Najłatwiejszym sposobem, aby zrozumieć, co dzieje się w SM, jest wyobrażenie sobie swojego organizmu jako obwodu elektrycznego, który przestaje działać bez izolacji, wywołując spięcia. SM jest przewlekłą chorobą ośrodkowego układu nerwowego i rdzenia kręgowego o podłożu immunologicznym. Dochodzi w niej do uszkodzenia, w różnych miejscach, otoczki mielinowej wokół wypustek komórek nerwowych. W tej sytuacji niemożliwe jest prawidłowe przekazywania impulsów wzdłuż dróg nerwowych.
Chorują najczęściej osoby młode, w wieku 20 – 40 lat, przeważają kobiety. 5% zachorowań to dzieci – nastolatki. Szacuje się, że w Polsce choruje ok. 50- 60 tysięcy osób. Stwardnienie rozsiane jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności u młodych osób.
Przebieg choroby jest nieprzewidywalny. Nie jest ona chorobą śmiertelną, czas przeżycia chorych jest taki, jak osób zdrowych, ale życie pacjentów bywa niesłychanie ciężkie. Większość chorych ma ograniczoną aktywność fizyczną, jedna czwarta jest przykuta do wózka inwalidzkiego. Najczęściej występują naprzemiennie okresy zaostrzenia (nazywane rzutami) i remisji. Objawy choroby i ciężkość przebiegu mogą się znacznie różnić.
Istnieją 4 postaci choroby:
– łagodna, w której rzuty choroby nie są częste, a pacjenci nie stają się trwale niepełnosprawni (20%);
– nawracające stwardnienie rozsiane, w którym rzuty i remisje występują naprzemiennie, ale rzuty w miarę upływu czasu nie stają się cięższe (25%);
– pierwotnie postępujące stwardnienie rozsiane, w którym objawy i niepełnosprawność stale się pogarszają (15%);
– wtórnie postępujące stwardnienie rozsiane, w którym na początku choroby okresowo występujące rzuty nie nasilają się (jak w typie nawracającym), ale w miarę upływu czasu rzuty stają się coraz cięższe, a okresy remisji są nieliczne (40%).
OBJAWY SM
Objawy choroby są bardzo różne, początkowo przemijające, łagodne. Najczęściej są to zmiany czucia w kończynach lub na twarzy, ogólne osłabienie, różne zaburzenia widzenia, nawet ślepota. W miarę upływu czasu objawy nasilają się, pojawiają się niedowłady mięśni, trudności z chodzeniem i utrzymaniem równowagi. Pojawiają się uciążliwe parestezje, skurcze mięśni, drętwienie kończyn, pieczenie, mrowienie, długo utrzymujący się ból, nieprzyjemne uczucie przebiegania prądu wzdłuż kręgosłupa. W późniejszym okresie mogą pojawić się trudności w połykaniu, mowa skandowana. Bardzo utrudniają życie zaburzenia zwieraczy – nietrzymanie moczu, nagłe parcie na pęcherz, zaparcia, biegunki, nietrzymanie stolca. Zaburzenia dotyczą także sfery seksualnej. Długotrwała, ciężka, powodująca wiele utrudnień w życiu pacjentów choroba odbija się niekorzystnie na ich psychice, pojawiają się: apatia, depresja, czasem histeria, w późniejszym okresie nawet demencja.
Przebieg choroby może być gwałtowny, doprowadzający do niepełnosprawności lub może mieć przebieg łagodny.
Czynniki wyzwalające rzuty choroby są trudne do określenia, czasami bez jakichkolwiek uchwytnych powodów, czasami zaś wywołują je infekcje, stres emocjonalny i fizyczny. Częściej występują w okresie wiosenno-letnim (wpływ temperatury). Okazuje się, że szczepienia nie są przeciwwskazane, a nawet zalecane ponieważ np. przebycie grypy może wyzwolić rzut choroby.
ROZPOZNANIE SM
Rozpoznanie stwardnienia rozsianego jest możliwe na podstawie badania klinicznego (neurologicznego) u pacjentów, którzy mieli co najmniej dwa rzuty choroby w dwóch „regionach” nerwowych. W przypadku wątpliwości najczęściej wykonuje się rezonans magnetyczny, a także dodatkowo inne specjalistyczne badania.
LECZENIE
Stwardnienie rozsiane jest chorobą nieuleczalną. W niektórych przypadkach stosuje się leczenie interferonami. Zmniejszają one częstość i ciężkość rzutów, nie wyleczą z choroby, ale dają szansę na opóźnienie niepełnosprawności.
Objawowo stosuje się leki działające przeciw bólowo, przeciw depresyjnie, zmniejszające napięcie i spastyczność mięśni, poprawiające czynność pęcherza moczowego i jelit. Leczenie jest prowadzone przez lekarza neurologa, najczęściej w poradniach stwardnienia rozsianego lub w szpitalu. Potrzebna jest współpraca internisty, urologa, okulisty i rehabilitanta, a często także psychologa i psychiatry. Koniecznym elementem terapii jest rehabilitacja. Pacjent powinien prowadzić w miarę możliwości aktywny tryb życia, w czym pomaga również fizykoterapia i terapia zajęciowa. Ważne jest wsparcie rodziny i przyjaciół.
SM nie jest uważane za chorobę dziedziczną. Istnieją jednak dowody na udział czynników genetycznych predysponujących do zachorowania.
