Ruszył projekt PaluWise

11 czerwca 2025

Właśnie rozpoczął się projekt PaluWise mający na celu opracowanie rozwiązań umożliwiających produktywne wykorzystanie zdegradowanych torfowisk po ich ponownym uwodnieniu

Nowy, finansowany ze środków unijnych, projekt PaluWise, jest poświęcony zrównoważonemu użytkowaniu zdegradowanych torfowisk po ich ponownym uwodnieniu. Za pomocą czterech obszarów demonstracyjnych w Europie PaluWise zaprezentuje i zweryfikuje najlepsze praktyki w zakresie paludikultury (rolnictwa bagiennego), przekształcając zdegradowane gleby organiczne w pełne wody i życia oraz produktywne rolniczo krajobrazy.

Konsorcjum PaluWise, koordynowane przez Natural Resources Institute Finland (Luke), zrzesza 18 partnerów z ośmiu europejskich krajów (Polski, Finlandii, Holandii, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Litwy i Łotwy). Projekt będzie realizowany przez 4,5 roku i otrzymał ponad 10 milionów euro dofinansowania z programu Horizon Europe.

Popularyzacja najlepszych praktyk w Europie

W 2024 roku unijna Rada ds. Środowiska (ENVI) przyjęła prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law, NRL), w której paludikultura została uznana za rozwiązanie umożliwiające ponowne uwodnienie osuszonych torfowisk na dużą skalę. NRL wraz z powiązanymi przepisami, nakłada obowiązek odtworzenia 30% osuszonych na potrzeby rolnictwa torfowisk do 2030 roku, z czego co najmniej jedna czwarta musi zostać ponownie uwodniona. Do 2050 roku 50% takich obszarów powinno zostać odbudowanych, a co najmniej jedna trzecia z nich – ponownie uwodniona. Paludikultura, czyli rolnicze użytkowanie zdegradowanych torfowisk w warunkach wysokiego uwodnienia, jest postrzegana jako kluczowe narzędzie służące osiągnięciu tych celów i oferujące wiele dodatkowych korzyści, w tym łagodzenie zmian klimatu, wysoką różnorodność biologiczną na użytkowanych obszarach i retencję wody w krajobrazie rolniczym.

“Zastosowanie paludikultury na szeroką skalę ma potencjał, aby wspierać realizację celów klimatycznych UE i strategii różnorodności biologicznej oraz zapewnić dochód dla rolników i właścicieli gruntów torfowych”, komentuje koordynatorka projektu PaluWise Päivi Merilä z Luke.

Projekt PaluWise opiera się na ścisłej współpracy z lokalnymi interesariuszami w celu popularyzacji i promocji paludikultury poprzez cztery obszary demonstracyjne zlokalizowane w Finlandii, Polsce, Holandii i Wielkiej Brytanii. Obszary te skoncentrują się na rozwoju obiecujących upraw bagiennych: brzozy omszonej, trzciny, pałki, mozgi trzcinowatej i turzyc.

Efektem projektu będzie dostarczenie interesariuszom, w tym właścicielom gruntów, decydentom, przedsiębiorstwom i lokalnym społecznościom, wiedzy i narzędzi potrzebnych do wdrożenia strategii zrównoważonego zarządzania gruntami opartej na paludikulturze. W ramach projektu zostaną również opublikowane zalecenia dotyczące rozwoju rolnictwa na terenach podmokłych na dużą skalę w całej UE.

„Celem tego projektu jest sprawienie, by paludikultura stała się znaczącą i powszechnie stosowaną gałęzią rolnictwa w Europie”, podkreśla Päivi Merilä.

Paludikultura to rolnicze użytkowanie terenów podmokłych i ponownie uwodnionych torfowisk, które chroni glebę torfową, a tym samym naturalne podziemne magazyny węgla oraz minimalizuje emisję dwutlenku węgla i osiadanie gruntu.

PaluWise w skrócie

Instytucja finansująca: Europejska Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych (REA)
Okres trwania projektu: 54 miesiące (1 lutego 2025 – 31 lipca 2029)
Budżet projektu: 10.273.604,75 EUR

Konsorcjum PaluWise

LUONNONVARAKESKUS (Luke), Finlandia
THE JAMES HUTTON INSTITUTE (JHI), Wielka Brytania
STICHTING RADBOUD UNIVERSITEIT (SRU), Holandia
UK CENTRE FOR ECOLOGY & HYDROLOGY (UKCEH), Wielka Brytania
UNIWERSYTET WARSZAWSKI (UNIWARSAW), Polska
WETLANDS INTERNATIONAL – EUROPEAN ASSOCIATION (WI EA), Holandia
F6S EU TECH INNOVATION NETWORK DESIGNATED ACTIVITY COMPANY (F6STech), Irlandia
UNIVERSITAET GREIFSWALD (UG), Niemcy
MICHAEL SUCCOW STIFTUNG ZUM SCHUTZDER NATUR (MSF), Niemcy
THE WILDLIFE TRUST FOR BEDFORDSHIRE, CAMBRIDGESHIRE AND NORTHAMPTONSHIRE (WTBCN), Wielka Brytania
VSI PELKIU ATKURIMO IR APSAUGOS FONDAS (PF), Litwa
EZERU UN PURVU IZPETES CENTRS (LPRC), Łotwa
CENTRUM OCHRONY MOKRADEŁ (CMok), Polska
INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY-PANSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY (ITP) Polska
SZKOLA GLOWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO (SGGW) Polska
VESTAECO NONWOVENS SPOLKA Z O.O. (VestaEco), Polska
WELRENT B.V. (Wellink), Holandia
SALTYCO LTD (SALT), Wielka Brytania