Współpraca organizacji pozarządowych (NGO) z jednostkami samorządu terytorialnego (JST) bywa owiana licznymi mitami, które zniechęcają, komplikują i utrudniają relacje oraz procesy ubiegania się o dotacje lub wspólną realizację zadań publicznych. Poniżej publikujemy najczęściej powtarzane mity – wraz z wyjaśnieniem opartym na doświadczeniach praktyków.
Opracowano na podstawie bezpłatnego webinarium „Dotacje z gminy. Fakty i mity”, prowadzonego przez Tomasza Pawłowskiego, a organizowanego przez: www.PrzedsiębiorstwoSpołeczne.pl.
- Mit: „Aby dostać dotację, trzeba mieć znajomości w urzędzie”
Fakty:
- Niepotrzebne są układy ani znajomości – istotne jest, by organizacja była rozpoznawalna, kojarzona z konkretnymi działaniami na rzecz społeczności.
- Warto budować relacje i pokazywać się lokalnej administracji, ale formalne znajomości nie są warunkiem koniecznym.
- Otwartość, kontakt, zapoznanie się z pracownikami wydziałów oraz jasna prezentacja misji NGO pozytywnie wpływają na postrzeganie organizacji i mogą przełożyć się na skuteczność wniosków.
- Mit: „Nowa organizacja nie ma szans na dotację, wszystko jest ustawione dla ‘swoich’”
Fakty:
- Teoretycznie każda NGO ma szansę na wsparcie, także ta, która nigdy wcześniej nie składała wniosku o dotację.
- JST mogą określić własne kryteria, np. premiować doświadczenie, ale nie wykluczają nowych podmiotów z góry.
- Konkursy są formalnie otwarte, jednak warto dokładnie zapoznać się z ogłoszeniem, warunkami, wymogami formalnymi i kryteriami oceny.
- Mit: „Krytykowanie urzędu oznacza brak szans na dotację”
Fakty:
- Relacje personalne czy krytyka władz samorządowych nie powinny wpływać na przyznanie dotacji, choć w praktyce mogą czasem mieć nieformalny wpływ.
- Zasady przyznawania środków muszą być przejrzyste i zgodne z procedurami konkursowymi – organizacje mają pełne prawo domagać się wyjaśnień przy podejrzeniu naruszenia zasad.
- Zawsze warto dokumentować kontakty z urzędem (np. potwierdzać ustalenia mailowo), co może być pomocne w sytuacjach spornych.
- Mit: „Bez konkursu nie da się nic zrobić – trzeba czekać na nabór”
Fakty:
- Poza klasycznymi konkursami JST oferują inne ścieżki wsparcia, jak in. tryb tzw. „małych grantów” czy możliwość zasugerowania nowego konkursu.
- Organizacja może wnieść wniosek samodzielnie, a nawet podpowiedzieć temat do ogłoszenia konkursu.
- Warto zapoznać się z mniej popularnymi przepisami (np. 19a ustawy o pożytku), które otwierają nowe możliwości współpracy.
- Mit: „Decyzję podejmuje komisja konkursowa – zawsze decyduje merytoryczna ocena”
Fakty:
- Komisja konkursowa jest ciałem opiniującym – decyzję o przyznaniu dotacji podejmuje ostatecznie organ wykonawczy (np. prezydent, wójt, burmistrz).
- W praktyce ocena komisji może być niepełna, odrzucona lub zmodyfikowana przez organ wydający decyzje.
- Przejrzystości procesu należy pilnować na wielu etapach, nie tylko podczas oceny merytorycznej.
- Mit: „Wkład własny musi być w gotówce – bez niego wniosek odpada”
Fakty:
- Wkład własny nie zawsze jest wymagany – informacje o tym zawiera ogłoszenie o konkursie.
- Może on przyjmować różne formy:
- finansową (środki pieniężne)
- osobową (praca społeczna, wolontariat)
- rzeczową (zasoby, sprzęt, lokal)
- Często już minimalny lub niepieniężny wkład wystarcza.
- Mit: „Nie mając lokalu ani siedziby w gminie nie mamy szans”
Fakty:
- Lokalizacja organizacji nie dyskwalifikuje NGO – liczy się realizacja zadań dla mieszkańców danej gminy.
- Ograniczenia mogą wynikać z charakteru zadania lub indywidualnych zapisów w ogłoszeniu konkursowym – należy uważnie czytać warunki udziału.
- Mit: „Rozliczenie dotacji jest zbyt skomplikowane dla początkujących”
Fakty:
- Nawet niewielką dotację można rozliczyć prawidłowo, jeśli sumiennie będzie się pilnować procedur i wytycznych konkursu.
- Przestrzeganie zasad, systematyczne dokumentowanie wydatków i komunikacja z urzędem pomagają uniknąć problemów.
- Mit: „Nie warto próbować, bo to czysta papierologia”
Fakty:
- Warto ocenić potencjalne zyski i koszty. Dla większych, stałych zadań dotacyjnych formalności są uzasadnione i ułatwiają długofalową współpracę.
- Przy niewielkich wydarzeniach korzystniej jest szukać alternatyw – wsparcia wśród partnerów, firm lub poprzez odpłatną działalność pożytku publicznego.
- Mit: „Konsultacje programu współpracy to fikcja”
Fakty:
- JST mają obowiązek prowadzić konsultacje, a modyfikacja programu jest możliwa dzięki zaangażowaniu NGO.
- Niska skuteczność wynika często z małego zaangażowania obu stron oraz braku świadomości, jak ważny to moment dla ustalenia zasad współpracy w danym roku.
Podsumowanie i wskazówki praktyczne
- Bądź widoczny: Staraj się, by urząd wiedział o Twojej organizacji, kontaktuj się, zadawaj pytania, korzystaj z okazji do prezentacji działań.
- Czytaj uważnie: Wszystkie kryteria, warunki i procedury są kluczowe – nie zakładaj, że są „tak jak zawsze”.
- Dokumentuj kontakty: Zarówno składanie pomysłów, jak i kontakty czy ustalenia – najlepiej wszystko mieć na piśmie.
- Współpracuj, nie walcz: Rozmawiaj, szukaj kompromisów, próbuj aktywnie włączać się w konsultacje i planowanie lokalnych zadań.
- Nie zrażaj się niepowodzeniem: Analizuj uzasadnienia odmowy – często jedno poprawione niedopatrzenie wystarczy do sukcesu.
***
Nagranie ze spotkania
Zobacz również:
