Kamica żółciowa występuje często w populacji dorosłych (10 – 15%). Szczególnie narażone są kobiety z nadwagą i po porodach oraz w 5 i 6 dekadzie życia. Mężczyźni chorują średnio 2 razy rzadziej. Zachorowaniu sprzyja nieodpowiednia dieta z nadmiarem cholesterolu i tłuszczu w posiłkach. W części przypadków choroba jest uwarunkowana genetycznie.
W pęcherzyku żółciowym lub rzadziej w drogach żółciowych dochodzi do zastoju żółci, która ulega zagęszczeniu. W następstwie przesycenia cholesterolem, bilirubiną czy węglanem wapnia substancje te przestają się rozpuszczać i tworzą się złogi żółciowe, czyli kamienie. Gdy jeden z kamieni zablokuje wspólny przewód żółciowy dochodzi do żółtaczki. Ponadto zatkanie odpływu żółci z pęcherzyka powoduje jego rozdęcie, dłużej trwające sprzyja zakażeniom bakteryjnym. W ten sposób powstają powikłania w postaci żółtaczki, wodniaka lub ropniaka pęcherzyka, a czasem zapalenia trzustki.
Wiele osób uważa, że jest to tylko choroba dorosłych, bardzo rzadko słyszy się o kamicy lub zapaleniu pęcherzyka żółciowego u dzieci. Jednak okazuje się, że problem dotyczy również nieletnich i w ostatnich latach narasta. Trudno ocenić, czy wpływa na to rzeczywiście zwiększona liczba zachorowań (za czym może przemawiać ciągle zwiększająca się liczba dzieci otyłych), czy dzięki lepszym metodom badań wykrywa się więcej chorych (obecnie 0,15 – 0,22%).
Najczęściej pojawia się w okresie dojrzewania, ale zachorowania zdarzają się w każdym wieku, nawet w życiu płodowym. Dużo większym ryzykiem są obarczone dziewczynki (ich przewaga to 4:1 i w okresie pokwitania znacznie zwiększa się).
U dzieci, wystąpieniu kamicy żółciowej sprzyjają pewne choroby jak: posocznica, choroby hemolityczne, a także mukowiscydoza. Ryzyko stanowią również zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej, żywienie pozajelitowe, chemioterapia, sztuczne zastawki serca. Natomiast u starszych dzieci i nastolatków istotnym czynnikiem ryzyka stała się otyłość, ciąża i stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych. U większości dzieci choroba ma przebieg bezobjawowy, a do wykrycia kamicy żółciowej najczęściej dochodzi przypadkowo. U części dzieci pojawiają się jednak okresowo bóle brzucha o różnym nasileniu, a u niemowląt zdarzają się objawy niedrożności dróg żółciowych z żółtaczką i odbarwionymi stolcami. U starszych dzieci, podobnie jak u dorosłych, może występować uczucie pełności w nadbrzuszu, wzdęcia, odbijanie oraz nietolerancja tłustych pokarmów. Natomiast klasyczna kolka żółciowa, która u dorosłych występuje stosunkowo często, u dzieci objawia się dużo rzadziej. Zaczyna się nagle narastającym bólem pod prawym łukiem żebrowym, promieniującym do pleców i prawej łopatki. Przyczyną jest utrudniony przepływ żółci i wzrost ciśnienia, czemu towarzyszy rozciągnięcie pęcherzyka żółciowego.
Przedłużający się, utrudniony odpływ żółci oraz obecność kamieni drażni błonę śluzową pęcherzyka i łatwo dochodzi do stanu zapalnego, do którego dołączają się bakterie. Mówimy wtedy o zapaleniu pęcherzyka żółciowego. W tych przypadkach kolki pęcherzykowe mają cięższy przebieg, ból przedłuża się, pojawiają się wymioty i gorączka.
Ustalenie rozpoznania u większości dzieci nie jest łatwe ze względu na często bezobjawowy przebieg. W ostatnich latach, wraz z rosnącym dostępem do badania ultrasonograficznego wyraźnie wzrosła częstość wykrywania kamicy żółciowej u dzieci. Metoda ta nadal pozostaje podstawowym badaniem dodatkowym.
LECZENIE
W przypadkach zaawansowanych usuwa się pęcherzyk żółciowy łącznie z kamieniami (cholecystektomia). Stosuje się najczęściej metodę laparoskopową (operacja bez otwierania jamy brzusznej, wykonuje się jedynie małe otwory i wprowadza endoskop). W przypadkach lekkich najczęściej wystarcza leczenie zachowawcze, ale trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że nie usuwa ono przyczyny, czyli kamieni.
Zaleca się przede wszystkim odpowiednią dietę (z wykluczeniem potraw tłustych i ciężkostrawnych, smażonych). Jeśli jest taka potrzeba, podaje się różne leki farmakologiczne i ziołowe o działaniu żółciopędnym, żółciotwórczym, przeciwzapalnym, czy rozkurczowym. Oczywiście decyduje o tym lekarz.
