Niepełnosprawność intelektualna

Obecnie określenie niedorozwój umysłowy, czy upośledzenie umysłowe jest uważane za negatywne i piętnujące, natomiast przyjęto termin: niepełnosprawność intelektualna jako mniej stygmatyzujący (naznaczający daną osobę). Nadal jednak określenie upośledzenie umysłowe jest także stosowane.

W 1959 roku Amerykańskie Towarzystwo do Badań nad Upośledzeniem Umysłowym przyjęło następującą definicję:

Jest to niższy, niż przeciętny ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego powstały w okresie rozwojowym. Towarzyszą mu zaburzenia w zakresie dojrzewania, uczenia się i przystosowania społecznego. Czyli niepełnosprawność intelektualna (upośledzenie umysłowe) dotyczy nieprawidłowości powstałych w okresie rozwojowym, natomiast o demencji mówimy wtedy, gdy u normalnie rozwiniętego człowieka pod wpływem jakiegoś czynnika szkodliwego dochodzi do upośledzenia.

Stopień niepełnosprawności intelektualnej ocenia się za pomocą wyniku badania ilorazu inteligencji. Jest to wskaźnik otrzymany na podstawie porównania sprawności intelektualnej badanej osoby ze sprawnością właściwą dla wieku.

UPOŚLEDZENIE LEKKIE, UMIARKOWANE, ZNACZNE I GŁĘBOKIE

Wyróżnia się upośledzenie umysłowe lekkie – u wielu osób może nie zostać zauważone. Dzieci nieco później zaczynają chodzić. Pojawiają się trudności szkolne, które jednak są do opanowania. Pracują nieco wolniej niż reszta klasy, mają uboższe słownictwo, trudniej przystosowują się do nowych sytuacji. Wiele można pomóc stosując specjalne programy edukacyjne. Zwykle po skończeniu szkoły są niezależne i zdolne do pracy zarobkowej. Niektóre zakładają rodziny.

Upośledzenie umysłowe umiarkowane – mają problemy z nawiązaniem kontaktu z otoczeniem, rozwój mowy jest opóźniony, nie radzą sobie w szkole. Fizycznie są niezręczne, rozwój motoryczny jest powolny. Radzą sobie z samoobsługą. Wykonują proste prace, mogą pracować w zakładach pracy chronionej. Nie powinny zakładać rodzin.

Upośledzenie umysłowe znaczne i głębokie – wymagają stałej opieki, są trudności z porozumieniem się z otoczeniem, bywają agresywne. Wiele nie potrafi samodzielnie jeść, ani nie opanowuje funkcji fizjologicznych. Najczęściej wymagają opieki instytucji.

PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Jakie mogą być przyczyny niepełnosprawności intelektualnej? Jest ich wiele i są różnorodne: choroby genetyczne, metaboliczne, problemy występujące podczas ciąży i porodu, choroby wieku dziecięcego, wypadki i zatrucia.

– przyczyny genetyczne: upośledzenie umysłowe występuje w wielu chorobach genetycznych (np. zespół Downa).

– podczas ciąży: picie przez matkę alkoholu (płodowy zespół alkoholowy!), narkotyki, zachorowanie na toksoplazmozę, różyczkę, ospę wietrzną, zakażenie HIV, wirusem cytomegalii, kiłą.

– podczas porodu: niedotlenienie mózgu noworodka, wcześniactwo.

 – po urodzeniu: może dojść do uszkodzenia mózgu w przebiegu chorób zakaźnych (ospa wietrzna, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), nierozpoznanych chorób tarczycy, wskutek wypadków (uraz głowy, niedotlenienie w czasie tonięcia), zatrucia ołowiem, rtęcią i innymi toksynami.

Znacznego stopnia zaniedbanie środowiskowe może być przyczyną opóźnionego rozwoju dziecka, mówimy wtedy o rzekomym upośledzeniu umysłowym.

ROZPOZNANIE

Ustalenie rozpoznania to wspólna praca lekarza pediatry, neurologa i psychologa dziecięcego. Ważne jest dokładne zebranie wywiadu odnośnie przebiegu ciąży oraz porodu, przebytych chorób, dotychczasowego rozwoju dziecka i warunków domowych. Trzeba wypytać dokładnie o choroby w rodzinie (zwłaszcza rodzinne występowanie). W niektórych przypadkach konieczne są badania specjalistyczne (np. genetyczne). Następnie wykonuje się badanie intelektu dziecka przy pomocy testów psychologicznych.

Z niepełnosprawności intelektualnej nie można się wyleczyć, ale dzięki systematycznej pracy z dzieckiem pod kierunkiem wyszkolonych psychologów i pedagogów można uzyskać poprawę, zwłaszcza w grupie upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim.

ZAPOBIEGANIE

Na pewno należy zapobiegać. Kobiety planujące ciążę, jeżeli nie chorowały na różyczkę i ospę wietrzną, powinny się zaszczepić. Zapobiegną w ten sposób ciężkim zespołom wrodzonym uszkadzającym mózg u dzieci. Przed ciążą i w pierwszym jej okresie wskazane jest przyjmowanie kwasu foliowego, co chroni płód przed wadami wrodzonymi układu nerwowego. Badania przesiewowe noworodków umożliwiają wczesne wykrycie fenyloketonurii (odpowiednia dieta uchroni przed uszkodzeniem mózgu) oraz wrodzonej niedoczynności tarczycy (leczy się ją podaniem hormonu tyroksyny). Oczywiście, w miarę możliwości, dzieci powinny być chronione przed wypadkami i zatruciami.

***

WYBRANE STRONY INTERNETOWE POŚWIĘCONE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ

ZESPÓŁ DOWNA

http://www.bardziejkochani.pl/index.php?p=29

http://www.zakatek21.pl/forum/index.php [niezłe forum dla rodziców]

ZESPÓŁ ŁAMLIWEGO CHROMOSOMU X

https://www.rodzinafrax.pl

RÓŻNE PROBLEMY

http://www.niepelnosprawni.pl/