Europejskie Forum Rolnicze w Jasionce 2025 zgromadziło rolników, ekspertów, przedstawicieli administracji i instytucji wspierających sektor rolny. W centrum uwagi znalazły się m.in.: ekoschematy, innowacje w rolnictwie, zdrowie gleby, gospodarowanie wodą w kontekście zmian klimatycznych, ubóstwo energetyczne na wsi oraz społeczne inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
Ekoschematy – czas na wnioski i zmiany
Panel podsumował realizację ekoschematów w latach 2023–2024. O dopłaty wnioskował co trzeci rolnik (415 tys. gospodarstw). Rolnicy doceniają proekologiczne kierunki reform (np. biologizacja zamiast chemizacji), jednak apelują o uproszczenie procedur i większe uwzględnienie wiedzy praktyków w kształtowaniu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Podkreślano, że różnorodne pojęcia („rolnictwo węglowe”, „ekologiczne”, „regeneratywne”) sprowadzają się do jednego celu: zrównoważonego rolnictwa, które jest korzystne zarówno dla środowiska, jak i ekonomii gospodarstw.
Innowacje w rolnictwie
Dyskutowano o roli nowych technologii, takich jak rolnictwo precyzyjne, robotyzacja, biopestycydy, bionawozy oraz rośliny odporne na suszę wyhodowane za pomocą nowych technik genomowych- NGT. Eksperci podkreślali znaczenie zdrowej gleby i upraw bezorkowych jako kluczowych innowacji. Wskazywano na konieczność adaptacji do zmian klimatu, m.in. poprzez magazynowanie wody opadowej i rozwój głębokiego systemu korzeniowego roślin. Zwracano uwagę na bariery we wdrażaniu nowych technik genomowych w UE oraz potrzebę transferu innowacji z dużych do mniejszych gospodarstw.
Zdrowa gleba – fundament efektywnej produkcji
Eksperci podkreślali, że konkurencyjność polskiego rolnictwa zaczyna się od zdrowej gleby. Kluczowe są: mikrobiologiczne życie gleby, jej bioróżnorodność, odpowiednie pH i równowaga procesów mineralizacji i humifikacji. Wskazywano na konieczność edukacji rolników w zakresie znaczenia próchnicy i materii organicznej oraz inwestycji w badania gleby (diagnoza). Przedstawiono praktyki rolnictwa regeneratywnego, takie jak minimalizacja orki, całoroczne pokrycie gleby roślinami, rozwój płodozmianu i wpisanie gospodarstwa w lokalny ekosystem. Podkreślono, że rentowność jest warunkiem trwałości tych praktyk.
Gospodarowanie wodą i przeciwdziałanie suszy
Polska ma nikłe zasoby wodne, a ¼ kraju jest co roku dotknięta suszą hydrologiczną. Straty z tego tytułu w rolnictwie sięgają 1 mld zł rocznie. Eksperci podkreślali znaczenie lokalnych rozwiązań: małej i mikro-retencji, odbudowy stawów, edukacji mieszkańców i wdrażania prostych technologii oszczędzających wodę. Wskazywano na przykłady z Hiszpanii, gdzie rozwinięto systemy retencji i automatyzacji nawadniania w rolnictwie. W Polsce konieczna jest reforma spółek wodnych i budowa oddolnych planów retencji. Zwracano uwagę na potrzebę współpracy samorządów, rolników i społeczności lokalnych.
Ubóstwo energetyczne i OZE na wsi
Ubóstwo energetyczne na wsi to nie tylko brak środków na ogrzewanie, ale także niezaspokojenie innych podstawowych potrzeb związanych komfortem życia. Problem jest szczególnie dotkliwy na wsiach peryferyjnych. Paneliści wskazywali na konieczność edukacji mieszkańców, integracji różnych źródeł energii (biogazownie, fotowoltaika, turbiny wiatrowe) oraz lepszego nadzoru nad instalacjami OZE. Podkreślano rolę biomasy jako efektywnego źródła energii na terenach wiejskich i biogazowni.
Społeczne inicjatywy i przyszłość wsi
Wieś przechodzi proces odchodzenia od rolniczej działalności i kurczenia się populacji – 78% mieszkańców to ludność bezrolna. Wskazywano na potrzebę wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego, tworzenia przestrzeni do działania i lepszego gospodarowania przestrzenią. Zwracano uwagę, że szkoły na wsiach odgrywają kluczową rolę jako centra integracji społeczności. Podkreślano, że współpraca i partycypacja mieszkańców są niezbędne dla rozwoju zrównoważonej i atrakcyjnej wsi.
Debaty: Wspólna Polityka Rolna i konkurencyjność gospodarki żywnościowej
W debatach z udziałem przedstawicieli rządu, nauki i rolników omawiano:
-
Potrzebę uproszczenia WPR i większego udziału praktyków w jej kształtowaniu.
-
Poradzenia sobie z wyzwaniami: konkurencja z Ukrainą, redukcja emisji, konieczność innowacji, marnowanie żywności, brak przewidywalności programów UE.
-
Rozwiązania problemów: biurokracji, braku współpracy w łańcuchu żywnościowym między rolnikami, wysokie oprocentowanie kredytów, słaba pozycja rolników w handlu.
-
Proponowano: wsparcie dla małych gospodarstw, regionalizację wsparcia, rozwój krótkich łańcuchów dostaw, deregulację, przyznawanie płatności za efekty środowiskowe, integrację poziomą i pionową w rolnictwie, budowę prestiżu zawodu rolnika.
-
Uznano, że kluczowe wyzwania na najbliższe lata to: bezpieczeństwo żywnościowe, militarne i energetyczne.
Podsumowanie
Forum w Jasionce pokazało, że przyszłość polskiego rolnictwa zależy od równowagi między innowacją, troską o środowisko, wsparciem ekonomicznym i zaangażowaniem społecznym. Kluczowe pozostają: zdrowa gleba, efektywne gospodarowanie wodą, rozwój OZE, uproszczenie polityki rolnej i budowa silnych społeczności wiejskich.
Wszystkie panele i debaty zostały zarejestrowane i można je odtworzyć pod następującym linkiem:
https://forum-jasionka.pl/transmisja/
https://www.youtube.com/watch?v=JA1pewk5KMc&list=PLfk2jlUvhXPB1ZYeYXoxoDXayz0MCSF8U
