16 lipca 2025 roku ogłoszono w Parlamencie Europejskim nową propozycję budżetu UE, w tym WPR na lata 2028-2034. Planowany budżet UE to rekordowe 2 biliony (2.000 miliardów) euro, z czego kwota na Wspólną Politykę Rolną ma wynieść 302 miliardy euro. To o 86,6 mld mniej niż w obecnie realizowanej perspektywie. Wiadomość ta już tego samego dnia wzbudziła falę krytyki w Brukseli, podniesioną przez organizacje rolnicze i niektórych europosłów. Jakie są projektowane, kluczowe zmiany i założenia nowej WPR i jak są uzasadniane?
Jak zapowiedział 16 lipca 2025 roku unijny komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen, nowy budżet będzie obejmował płatności obszarowe, inne formy rekompensat dla rolników, w tym zachęty środowiskowe i wsparcie dla młodych rolników. Nie będzie można go przeznaczać na inne cele polityczne poza Wspólną Polityką Rolną.
Planowana WPR stanowić ma 16,5% całości budżetu wobec 32% w 2021-2027, co odzwierciedla długotrwały już kierunek zmniejszania udziału WPR w finansach UE.
WPR zostanie włączona do jednego dużego funduszu wspólnego z polityką spójności i rozwojem obszarów wiejskich, co oznacza połączenie budżetów WPR oraz polityki spójności (regionalnej) w jeden fundusz o wartości 865 mld euro. Ma to uprościć dostęp do finansowania i zarządzania środkami. Znika dotychczasowa, dwufilarowa struktura WPR, która m.in. uniemożliwiała przenoszenie środków między filarami.
Dochody rolników mają być nienaruszalne do minimalnej kwoty wsparcia – minimum 300 mld euro. Wsparcie dochodowe rolników obejmie także płatności powiązane z działaniami ekologicznymi, modernizacją gospodarstw oraz wdrażaniem nowych technologii i praktyk.
Z 3,15 mld euro na 6,3 mld euro zwiększona zostanie rezerwa kryzysowa, czyli fundusz zabezpieczający na wypadek nieprzewidzianych sytuacji, jak np. klęski żywiołowe, kryzysy rynkowe.
Według deklarowanych założeń, nowy system zarządzania WPR będzie prostszy, elastyczny i dostosowany do lokalnych potrzeb, w którym państwa członkowskie UE będą miały większą swobodę w tworzeniu szczegółowych rozwiązań dla rolników.
Dotychczasowe wymogi tzw. zazielenienia (greening) będą zastąpione innym systemem warunkowości środowiskowej (farm stewardship) z większym nastawieniem na lokalne, dostosowane do warunków praktyki rolnicze, przy zachowaniu wysokich standardów środowiskowych na poziomie całej UE. Chodzi o to, by nie narzucać jednolitych praktyk rolniczych wszystkim państwom członkowskim, tylko by mogły być bardziej dostosowane do danego regionu i rodzaju produkcji. Chodzi też o ściślejsze powiązanie płatności bezpośrednich z osiąganiem celów ekologicznych, klimatycznych i ochroną zasobów naturalnych. W tym podejściu ważny jest zrównoważony rozwój rolnictwa a równocześnie komfort rolników w dostosowaniu się do wymagań ekologicznych bez nadmiernej biurokracji.
Nowy plan wprowadza także mechanizm indeksacji wsparcia rolniczego względem inflacji, a także uwzględnia dodatkowe wsparcie dla młodych rolników, by zatrzymać młodych ludzi na wsi oraz wspierać modernizację i innowacje.
Propozycje wywołały protesty rolników reprezentowanych przez Copa-Cogeca, organizację skupiającą związki rolników i spółdzielnie rolnicze UE oraz krytykę w Parlamencie Europejskim. Wielu europosłów oraz organizacji rolniczych krytykuje obniżenie realnych środków na rolnictwo.
Strona rządowa — szczególnie Polska — zwraca uwagę, że mimo zmian, nadal pozostajemy jako kraj – największym beneficjentem funduszy przeznaczonych na rolnictwo i rozwój regionalny.
Źródła informacji:
