Rusza kolejna odsłona akcji Operacja Czysta Rzeka. Już dziś można zarejestrować swój sztab. To propozycja dla wszystkich sołtysów i sołtysek z całej Polski, lokalnych liderów, działaczy lokalnych organizacji, kół gospodyń i wszystkich, którym zależy na trosce o swoje otoczenie. Modelowym przykładem zaangażowania w taką akcję na poziomie lokalnym jest sołectwo Orzechowo w Wielkopolsce.
Operacja Czysta Rzeka to największa akcja społecznego sprzątania rzek i ich okolic oraz innych terenów zielonych. Powstała z inicjatywy wydawcy magazynu „Kraina Bugu”, który prezentuje bogactwo unikalnej fauny i flory na wschodzie Polski. Wokół niego zgromadziła się duża społeczność, która szanuje i ceni przyrodę, oraz chciałaby zachować ją dla przyszłych pokoleń. Stąd w 2018 roku narodziła się idea, by zaktywizować to liczne grono do sprzątania rzeki Bug. Początkowo akcja miała dotyczyć tylko tej rzeki, bo tutaj działa redakcja. Szybko po jej ogłoszeniu okazało się jednak, że chętnych do sprzątania, a także miejsc tego wymagających w Polsce, nie brakuje.
Akcja nabiera tempa
– Już w pierwszej edycji miała zasięg ogólnopolski. Do inicjatywy bardzo szybko przyłączyły się osoby publiczne oraz lokalni liderzy. Akcja nabrała tempa i z formatu zakładającego jednodniowe działanie nad Bugiem, bardzo szybko rozwinęła się do działań ogólnopolskich i trwała kilka tygodni – opowiada Izabela Sałamacha, rzeczniczka prasowa Operacji Czysta Rzeka.
– O „Czystej Rzece” dowiedziałem się z ogólnopolskich medialnych przekazów. Wszedłem na stronę „Operacji”, zarejestrowałem się i trafiłem na multimedialną mapę z zaznaczonymi sztabami. Jako że projekt narodził się nad Bugiem, najwięcej działo się we wschodniej części kraju. Nasza pinezka na owej mapie była wówczas bardzo osamotniona. Z czasem oczywiście zaczęło się to zmieniać, w czym nie przeszkodził nam nawet szalejący Covid – relacjonuje Aleksander Warczygłowa, sołtys wielkopolskiego Orzechowa.
Do akcji dołączył też Jacek Kleyff z Orkiestrą na Zdrowie, który podarował organizatorom swój utwór ,,Huśtawka”, który stał się hymnem akcji i od początku wszystkich pozytywnie napędza do działania. Już w 2019 roku w ponad 80 sztabach w całej Polsce ponad 2 tysiące wolontariuszy uprzątnęło rzeki z ponad 54 ton śmieci. Druga edycja odbyła się jedynie częściowo ze względu na pandemię koronawirusa. Przekształciła się wówczas w akcję Operacja Rzeka dla Szpitali.
W 2021 ponad 4,8 tys. wolontariuszy zebrało prawie 14 tysięcy worków śmieci, czyli ponad 210 ton odpadów. Ubiegłoroczna edycja Operacji Czysta Rzeka z kolei to już prawie 500 akcji w całej Polsce, w każdym województwie. 230 ton śmieci, ponad 8 tys. wolontariuszy, ponad 15 tys. worków z odpadami.
Z nabrzeża i z kajaka
– Od początku nasze główne działania odbywają się wiosną. Sprzątamy wtedy, kiedy przyroda budzi się dopiero do życia, więc śmieci można nie tylko łatwiej zobaczyć, ale i posprzątać, docierając do najgłębszych zakamarków. Od 2 lat organizujemy też letnią edycję, polegającą na sprzątaniu rzek z poziomu kajaka. Spływamy rzekami i zbieramy to, co pływa w wodzie, nie nurkujemy, nie mamy specjalistycznego sprzętu, nie badamy jakości wody, ale nasze canoe są pełne najróżniejszych śmieci. Praktycznie to, co znajdujemy na lądzie, wyławiamy z wody: butelki, puszki, najróżniejsze opakowania, jednorazowe grille, ale i opony, sprzęt AGD, meble – wylicza Izabela Sałamacha.
– Bywamy też na różnego rodzaju wydarzeniach, takich jak festiwale: Patrząc na Wschód w Budzie Ruskiej czy Olsztyn Green Festiwal. Tam, gdzie jesteśmy, staramy się uwrażliwiać ludzi na nasze otoczenie, na naturę, żeby o nią dbać, doceniać, żeby nie godzić się na śmieci wokół. Bo natura to nie jest niewidzialny i nieograniczony pojemnościowo śmietnik.
Modelowe sołectwo Orzechowo
W miejscach, w których akcja jest prowadzona od kilku lat, śmieci jest zdecydowanie mniej, ludzie są coraz bardziej świadomi, dbają o swoje małe ojczyzny, monitorują posprzątane tereny, tworzy się swego rodzaju ekologiczny, obywatelski ekopatrol.
– Tak jest m.in. w Orzechowie nad Wartą. Po raz pierwszy akcja odbyła się tutaj w roku 2020 wiosną i już wtedy zauważyliśmy potencjał wynikający z zaangażowania tej społeczności, która zebrała ponad tonę odpadów. Latem zaprosiliśmy więc sołtysa Aleksandra Warczygłowę do letniej edycji i sprzątanie z poziomu kajaków również się udało. Uczestników akcji nie przeraziła deszczowa pogoda. Zebrano wówczas 30 worków śmieci. W czwartej edycji pozytywna energia i zamiłowanie do ekologii orzechowskiej społeczności zaraziło kolejne sołectwa, te w pobliżu Czeszewo, Pieczkowo i te dalsze, np. na Warmii. Postanowiliśmy więc docenić tę społeczną aktywność i zaplanowaliśmy tutaj koncert nad rzeką, podsumowujący wiosenną edycję. W wakacje Orzechowo kolejny raz włączyło się w letnie porządki na rzekach – mówi rzeczniczka akcji.
– Statystyki prowadzonej od czterech lat operacji mówią, że rzeki w zachodniej Polsce są akceptowalnie czyste. Praktycznie nie ma tutaj już śmieci wielkogabarytowych. Zalegające niegdyś w korytach opony od traktorów stanowią odległe wspomnienie. Ludzie doceniają walory przyrodnicze swej najbliższej okolicy. Nierzadko wybierając się na spacer zabierają ze sobą worki i przy okazji zbierają śmieci. Zostawiają je potem w umówionym miejscu przy przeprawie promowej, skąd społecznie je odbieramy. Widzę również pozytywny trend w okolicach łowisk wędkarskich, gdzie panowie sami montują sobie prowizoryczne kosze na odpady i dbają o ich sukcesywne opróżnianie – mówi Aleksander Warczygłowa.
Jak to działa?
Operacja Czysta Rzeka polega na sprzątaniu rzek oraz ich okolic w oparciu o Sztaby Lokalne, które zgłaszają się do akcji na zasadach wolontariatu, rejestrując się na stronie www.operacjarzeka.pl. Szefowie sztabów wybierają miejsce i dzień na organizację akcji sprzątania, a od głównych organizatorów otrzymują niezbędne wyposażenie (worki i rękawice) oraz koszulki, a także materiały promocyjno-informacyjne. Po zakończeniu sprzątania organizują odbiór odpadów przez samorząd lub lokalnego operatora.
– Nasza inicjatywa wykorzystuje potencjał i świadomość ekologiczną obywateli. Jednoczy wokół słusznej idei – zachowania czystej przyrody dla przyszłych pokoleń, uczy szacunku dla natury. Ma także wymiar edukacyjny – to nie tylko doraźne, jednorazowe uprzątnięcie śmieci, ale wpływ na nawyki proekologiczne. Dlatego będziemy dalej sprzątać i zachęcać do tego innych. Wierzymy, że operacja na żywym organizmie ma sens. Zróbmy wszystko, aby w kolejnym latach wygenerować jak najmniej odpadów. By natura odetchnęła, by życie toczyło się dalej – podsumowuje Izabela Sałamacha, rzeczniczka prasowa Operacji Czysta Rzeka.
Tegoroczne akcje lokalne rozpoczynają się 14 marca w Międzynarodowym Dniu Działania na Rzecz Rzek, a akcja finałowa odbędzie się 22 kwietnia w Światowy Dzień Ziemi.
***
Foto: Facebook
Warto zajrzeć:
