Każdemu sołtysowi winno zależeć na przejrzystości działań władz. Podczas spotkania liderów wiejskich i sołtysów w Mikorzynie specjaliści z Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska mówili o dostępie do informacji, skargach, wnioskach i inicjatywach lokalnych.
Przemysław Chrzanowski, Witryna Wiejska: Czego staraliście się nauczyć sołtysów na tym spotkaniu?
Paula Kucińska, Sieć Obywatelska Watchdog Polska: – Staraliśmy się przekazać w trakcie dwugodzinnych warsztatów, jak korzystać z praw, a konkretnie z tych, które mieszkańcy mogą wykorzystywać na co dzień. Rozmawialiśmy o czymś, co jest dla nas zagadnieniem fundamentalnym, czyli o prawie do informacji. Radziliśmy, jak w ogóle pozyskiwać informacje, żeby podejmować racjonalne i przejrzyste działania.
Szymon Dubiel, Sieć Obywatelska Watchdog Polska: – Mówiliśmy także o narzędziach z innych ustaw, czyli takich jak skargi i wnioski. Opowiadaliśmy, które z nich przysługują mieszkańcom, i jak mogą z nich skorzystać, żeby pozytywnie wpłynąć na swoją gminę, czy na swoje sołectwo.
Jaką wiedzę sołtysi posiadają w tym zakresie? Czy to była praca u podstaw?
Szymon Dubiel: – Moim zdaniem mają wiedzę i to całkiem sporą, przy czym myślę, że jest to znajomość tematu, która wynika z praktyki. My tymczasem zabieramy się do rzeczy z trochę innego punktu widzenia, czyli takiego bardziej legalistycznego.
Paula Kucińska: – Zauważyłam, że wiele uczymy się od siebie nawzajem, dlatego ważne są spotkania takie, jak to w Mikorzynie. Z jednej strony uczestnicy wydarzenia dowiedzieli się czegoś o wspomnianych narzędziach od strony prawnej, a z drugiej to my poszerzyliśmy swoje horyzonty na temat tego, co dzieje się w poszczególnych częściach Polski. To dla nas bardzo przydatne w kontekście doradztwa prawnego. Jest to zatem zdecydowanie korzyść obustronna.
Czy jeszcze was coś zaskakuje?
Paula Kucińska: – Niezmiennie zaskakują nas kwestie związane z funduszem sołeckim, dowiadujemy się o różnych wybrykach w gminach. Włodarze wymyślają różne rozwiązania, które niekoniecznie są zgodne z prawem. Na przykład dzisiaj się dowiedzieliśmy, że w pewnym sołectwie została powołana komisja rewizyjna do spraw właśnie funduszu sołeckiego. A przecież takiego tworu formalnie być nie powinno. Owa komisja ma tam także zajmować stanowisko w innych ważnych dla sołectwa działaniach. W pierwszej kolejności zalecamy sprawdzić, czy tak rzeczywiście jest i dobrze przeczytać statut. Kolejny krok, to powiadomienie organu nadzoru nad gminą, w tym wypadku będzie to wojewoda. Takie praktyki nie powinny mieć miejsca.
Podczas spotkania w Mikorzynie obcujemy z sołtysami, którzy znają przepisy i potrafią władzy patrzeć na ręce. Nie wszędzie jest to dobrze oceniane. Czy szeroko pojęta jawność w działaniach gmin nadal jest problemem?
Szymon Dubiel: – Problemy z jawnością, z którymi się spotykamy w małych środowiskach, nie wynikają z ewentualnych rażących naruszeń prawa. To raczej kwestia dotychczasowych praktyk, swego rodzaju kultury sekretności. Działa to na zasadzie pewnej podejrzliwości, bo jeżeli ktoś o coś pyta, to po co pyta? Potem rodzi się pytanie: co i jak zrobić, żeby tych informacji nie udostępnić?
Jeśli chodzi o działania Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska to jesteśmy postrzegani, jako ci, którzy zajmują się sytuacjami złymi, trudnymi i beznadziejnymi. Muszę jednak zaznaczyć, że zdarzyły się też przypadki dobrej współpracy. Sołtys z wójtem nie zawsze muszą iść na wojnę. Antagonizmy jakie są między nimi nabudowane to tylko fasada, którą można skruszyć poprzez odpowiednie podejście. Czasem zwykłe „pogadanie” może pokazać, że tak naprawdę jakiegoś większego problemu nie ma. Okazuje się, że informacje można udostępnić i żadna krzywda się nie dzieje nikomu. Korona z głowy nie spada, ani nie nadchodzi kataklizm. Wystarczy odrobina zaufania, kultury w relacjach międzyludzkich i pozytywnego nastawienia – w takich okolicznościach wszystko można zmienić.
Fot. Przemysław Chrzanowski
***
Warto zajrzeć:
