Otwierając firmę przedsiębiorca koncentruje się na odniesieniu sukcesu.Swoją uwagę skupia na pozyskiwaniu jak największej ilości klientów i zwiększaniu zysków. Niewielu właścicieli przewiduje porażkę, która zakończy działalność firmy. Jednak statystyki mówią same za siebie. Według danych Monitora Sądowego i Gospodarczego, do 30 września 2018, aż 445 firm ogłosiło swoją upadłość a 346 rozpoczęło postępowanie restrukturyzacyjne.
Upadłość firmy to bardzo trudne doświadczenie dla jej właściciela. Nie tylko z powodu poczucia porażki na rynku, ale również z powodu wysokich kosztów, które musi ponieść i tak już mocno zadłużone przedsiębiorstwo. Jednak ogłoszenie upadłości może być też ratunkiem dla firmy i jej zarządzających, aby nie wpaść w spiralę długów.
Przyczyny upadku firmy mogą być różne, ale zawsze wiążą się z jej niewypłacalnością. Czasami wpływ na to mają przypadki losowe, jak choroba lub śmierć właściciela, ale częściej dotyczy to sytuacji, w której kontrahenci zalegają firmie z płatnościami i dochodzi do braku płynności finansowej w przedsiębiorstwie. Niestety do bankructwa przyczynia się także nieumiejętność zarządzania finansami firmy i brak przewidywania konsekwencji. Przedsiębiorca nie zawsze potrafi zidentyfikować zagrożenia lub przyznać się do porażki, nawet kiedy firma wykazuje duże straty. Do ostatniej chwili wierzy, że sytuacja się poprawi, szukając kolejnych zleceń, bądź co gorsza, zaciągając kredyty, aby pokryć „dziurę” finansową. Z doświadczeń wielu firm, którym się nie powiodło wynika, że powinny one ogłosić upadłość dużo wcześniej niż faktycznie to zrobiły. Więcej na ten temat piszemy w naszym artykule pt.: Zawiesić czy zakończyć działalność?
Kiedy powinno się ogłosić upadłość przedsiębiorstwa?
Kwestia upadłości firmy jest uregulowana prawnie, jej szczegóły zawiera ustawa z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze oraz nowelizacja ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw. Wniosek o upadłość firmy należy złożyć, kiedy przedsiębiorstwo staje się niewypłacalne. Według ustawy, o niewypłacalności mówimy wtedy, gdy przedsiębiorca nie jest w stanie uregulować swoich zobowiązań, a długi przekraczają okres trzech miesięcy.
Aby stwierdzić, że firma kwalifikuje się do ogłoszenia upadłości, trzeba bardzo szczegółowo przeanalizować całą sytuację finansową, powody dla których powstały długi oraz możliwości wyjścia z zadłużenia. Jeżeli jednak z dnia na dzień sytuacja się pogarsza, rośnie liczba osób, wobec których mamy zadłużenie, nie warto czekać z tą decyzją. Tym bardziej, że na przedsiębiorcach ciąży obowiązek zgłoszenia upadłości do sądu nie później niż w terminie trzydziestu dni od momentu, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. W przypadku osób prawnych (np. spółki kapitałowe prawa handlowego, stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie) o niewypłacalności może decydować fakt, że suma ich zadłużeń przekracza wartość majątku i sytuacja taka trwa dłużej niż dwadzieścia cztery miesiące.
Jeżeli nie jesteśmy pewni, czy nasza firma kwalifikuje się do postepowania upadłościowego, warto zainwestować w fachową poradę i skorzystać z usług prawnych kancelarii zajmujących się tą tematyką. Nieznajomość prawa i zbyt późna reakcja na kłopoty finansowe może przynieść bardzo poważne konsekwencje.
Jak ogłosić upadłość przedsiębiorstwa?
Aby rozpocząć procedurę upadłościową firmy, należy złożyć wniosek do sądu rejonowego, właściwego dla głównego miejsca prowadzenia działalności. W sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzi firmę poza Polską, właściwym sądem jest sąd w kraju, gdzie mieszka lub pracuje. Składając wniosek przedsiębiorca musi się liczyć z tym, że wszystkie koszty postępowania upadłościowego będzie musiało pokryć zadłużone przedsiębiorstwo. W pierwszej kolejności trzeba zapłacić 1000 zł za złożenie wniosku. Kolejnym kosztem jest zaliczka na wydatki, które pojawią się w toku postępowania. Wysokość tej kwoty ogłaszana jest przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i obecnie wynosi 5.148,07 zł. Do wniosku obligatoryjnie trzeba dołączyć obydwa dowody potwierdzające wpłatę.
Wniosek o upadłość przedsiębiorstwa może zgłosić również wierzyciel, czyli dłużnik. Zanim jednak sąd zatwierdzi wniosek, najpierw zweryfikuje czy majątek firmy wystarczy na pokrycie wszystkich kosztów postępowania. Do kosztów wliczane jest wynagrodzenie dla syndyka i jego zastępcy, a także wynagrodzenie dla osób, które syndyk zatrudnia, jak również koszty wyceny majątku czy umieszczania ogłoszeń o jego sprzedaży. Jeżeli wartość majątku okaże się mniejsza niż zakładane koszty, sąd odrzuci wniosek. Jednak nawet w przypadku gdy przedsiębiorca z góry wie, że jego majątek nie wystarczy na pokrycie kosztów, musi złożyć taki wniosek, gdyż jest to jego ustawowy obowiązek.
Ogłoszenie upadłości nie jest jedynym wyjściem z trudnej sytuacji finansowej firmy. Warto rozważyć również wniosek o postępowaniu restrukturyzacyjnym przedsiębiorstwa, które ma zapobiec upadłości. W tej sytuacji przedsiębiorca wspólnie ze swoimi dłużnikami wypracowuje tzw. układ, którego celem jest spłata zobowiązań. Układ jest zatwierdzany przez sąd i może dotyczyć różnych działań restrukturyzacyjnych, jak na przykład umorzenie części długów, przedłużenie terminów spłaty, a nawet wprowadzenie różnych zmian organizacyjnych w przedsiębiorstwie, które umożliwią odzyskanie płynności finansowej. Restrukturyzacja firmy może zostać przeprowadzona w ramach czterech różnych postępowań, a przedsiębiorca może sam zdecydować, które z nich jest dla niego najbardziej korzystne. Restrukturyzacja to rozwiązanie bardzo korzystne, zwłaszcza w początkowej fazie problemów finansowych firmy.
Przedsiębiorstwo upadło i co dalej?
Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości albo postępowaniu restrukturyzacyjnym jest zwykle początkiem długiej drogi. To czas, kiedy majątek firmy i jej funkcjonowanie nie zależy już tylko od samego właściciela. Od tego momentu wszystkie działania mają w pierwszej kolejności służyć spłacie zadłużeń wobec naszych wierzycieli. Jednak przedsiębiorca nadal może prowadzić działalność, chociażby dlatego, że powinien wywiązywać się z obowiązków takich, jak odprowadzanie podatków czy składek ZUS. To również najlepszy czas na przemyślenie swojej strategii biznesowej i popełnionych błędów, które doprowadziły do utraty płynności finansowej. W życiu każdej firmy zdarzają się kryzysy, jest to wpisane w rozwój biznesu. Większość z nich da się przewidzieć, inne wynikają z niezależnych od nas powodów. Prowadząc firmę przedsiębiorca musi być wyczulony na różne symptomy, które mogą zwiastować zbliżający się kryzys. Musi również szybko podejmować decyzje i działania, które zapobiegną problemom finansowym. Upadłość firmy to ciężkie doświadczenie, które może się zdarzyć każdemu przedsiębiorcy. Jednak jak to bywa w życiu, może być też lekcją przedsiębiorczości, która sprawi, że kolejny biznes odniesie sukces.
Autorka: Magdalena Hojnor
Artykuł został zaktualizowany w kwietniu 2020 r.
