Rozmawiamy z Tomaszem Chrzanowskim, Sołtysem Nowej Wsi Wschodniej, laureatem tytułu Sołtys Roku w 2023 roku, który przez 18 lat służył w Polskiej Policji. Nasz rozmówca dzieli się cennymi spostrzeżeniami na temat wyzwań w zakresie bezpieczeństwa publicznego oraz relacji między policją a społeczeństwem.
Piotr Subotkiewicz, Witryna Wiejska: Policja jest blisko ludzi, bo zawsze jest w pobliżu jakiś posterunek, ale ludzie trochę boją się kontaktu z policją. Nadal pokutuje opinia, że jeśli ktoś wezwie policję, to może mieć z tego powodu kłopoty.
Tomasz Chrzanowski, Sołtys Nowej Wsi Wschodniej: Policja dąży do budowania bliższych relacji ze społecznością lokalną. W ostatnich latach widoczny jest wyraźny nacisk na współpracę funkcjonariuszy z lokalnymi liderami – sołtysami, członkami kół gospodyń wiejskich i innych organizacji działających w społecznościach. Ta współpraca jest kluczowa, ponieważ to właśnie mieszkańcy najlepiej znają lokalne problemy i zagrożenia, których dzielnicowy sam może nie zauważyć. Powiedzmy prawdę – dzielnicowy nie jest w stanie określić, co się dzieje i w jakich godzinach, a mieszkańcy wiedzą, jak to się odbywa, kiedy się odbywa, co jest nie tak.
Z tego co mówisz wynika, że policja jest otwarta na współpracę a kontakt z dzielnicowym jest kluczowy. Jak można go nawiązać?
Policja jest bardzo otwarta na współpracę. Jeśli mamy jakiś problem, to warto się zwrócić, żeby uzyskać pomoc. Warto poznać swojego dzielnicowego wcześniej, zanim pojawi się jakiś problem. Można to zrobić za pomocą aplikacji „Moja Komenda”, która pozwala znaleźć kontakt do dzielnicowego odpowiedzialnego za nasz rejon. To bardzo przydatne narzędzie – nie tylko wskazuje właściwego funkcjonariusza, ale także pozwala szybko znaleźć najbliższą jednostkę policji w razie potrzeby.
Dobrym pomysłem jest zaproszenie dzielnicowego na spotkanie z mieszkańcami. Taka rozmowa może pomóc omówić lokalne problemy i zagrożenia. Dzielnicowi często prowadzą działania profilaktyczne, np. zajęcia o metodach oszustw, nadużywaniu alkoholu czy przemocy domowej. Mogą też organizować warsztaty z pierwszej pomocy lub pokazywać skutki spożywania alkoholu czy narkotyków za pomocą specjalnych gogli.
Poruszyłeś temat przemocy domowej. Jak zachęcić ludzi do zgłaszania takich spraw?
Przemoc domowa to problem, który często się pojawia. Jest niebieska linia – 800-12-00-02. Dzwoniąc pod ten numer można zachować anonimowość i uzyskać wsparcie, pomoc psychologiczną, informacje o obowiązujących w Polsce przepisach i procedurach oraz o placówkach udzielających pomocy osobom doznającym przemocy w rodzinie. Ale jak to zrobić, żeby ludzie nie bali się kontaktu? Zawsze stajemy przed dylematem, czy to nie jest sprawa wewnętrzna danej rodziny i czy nie zostawić tego.
Warto poznać mechanizm cykli przemocy. Osoba, która doznaje przemocy, często przez wiele lat jest jej poddawana. Nam ciężko jest zrozumieć, dlaczego nie zmienia swojej sytuacji. Można znaleźć materiały w sieci na stronie www.policja.pl (Poradnik dzielnicowego „Przemoc w rodzinie”), które o tym mówią.
Uważam, że szczególnie dzielnicowi to taki rodzaj służby, gdzie potrzebna jest empatia i wyczucie. Nie zrażajmy się, jeżeli trafi nam się dzielnicowy, który ma gorszy dzień – bo tak może być. Może mieć nawał pracy, nie przyjechać do nas od razu. Nie skreślajmy go. Dajmy mu szansę, żeby mógł w wolnym czasie podjechać, porozmawiać. Zaprośmy go na kawę, na herbatę. Poznajmy się jak człowiek z człowiekiem. Nie traktujmy go od razu jak funkcjonariusza – najpierw jesteśmy ludźmi.
W jakich jeszcze sprawach można zgłaszać się na policję?
Wiadomo, jeśli widzimy, że ktoś jest pijany i wsiada za kierownicę, to albo sami reagujemy, albo w ostateczności po prostu zgłaszamy to na policję. Jest taki model zachowania, który czasem widzimy w telewizji, że ktoś wyrywa kluczyki. Pamiętajmy jednak, że najważniejsze jest nasze bezpieczeństwo. Wyrywając kluczyki nietrzeźwemu, możemy sprowokować atak i stać się ofiarą. Lepiej dbać o swoje bezpieczeństwo przede wszystkim, a dopiero później interweniować. Fajnie być bohaterem, ale bezpieczeństwo jest najważniejsze. W przypadku, gdy ktoś ma zabrane prawo jazdy, a pomimo tego jeździ bez uprawnień, często pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, też warto to zgłosić dzielnicowemu – zanim dojdzie do tragedii.
A co ze sprawami takimi, jak zaniedbane czy maltretowane zwierzęta? Czy to sprawa dla policji?
To przestępstwo. Jeżeli chodzi o dobrostan zwierząt, policjanci nie są specjalnie wyszkoleni, ale zawsze współpracują z powiatowym inspektoratem weterynarii albo z lekarzem weterynarii, który na miejscu ocenia sytuację. Sprawy zwierząt i ich maltretowania są w zainteresowaniu policji i są traktowane priorytetowo zarówno przez policję jak i prokuraturę.
A co z padniętymi zwierzętami? Jeśli jedziemy ulicą i natrafiamy na nie na środku drogi, co robimy?
Jeżeli jest to na ulicy, to wiadomo – chodzi o bezpieczeństwo. Policja będzie miała z tym problem, odpowiedzialność za ich usunięcie spoczywa zwykle na zarządcach dróg – np. gminie lub powiecie. Natomiast jeśli zwierzę jest ranne i potrzebuje pomocy, należy jak najszybciej zawiadomić odpowiednie służby. W takim wypadku można też zawiadomić policję, bo ona szybciej przyjedzie i zawiadomi odpowiednie służby. W przypadku dzikich zwierząt kontaktuje się z okręgiem łowieckim.
Teraz mamy w Polsce czas niepewności, możemy spodziewać się różnych akcji dywersyjnych. Czy policja zaleca szczególną ostrożność?
Zagubiła się w nas chęć sąsiedzkiej pomocy. Ludzie odgradzają się murami, tujami, zasłaniają domy, co bardzo utrudnia pracę policji. Jeżeli widzimy obce osoby w rejonie naszego domu, obce pojazdy, warto się zainteresować. Można zapisać w telefonie, lub zrobić zdjęcie tablic rejestracyjnych. Samochody używane do przestępstw często są wypożyczone albo kupione, ale nie przerejestrowane przez wiele lat, co utrudnia identyfikację ich właściciela. Zdjęcia są pomocne, ale trzeba uważać, bo możemy trafić na niebezpieczną osobę. Nasze bezpieczeństwo jest najważniejsze. Warto zgłaszać, że jakieś podejrzane osoby kręcą się w okolicy.
Nie ma problemu z tym, że policja przyjedzie, a okaże się, że nic takiego nie ma miejsca. Nikt nie będzie nas karał za to. Lepiej więcej zrobić niż zaniechać, a potem patrzeć, jak się pali na przykład jakiś lokalny biznes.
Czy są jakieś inne obszary w których widzisz możliwość współpracy na linii sołtys-policja?
Zwracajmy uwagę na osoby starsze, nieporadne. Jeżeli widzimy, że ktoś jest nieporadny albo samotnie mieszka, zwracajmy na to uwagę. Porozmawiajmy z dzielnicowym, powiedzmy, że tam jest taka osoba, może ona potrzebuje pomocy. Wiem, że wielu policjantów będzie mówiło, że nie są od tego, nie są ośrodkiem pomocy społecznej, ale jeżeli dzielnicowy pojawi się u tej osoby, dopyta, to łatwiej będzie pomóc.
Ważnym tematem są też oszustwa telefoniczne, naciąganie, inwestowanie w bitcoiny, akcje i tak dalej. Jest olbrzymia skala tego typu oszustw, także na platformach sprzedażowych, gdzie linki kierują na fałszywe strony. Osoby, które chcą sprzedać coś, podają swoje dane do konta bankowego. To nie jest tak, że „mnie nie okradną” – oszuści biorą kredyty na nasze dane i do widzenia. Warto pilnować swoich danych i nie dawać ich na prawo i lewo, tylko tam, gdzie mamy zaufanie. Stosujmy zabezpieczenia, zmieniajmy hasła logowania, używajmy długich haseł, zmieniajmy je co jakiś czas. Na różnych platformach, najlepiej mieć różne hasła.
Kolejna sprawa to woda – rzeki, jeziora, dzikie kąpieliska – to jest naprawdę olbrzymi problem. To tragedia, gdy ktoś utonie. Swego czasu byłem policjantem i pływałem łodzią służbową po Narwi, niestety wyciągnąłem stamtąd wiele zwłok. Często są to kąpiele po alkoholu, skoki na główkę w nieznanych miejscach, albo dzieci pozostawione bez nadzoru, które porwał nurt.
Na koniec chciałbym powtórzyć. Warto nawiązać kontakt z policją. Zachęcam do kontaktu z dzielnicowym – to jest taki pierwszy policjant, który nam pomoże.
