Właściciele nieruchomości coraz chętniej decydują się na budowę własnej studni, aby uzyskać niezależność od sieci wodociągowej lub obniżyć koszty korzystania z wody. Jednak inwestycja ta wiąże się z koniecznością przestrzegania określonych przepisów, które mają na celu ochronę środowiska, bezpieczeństwo użytkowników oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi. Obowiązujące prawo przewiduje uproszczone procedury dla większości przydomowych studni, ale nie zwalnia właścicieli z obowiązku przestrzegania minimalnych odległości od granic działki i kontroli jakości wody.
Formalności i wymagania dotyczące budowy studni
Budowa studni na własnej działce jest obecnie znacznie ułatwiona pod względem formalnym. Jeśli studnia nie przekracza 30 metrów głębokości, a pobór wody nie przekracza 5 metrów sześciennych na dobę i służy wyłącznie do zaspokajania potrzeb własnych użytkownika, nie jest wymagane ani pozwolenie na budowę, ani zgłoszenie do urzędu. W przypadku przekroczenia tych wartości konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego, które wydaje starosta powiatowy na podstawie ustawy Prawo wodne. Koszt takiego pozwolenia wynosi około 250 zł.
Przepisy prawa budowlanego i rozporządzenia ministra infrastruktury określają minimalne odległości studni od granic działki oraz innych obiektów, aby chronić wodę przed zanieczyszczeniami.
Studnia powinna być usytuowana:
- co najmniej 5 metrów od granicy działki i studni wspólnej na granicy dwóch działek;
- 7,5 metra od osi rowu przydrożnego;
- 15 metrów od budynków inwentarskich, silosów, szczelnych zbiorników na gnojowicę, kompostowników oraz szamba;
- 30 metrów od drenażu rozsączającego ścieki do gruntu (jeśli ścieki są uprzednio oczyszczane biologicznie);
- a także 70 metrów od nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych oraz od drenażu rozsączającego ścieki nieoczyszczone biologicznie.
W wyjątkowych przypadkach możliwe jest zmniejszenie odległości studni od granicy działki, pod warunkiem zachowania pozostałych minimalnych odległości od innych obiektów.
5 metrów sześciennych – czy to wystarczy?
Obecne przepisy dotyczące budowy studni, które pozwalają na pobór do 5 metrów sześciennych wody na dobę bez konieczności uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, są w praktyce wystarczające dla zdecydowanej większości gospodarstw domowych oraz niewielkich ogrodów przydomowych. Nawet w przypadku intensywnego korzystania z wody do podlewania ogrodu, granica „kubików” na dobę jest trudna do przekroczenia przy standardowym użytkowaniu, choć w przypadku dużych ogrodów lub nawadniania rozległych upraw sytuacja może być odmienna.
Dla gospodarstw rolnych lub osób prowadzących większe uprawy ogrodowe, zwłaszcza w okresach suszy, limit 5 metrów sześciennych na dobę może okazać się niewystarczający, jeśli nawadnianie obejmuje duże powierzchnie lub szczególnie wymagające rośliny. W takich przypadkach, zgodnie z obowiązującymi przepisami, konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na większy pobór wody. Z punktu widzenia równowagi między potrzebami użytkownika a ochroną zasobów wodnych, obecne przepisy wydają się rozsądne, choć nie uwzględniają w pełni specyficznych potrzeb rolnictwa w okresach ekstremalnej suszy, gdy zapotrzebowanie na wodę do irygacji może gwałtownie wzrosnąć.
Rejestracja, dokumentacja i kontrola studni
Niezależnie od tego, czy studnia wymaga pozwolenia wodnoprawnego, w niektórych gminach istnieje obowiązek rejestracji przydomowych ujęć wody w ewidencji gminnej. Dlatego warto sprawdzić lokalne przepisy, ponieważ brak rejestracji może skutkować karami administracyjnymi. Właściciel studni powinien przechowywać dokumentację dotyczącą jej budowy, zgłoszeń, pozwolenia (jeśli było wymagane), planów oraz danych technicznych przez kilka lat. To ułatwia ewentualne kontrole i legalizację studni w przyszłości. Kontrolę nad wykonaniem i eksploatacją studni sprawują organy państwowe, takie jak Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny czy regionalny dyrektor ochrony środowiska. Ich zadaniem jest monitorowanie zgodności działań z przepisami oraz dbanie o jakość wody i ochronę środowiska.
Korzystanie ze studni – prawa i obowiązki właściciela
Woda z własnej studni jest przeznaczona przede wszystkim do zaspokajania potrzeb własnych właściciela działki. Prawo wodne gwarantuje właścicielowi gruntu prawo do zwykłego korzystania z wód podziemnych znajdujących się w jego gruncie. Właściciel studni powinien regularnie badać jakość wody, szczególnie jeśli jest ona wykorzystywana do celów spożywczych. Kontrola jakości wody jest szczególnie ważna w przypadku studni położonych w pobliżu potencjalnych źródeł zanieczyszczeń.
Niedopełnienie obowiązków formalnych, takich jak rejestracja studni, czy uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego, może skutkować nałożeniem kary grzywny (nawet do 5000 zł), nakazem legalizacji studni lub zamknięcia ujęcia. Koszt legalizacji nielegalnej studni może sięgać nawet 5000 – 10 000 zł.
