Autyzm nie jest chorobą, jest to zaburzenie rozwojowe, obejmujące wszystkie sfery funkcjonowania dziecka. Występuje średnio u jednego dziecka na tysiąc, a postać łagodniejsza u jednego na 250 dzieci. Zaczyna się we wczesnym dzieciństwie i trwa przez całe życie. U poszczególnych osób objawia się różnie, w zależności od stopnia i rodzaju zaburzeń oraz prowadzonej terapii.
Autyzm objawia się najczęściej w ciągu pierwszych 30 miesięcy życia. Występuje pod różnymi postaciami, objawy są bardzo zróżnicowane, trudne do rozpoznania. Często dwoje dzieci z autyzmem różni się całkowicie zachowaniem. Łagodna postać może nie zostać rozpoznana, ponieważ dziecko „nie wygląda na niepełnosprawne”.
OBJAWY AUTYZMU
Wyróżnia się trzy typy objawów:
1. zaburzenia społeczne,
2. zaburzenia komunikacji,
3. ograniczone i stereotypowe wzorce zachowań.
Zajmiemy się objawami, które występują stosunkowo często i mogą sugerować rozpoznanie autyzmu.
Już w wieku niemowlęcym rodzice mogą zauważyć, że dziecko nie pragnie kontaktu fizycznego z matką, nie reaguje na jej głos, ani na uśmiech. Później dziecko, niezależnie od wieku, nie interesuje się rówieśnikami, nie bierze udziału we wspólnych zabawach, zajmuje się raczej przedmiotami. Nie uśmiecha się do rodziców, broni się przed objawami czułości. Typowe jest unikanie kontaktu wzrokowego, wydaje się, że nawet znane twarze dziecku zagrażają, woli być samo. Nie czuje potrzeby dzielenia się przeżyciami z innymi ludźmi. Zaczyna mówić z opóźnieniem, mowa jest upośledzona, typowe jest powtarzanie wyrazów (echolalia). Jeśli nie może czegoś zrobić, często reaguje krzykiem i kopaniem. Łatwo traci kontrolę nad sobą, wpada w złość, staje się agresywne, może pojawić się autoagresja ( np. wyrywanie sobie włosów, gryzienie dłoni czy uderzanie głową o ścianę). Typowe jest częste powtarzanie bezsensownych słów, czy niektórych czynności, jak skakanie na jednej nodze, uderzanie przedmiotem o przedmiot. Dziecko nie toleruje zmian w otoczeniu, wywołują u niego poczucie zagrożenia, z trudnością uczy się nowych umiejętności. U większości dzieci stwierdza się obniżony poziom intelektualny, u około 15% prawidłowy, natomiast w kilku procentach przypadków występują wybitne uzdolnienia. Zdania na ten temat są jednak podzielone, niektórzy uważają, że przeważa prawidłowy poziom intelektualny.
LECZENIE AUTYZMU
Niestety nie ma leku na autyzm. Najlepsze wyniki przynosi terapia zajęciowa. Im wcześniej zostanie ustalone rozpoznanie (przed 30 miesiącem życia) i terapia będzie bardziej wszechstronna, tym większa będzie szansa na uzyskanie poprawy w funkcjonowaniu dziecka. Terapia ma na celu nawiązanie kontaktu z dzieckiem, zrozumienie jego indywidualnych potrzeb, trudności rozwojowych, a także mocnych stron. W kompleksowej terapii, oprócz psychologa i pedagoga, biorą jeszcze udział specjalnie wyszkoleni terapeuci oraz logopeda. Dużą rolę odgrywają odpowiednio przygotowani rodzice. Poza specjalnymi ośrodkami terapia odbywa się także w przedszkolach, szkołach i w domu. Niekiedy stosuje się także, dość atrakcyjne dla dzieci, przejażdżki konne (hipoterapia), hydroterapię, malowanie oraz różne zabawy ruchowe. Dziecko uczy się także samoobsługi.
U dorosłych sytuacja wygląda trochę gorzej. W dzieciństwie najczęściej nie byli jeszcze objęci terapią, ponieważ przed 20 laty niewiele jeszcze wiedziano o autyzmie. Wielu dorosłych nie radzi sobie z samodzielną egzystencją, konieczna jest opieka osób trzecich. Osoby o lżejszych zaburzeniach najczęściej radzą sobie nienajgorzej, ale mają trudności w nawiązywaniu kontaktów, często obserwuje się u nich „sztywny” sposób bycia i skupienie się na sobie.
W Polsce istnieje kilka stowarzyszeń opiekujących się osobami z autyzmem ( np. Krajowe Towarzystwo Autyzmu i inne).
Ważne strony internetowe:
Fundacja Synapsis: www.synapsis.waw.pl
Centrum Terapii Sotis: www.sotis.pl
Ośrodek Wczesnej Interwencji: www.owi.itp.net.pl
Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych KRASNAL: www.krasnal.org.pl
Portal dla osób z niepełnosprawnością: www.niepelnosprawni.pl
