość ludzi ginących w pożarach, traci życie we własnych domach – czyli tam, gdzie czujemy się najswobodniej, najbezpieczniej i najbardziej komfortowo. Warto sobie to uświadamiać każdego dnia, nie tylko od święta.
Głównym działaniami w ramach programu są nie tylko akcje edukacyjno – profilaktyczne (realne i wirtualne), ale również domowe testy bezpieczeństwa pożarowego. Na czym będą one polegały i kto będzie je przeprowadzał?
Rzecz jasna jest to wyzwanie dla strażaków OSP. Każdy druh, który będzie chciał zaangażować się w te działania, będzie musiał przejść odpowiednie szkolenie. Zarząd Główny OSP przygotowuje kurs online, który zostanie udostępniony w dedykowanej zakładce na oficjalnej stronie internetowej Związku OSP RP. Co do samych testów, to będą one prowadzone w całym kraju w oparciu o jednolitą check-listę. Da nam to gwarancję, że w całej Polsce testy będą wyglądały identycznie i będą przeprowadzane na tym samym, wysokim poziomie. To ważne w kontekście standaryzacji przedsięwzięcia. Niektóre jednostki są już w pełnej gotowości do podjęcia wyzwania. Co więcej są w Polsce takie miejsca, gdzie strażacy sami z siebie spontanicznie podejmowali takie działania. Chcemy ich inicjatywy wzmocnić i ująć je w ramy systemowe.
Idealną sytuacją byłoby to, gdyby domowy test zwieńczony został montażem czujki dymu. Czy właściciel domu lub mieszkania ma sobie ją nabyć we własnym zakresie?
Mogą je kupować sami mieszkańcy, ale niewykluczone, że czujki dymu będą nabywały samorządy różnych szczebli lub organizacje lokalne Istnieje również możliwość kupowania czujek dymu np. z funduszu sołeckiego. Gminy, inwestując w bezpieczeństwo pożarowe, dofinansowują zakup samochodów pożarniczych wartych po kilkaset tysięcy złotych, tymczasem jedna czujka to wydatek zaledwie kilkudziesięciu złotych. To inwestycja, która może uratować ludzkie życie. A to, jak wiemy, jest bezcenne. Zacznijmy jednak od początku, czyli od zmiany świadomości mieszkańców na terenach wiejskich. Niewykluczone, że za jakiś czas będziemy mieli do dyspozycji również czujki otrzymywane w celach promocyjnych od sponsorów lub ich producentów. Do programu zapraszamy również inne organizacje pozarządowe, stowarzyszenia i fundacje. Chcemy zbudować szerokie sojusze bezpieczeństwa na poziomie lokalnym, dzięki którym liczba ofiar śmiertelnych pożarów znacząco się obniży. Program „Czujka dymu pod każdą strzechą” ma odegrać kluczową rolę w tym ambitnym przedsięwzięciu.
***
