Dla kogo?
Obywatele i organizacje sprawdzający/e czy władza przestrzega prawa, dba o potrzeby obywatelek i obywateli, szanuje wspólne pieniądze i zawsze działa na rzecz interesu publicznego nazywani są strażnikami lub organizacjami strażniczymi (watchdogami).
Od ponad piętnastu lat mówi się w Polsce o potrzebie istnienia organizacji strażniczych. Takie organizacje powstają niezwykle rzadko. Nie znaczy to, że ruch strażniczy jest mały. Działania prowadzą jednak raczej grupy nieformalne, indywidualni aktywiści, blogerzy, dziennikarze czy też kilkuosobowe organizacje. Większość ruchu strażniczego jest zatem nieformalna, a co za tym idzie, całkowicie oparta na wolontariackiej pracy i pieniądzach osób, które działają. To zaś znacznie ogranicza możliwości rozwoju i wzmacniania działalności strażniczej. Rzadko pojawiają się programy dotacyjne dla organizacji strażniczych, zapewniające im odpowiednią niezależność.
Dlatego w 2020 i 2021 roku Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca przygotował pilotażowy konkurs wspierania działań strażniczych, skierowany przede wszystkim do tych podmiotów, które już działają strażniczo i nie mają żadnych lub prawie żadnych szans na otrzymanie dofinansowania działalności z innych źródeł.
W tym roku, wspólnie z Siecią Obywatelską Watchdog Polska w ramach powołanego przez nią Funduszu Watchdogów, do dotychczasowego wsparcia dochodzą dotacje instytucjonalne dla organizacji strażniczych.
W 2022 r. w ramach konkursu można zgłaszać działania strażnicze w dwóch ścieżkach dotacyjnych:
- ścieżka 1. – to kontynuacja rozwiązań wypracowanych przez Fundusz w latach 2020-21, których celem jest wzmocnienie skuteczności, trwałości i oddziaływania osób i podmiotów, które podejmują działania strażnicze;
- ścieżka 2. – wprowadzająca nowe rozwiązania, wspierana finansowo przez Sieć Obywatelską Watchdog Polska, której celem jest wzmocnienie instytucjonalne i rozwój działań doświadczonych lokalnych organizacji strażniczych.
Ścieżka 1.
Do składania wniosków w pierwszej ścieżce zaproszone są:
- zarejestrowane w Polsce stowarzyszenia(w tym zwykłe) i fundacje z doświadczeniem w działaniach strażniczych,
- oraz osoby indywidualne lub grupy nieformalne z doświadczeniem w działaniach strażniczych, ale niedziałające w ramach organizacji prowadzących działania strażnicze.
Ścieżka 2.
Do składania wniosków w drugiej ścieżce zaproszone są:
- zarejestrowane w Polsce stowarzyszenia i fundacje z co najmniej trzyletnim udokumentowanym doświadczeniem w realizowaniu działań na rzecz ochrony prawa do informacji; działające zgodnie z prawem i rzetelnie rozliczające się z ewentualnymi darczyńcami; gotowe opublikować swój wniosek dotacyjny i sprawozdanie merytoryczne i finansowe na swojej stronie internetowej.
Co będzie wspierane w ramach konkursu?
W ramach konkursu (w obu ścieżkach) będą wspierane działania zaplanowane do realizacji w roku 2022, będące stałą działalnością wnioskodawców lub nawiązujące do niej, o następującym charakterze:
- systematyczne działania strażnicze w danej gminie/regionie;
- konkretne akcje strażnicze mające na celu wprowadzenie lokalnie zmiany w wybranym obszarze życia publicznego;
- działania sieciujące strażników/strażniczki z różnych gmin w Polsce
- działania mające na celu upowszechnienie efektów lub wdrożenie w życie wniosków z działalności strażniczej wnioskodawcy
- inwestycja w rozwój instytucjonalny.
Kto może zgłaszać się w konkursie?
O wsparcie na realizację inicjatyw opisanych powyżej ubiegać mogą się osoby, grupy nieformalne, stowarzyszenia lub fundacje, których aktywność strażniczą cechują:
- niezależność – osoba/grupa osób/władze organizacji lub osoby bezpośrednio zaangażowane w realizację działań: nie są związane z partiami politycznymi lub komitetami wyborczymi, w ciągu ostatnich 5 lat nie kandydowały i nie planują kandydowania w żadnych wyborach; nie są urzędnikami/czkami; nie są zatrudnieni_one w jednostkach zależnych od administracji samorządowej lub od podmiotów, które kontrolują lub w podmiotach konkurujących z podmiotami kontrolowanymi;
- jawność własnych działań – prowadzą działania pod własnym imieniem (np. wnioskują o informację publiczną, wypowiadają się w mediach, czy – jeżeli prowadzą stronę, fanpage – wiadomo kim są i jest możliwość kontaktu z nimi);
- obiektywizm – równy dystans do każdej władzy (nie szukają „haków” na konkretne władze, podmioty, czy przedstawicieli wybranych opcji politycznych), planują działania długotrwałe, niezależne od tego jaka opcja polityczna w danym momencie sprawuje władzę, od wszystkich wymagają takich samych standardów;
- rzetelność – dokładnie sprawdzają fakty, są też rzetelne w rozliczaniu się ze swoich wcześniejszych zobowiązań (np. z otrzymanych darowizn, grantów);
oraz które:
- mają doświadczenie we wcześniejszych działaniach związanych ze sprawdzaniem i pytaniem instytucji, pilnowaniem reguł i przestrzeganiem prawa przez władze/instytucje lub korzystaniem z prawnych instrumentów wpływania na decyzje władz i mogą pokazać, że w swoich działaniach kierują się standardami wymienionymi w pkt. 1-4. W ścieżce 2. wymagane doświadczenie to min. 3 lata;
- prowadzą lub w 2022 roku będą prowadzić działania informacyjne związane z podejmowanymi działaniami strażniczymi skierowane do lokalnej społeczności.
O jakie wsparcie można się ubiegać?
Ścieżka 1
W ramach pierwszej ścieżki można ubiegać się o wsparcie w wysokości do 4900 zł.
Na wsparcie działań strażniczych lub sieciujących w ramach tej ścieżki przewidziano łącznie 70 000 zł ze środków Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca.
Ścieżka 2
W ramach drugiej ścieżki można ubiegać się o wsparcie w wysokości do 40 000 zł.
Na wsparcie działań strażniczych lub sieciujących w ramach tej ścieżki przewidziano łącznie 155 000 zł z Funduszu Watchdogów Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska.
Wypełnioną elektroniczną wersję wniosku należy złożyć (zarejestrować i uzyskać potwierdzenie rejestracji) w systemie Witkac do 15 marca 2022 r. do godziny 14:00.
