Europejski Zielony Ład stawia przed rolnikami szereg wyzwań, których generalnym celem jest przejście rolnictwa na produkcję zrównoważoną. Produkcję roślinną w systemie zrównoważonym wyróżnia możliwie jak najniższe zużycie pestycydów, nawozów mineralnych oraz znaczna redukcja gazów cieplarnianych. Realizację tych celów umożliwiają odpowiednie praktyki rolnicze. Jednakże na potrzeby tych praktyk niezbędne są odpowiednie maszyny z innowacyjnym wyposażeniem. O tych maszynach piszemy poniżej.
Maszyny do uprawy uproszczonej
Jedną z praktyk rolniczych jaka ma być wspierana w strategii Europejskiego Zielonego Ładu, jest uprawa bezorkowa, która już od wielu lat znana jest polskim rolnikom. Jak sama nazwa wskazuje w uprawie tej nie stosuje się pługa. Miejsce tego narzędzia zajmują agregaty ścierniskowe, których konstrukcje stanowią kultywatory lub brony talerzowe ze zintegrowanymi z nimi wałami różnego rodzaju. Narzędzia te są dostępne na rynku w wielu wariantach, zarówno pod względem rozwiązań konstrukcyjnych, jak i szerokości roboczej.
Podobnie jak w konwencjonalnej uprawie popularne są agregaty uprawowo – siewne. Maszyny te konstrukcyjnie poza sekcją uprawową nieznacznie różnią się od klasycznych agregatów pozwalających na jednoczesne wykonanie uprawy siewu, jak i nawożenia mineralnego. Agregaty uprawowo-siewne wpisujące się w koncepcję Europejskiego Zielonego Ładu wyposażone są w elektryczne napędy sekcji wysiewających oraz elektroniczne sterowanie. Dzięki temu maszyny te można wpisać do koncepcji rolnictwa precyzyjnego, które umożliwia racjonalne zużycie nasion i nawozów, dopasowane do warunków glebowych określonych stref pola.
Zaawansowane technicznie rozsiewacze do nawozów mineralnych
Jednym z wymogów Europejskiego Zielonego Ładu jest redukcja zużycia nawozów mineralnych. Jednym ze sposobów zmniejszenia ilości nawozów stosowanych w rolnictwie jest zastosowanie technologii zmiennych dawek nawożenia z wykorzystaniem rozwiązań rolnictwa precyzyjnego. W tej technologii niezbędne są rozsiewacze wyposażone w układ umożliwiający automatyczną zmianę ilości podawanego nawozu ze zbiornika na tarcze wysiewające. Najczęściej są to elektryczne siłowniki uruchamiające zasuwę odsłaniającą otwór na dnie zbiornika, poprzez który nawóz dostaje się na tarcze wysiewające. Siłowniki te sterowane są z terminala znajdującego się w kabinie ciągnika. W pamięci terminala wgrane są mapy aplikacji dawek nawozów (tzw. mapy aplikacyjne), na podstawie których przy wykorzystaniu nawigacji GPS urządzenie dokonuje zmiany dawki wysiewu nawozu. Tym sposobem dawka nawozu dopasowana jest do potrzeb roślin w danej strefie pola.
Stosowanie tych maszyn w uprawie roślin a wraz z nimi technologii zmiennego dawkowania nawozów wymaga wykorzystania metod pozwalających poznać właściwości oraz zasobność gleby w składniki pokarmowe. W tym celu zastosowanie znajdują również analizy map plonów i zdjęć satelitarnych pól.
Mechaniczne niszczenie chwastów
Mechaniczne sposoby walki z chwastami są dominującą technologią stosowaną w gospodarstwach ekologicznych. Jednakże w wyniku unijnych uwarunkowań prawnych dotyczących ograniczania liczby herbicydów mechanicznym niszczeniem chwastów coraz częściej interesują się rolnicy produkujący w systemie konwencjonalnym. Maszyny te mogą być wyposażone w elementy bierne lub aktywne.
Jedną z grup maszyn do pielęgnacji mechanicznej są brony chwastowniki. Mają one szczególne zastosowanie w uprawie zbóż i łąk, ale również można je stosować w plantacjach kukurydzy, buraków i warzyw. Elementami roboczymi tych narzędzi są sprężyste palce, które zrywają skorupę glebową, wyrywają małe chwasty i niszczą ich kiełkujące nasiona, nie niszcząc siewek roślin uprawnych.
W uprawie międzyrzędowej szerokie zastosowanie mają narzędzia bierne, które zapewniają stosunkowo szybką i wydajną pracę skutecznie podcinając korzenie chwastów. Narzędzia te znajdują zastosowanie w uprawie kukurydzy, buraków cukrowych, słonecznika, soi, ziemniaków oraz warzyw. Sekcje robocze pielników są zbudowane modułowo, co umożliwia dobór różnych elementów roboczych do rodzaju rośliny i warunków pracy. Najczęściej stosowane są dłuta, jednostronne lub dwustronne noże kątowe, gęsiostopy, jak i zęby sprężynowe. Dodatkowym elementem mogą być wałki strunowe, które mają za zadanie kruszenie podciętej gleby lub specjalne gwiazdy pielące (ruchome elementy palcowe).
Większość dostępnych na rynku pielników jest wyposażonych w rozwiązania umożliwiające prowadzenie tych narzędzi w rzędzie. Bardziej zaawansowane maszyny są wyposażone w systemy wizyjne, które automatycznie sterują sekcjami roboczymi tak by unikać uszkadzania roślin.
Pielęgnacja mechaniczna pozwala zredukować ilość herbicydów co jest korzystne dla środowiska naturalnego.
Zaawansowane technicznie opryskiwacze ze sztuczną inteligencją
Szczególną rolę w strategii Europejskiego Zielonego Ładu w zakresie rolnictwa odgrywa chemiczna ochrona roślin. Konieczność redukcji zużycia pestycydów jest też wyzwaniem dla producentów opryskiwaczy. Stąd też znaczenia nabierają opryskiwacze wyposażone w elektroniczne sterowanie i cyfrowe technologie. Dzięki tym rozwiązaniom możliwe jest zmienne dawkowanie pestycydów oraz tzw. lokalny oprysk czyli aplikacja pestycydu wyłącznie w miejscach występowania agrofagów. Obecnie funkcje te działają z wykorzystaniem nawigacji satelitarnej. W bardziej zaawansowanych opryskiwaczach producenci montują kamery z systemem wizyjnym, który umożliwia identyfikację chwastów. Na podstawie takich zobrazowań system sterujący decyduje, w którym miejscu zaaplikować herbicyd i jaką dawkę dobrać.
W nowych generacjach opryskiwaczy w głównym zbiorniku znajdować się będzie wyłącznie woda. Natomiast pestycydy umieszczane będą w oddzielnych zbiornikach i aplikowane dopiero w rozpylaczach sterowanych elektronicznie. Takie rozwiązanie pozwoli miejscowo aplikować różne pestycydy, dopasowane do rodzaju i intensywności zagrożenia roślin.
Wspomniane rozwiązania przyczyniają się nie tylko do racjonalnej aplikacji pestycydów, ale również redukcji ich zużycia, co przynosi korzyści finansowe, jak i środowiskowe.
dr inż. Jacek Skudlarski, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ekspert Energia dla Wsi.
