Faryny- zarys dziejów

Faryny (niem. Farienen) zostały lokowane 30 stycznia 1662 roku, na mocy przywileju dla dwóch zasadźców Woitka Marczinzecka i Paula Lasersa z Kiełbonek (niem. Kelbonken) z trzydziestoma ośmioma  osadnikami. Obaj zasadźcy pełnili wspólnie urząd sołtysa. Na przełomie XVII i XVIII wieku właścicielem karczmy w Farynach był Casper Bieber.  W 1782 roku miejscowość liczyła pięćdziesiąt jeden dymów, a w 1858 roku osiemdziesiąt dymów i sześciuset osiemdziesięciu sześciu mieszkańców.

Wieś jest ulicówką o czytelnym pierwotnym układzie przestrzennym, który zachował się bez większych zmian.  Rozciąga się po obu stronach starej brukowanej drogi z historyczną drewnianą i murowaną zabudową z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku. Na skraju wsi znajduje się okazały budynek szkoły z roku 1927 z ciemnoczerwonej cegły, zbudowany na kamiennym fundamencie z geometryzowanymi szczytami. Przed I wojną światową w 1914 roku wybudowano tutaj kolej wąskotorową z Pup (dzisiejsze Spychowo) do Rozóg. Jednak  jej otwarcie dla ruchu osobowego nastąpiło dopiero przed plebiscytem w 1920 roku. Po zakończeniu wojny zwycięskie mocarstwa postanowiły na konferencji w Paryżu, w odpowiedzi na polskie postulaty graniczne formułowane wobec Niemiec, przeprowadzić na obszarze Powiśla, Warmii i Mazur plebiscyt, w którym mieszkańcy tych krain mieli zdecydować o swojej przynależności państwowej. Na rzecz przynależności do Prus Wschodnich w Farynach wypowiedziało się 703 uczestników plebiscytu, nikt nie głosował za przynależnością do Polski.

Na początku XX wieku Faryny były dużą wsią, w której działały: cegielnia, gorzelnia, mleczarnia i dwie karczmy. Rozwinięte było rzemiosło, istniały dwie kuźnie, masarnia, piekarnia, stolarnia. W 1910 roku założono w Farynach Ochotniczą Straż Pożarną. Bibliotekę z polskimi książkami prowadził tutaj w latach 1920-1933 rolnik, Jan Biały. Był on gromadkarzem, czyli ewangelikiem popularyzującym lekturę polskiego wydania Biblii, a także działaczem mazurskim. Podczas plebiscytu odbywały się u niego spotkania prowadzone przez propolskich księży i kaznodziejów. W 1938 roku Faryny liczyły sobie 857 mieszkańców, z tego 448 zajmowało się rolnictwem, 232 rzemiosłem, a czterdziestu z nich handlem i drobnymi usługami.

W czasie II wojny światowej przebywało tutaj wielu polskich robotników przymusowych, którzy pracowali u znajomych Mazurów. Mazur Gustaw Duda z Faryn, często narażając życie, pomagał zbiegłym z przymusowych robót Polakom, którzy ukrywali się w okolicy.

W nocy 19 stycznia 1945 roku ówczesny sołtys, zgodnie z rozkazem władz prowincji, zalecił mieszkańcom opuszczenie wioski i wyjazd na Zachód. Następnego dnia wczesnym rankiem przy dwudziesto stopniowym mrozie w kolumnie furmanek rozpoczęła się ucieczka w kierunku Bałtyku. Faryny zostały zajęte przez Armię Czerwoną 24 stycznia 1945 roku. Wieś zajęta przez Rosjan była opuszczona, lecz nie została poważnie zniszczona, gdyż nie toczyły się tutaj walki frontowe. Żołnierze Armii Czerwonej  grabili mienie mieszkańców wsi, przy okazji wzniecając pożary i pustosząc wieś. Ogromne zniszczenia w zabudowie architektonicznej Faryn spowodował pożar, który wybuchł w lecie 1946 roku. Jego ślady widoczne są do czasów współczesnych.

Zarząd Gminy w Rozogach powstał 19 czerwca 1945 roku. Od tego czasu Faryny weszły w skład Gminy Rozogi. Po II wojnie światowej Mazurzy z tej okolicy stopniowo wyjeżdżali do Niemiec, a we wsi osiedlali się osadnicy z Kurpi i Mazowsza. Obecnie (stan na 31.12.2007) miejscowość liczy trzystu osiemdziesięciu pięciu  mieszkańców.

***

 

Facebook
Twitter
Email

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!