Jest to choroba zakaźna wywoływana przez paciorkowce beta – hemolizujące grupy A, wytwarzające toksyny, które powodują u osób na nią wrażliwych, wystąpienie wysypki. Bakterie te często występują w gardłach zdrowych osób. Mogą być także przyczyną ropnej anginy.
Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową, rzadziej przez przedmioty (np. zabawki). Okres wylęgania jest krótki, wynosi od 1 do 7 dni, najczęściej 2-4. Płonica jest chorobą zakaźną, na którą można chorować nawet kilka razy, ponieważ istnieje wiele szczepów paciorkowców, a zakażenie jednym szczepem nie daje odporności krzyżowej.
OBJAWY SZKARLATYNY
Objawy chorobowe występują nagle w postaci wysokiej gorączki, bólu głowy, gardła, często wymiotów. Gardło jest silnie zaczerwienione, na powiększonych i przekrwionych migdałkach pojawiają się białawe naloty. Język początkowo obłożony nalotem, następnie jest zaczerwieniony, z wyraźnie zaznaczonymi kubkami smakowymi (język malinowy).Węzły chłonne podżuchwowe często są bolesne i powiększone. Po około 24 godzinach na skórze pojawia się typowa drobnoplamista wysypka, która wygląda jak po uderzeniach szczotką. Początkowo pojawia się na twarzy, która jest cała zaczerwieniona. Blada pozostaje jedynie okolica nosa i ust. Ten bardzo charakterystyczny objaw nosi nazwę trójkąta Fiłatowa. Wysypka stopniowo zajmuje szyję, klatkę piersiową i kończyny. W miejscach zgięć, lub fałdów skóry pojawia się intensywniejsze zaczerwienienie, jakby namalowane czerwoną kredką, jest to objaw Pastii. Wysypka utrzymuje się od 24 godzin do kilku dni i stopniowo ustępuje. U osób, które nie były leczone antybiotykiem, pojawia się łuszczenie skóry, szczególnie widoczne na dłoniach i stopach. Przy nietypowym przebiegu umożliwia to wsteczne ustalenie rozpoznania.
W przypadkach typowych płonica jest łatwa do rozpoznania, w razie wątpliwości można wykonać posiew wymazu z gardła.
LECZENIE SZKARLATYNY
Płonicę leczymy antybiotykiem przez okres minimum 10 dni. Choroba, która przed erą antybiotyków najczęściej przebiegała ciężko, dawała powikłania, a nawet zgony, ma obecnie – dzięki możliwości wczesnego i skutecznego leczenia – łagodniejszy przebieg i znacznie rzadziej zdarzają się powikłania. Już po kilku dniach leczenia widzimy wyraźną poprawę i pacjent już nie zaraża. Należy jednak przeprowadzić pełną kurację antybiotykiem ze względu na możliwość nawrotów oraz wystąpienia powikłań. W trakcie choroby lub zaraz po jej przebyciu mogą wystąpić: zapalenie ucha środkowego, zapalenie węzłów chłonnych, choroby nerek oraz obecnie bardzo rzadko – ostre zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego lub wsierdzia. Te ostatnie powikłania, przed wystąpieniem możliwości leczenia antybiotykami, były przyczyną ciężkich wad serca, niewydolności krążenia, a nawet zgonu. To już na szczęście przeszłość i obecnie zachorowanie na szkarlatynę rokuje dużo lepiej. Niemniej jednak po przebyciu płonicy dziecko powinno być zbadane przez pediatrę i mieć wykonane badanie ogólne moczu.
