W sytuacjach kryzysowych, takich jak pożary, powodzie czy inne zagrożenia, zapewnienie bezpieczeństwa zwierzętom gospodarskim stanowi istotne wyzwanie organizacyjne i logistyczne. Skuteczność ewakuacji zależy od właściwego przygotowania oraz znajomości szczegółowych procedur postępowania.
W pierwszej części tekstu przedstawiamy praktyczne wskazówki dotyczące ewakuacji zwierząt gospodarskich, oparte na zaleceniach Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej – materiałów opracowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
W drugiej części prezentujemy rozwiązania stosowane w Szwecji, bazując na instrukcjach Szwedzkiej Rady Rolnictwa, które mogą stanowić cenne uzupełnienie krajowych wytycznych.
Poznanie tych wskazówek wesprze efektywne przeprowadzenie działań ratunkowych z zachowaniem bezpieczeństwa zarówno zwierząt, jak i osób biorących udział w akcji ewakuacyjnej.
Zalecenia Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej Ministerstwa Edukacji Narodowej
Ewakuacja zwierząt
Ewakuacja zwierząt jest zadaniem trudnym i skomplikowanym, dlatego ważne jest nabycie odpowiedniej wiedzy i umiejętności w tym zakresie. Powinna ona odbywać się w taki sposób, aby nie zagrażała życiu i zdrowiu ani ratowników, ani zwierząt.
W sytuacji zagrożenia zwierzęta odczuwają niepokój i lęk. Ponadto są one mało odporne na działanie dymu. Gdy przedostanie się on do pomieszczenia, zwierzęta bardzo często układają się na ziemi, utrudniając ewakuację. Dlatego powinno się rozpoczynać wyprowadzanie zwierząt w chwili, kiedy tylko dotrą pierwsze sygnały o możliwym zagrożeniu.
Warto pamiętać o tym, aby podchodzić do zwierząt od przodu, spokojnie i ostrożnie, łagodnie do nich przemawiając. Wyczuwają one zdenerwowanie ratownika i bardzo łatwo im się ono udziela. Zwierzęta wyprowadzane ze strefy zagrożonej powinny być kierowane do miejsc bezpiecznych, z których nie będą mogły się same wydostać.
Należy również pamiętać o tym, że w zależności od gatunku ewakuowanych zwierząt podejmuje się odmienne czynności. O ile np. konie i krowy po prostu wyprowadza się z zagród, o tyle drób wynosi się w workach lub w koszach, szybko go potem uwalniając i zapewniając dopływ świeżego powietrza. Małe zwierzęta domowe ewakuuje się w klatkach.
Źródło: Na podstawie – Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej, Serwisu Ministerstwa Edukacji Narodowej
***
Instrukcje Szwedzkiej Rady Rolnictwa
Przygotuj się na ewakuację zwierząt gospodarskich
Jako właściciel zwierząt jesteś odpowiedzialny za zapewnienie im bezpieczeństwa i komfortu także w sytuacjach kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe czy wojna. Ważne jest, aby wcześniej przygotować się na różne scenariusze, by uniknąć niepotrzebnego cierpienia zwierząt.
Przepisy dotyczące dobrostanu zwierząt obowiązują również w kryzysie
Przepisy dotyczące dobrostanu zwierząt obowiązują zarówno w Szwecji, jak i całej Unii Europejskiej. Regulacje te określają podstawowe potrzeby zwierząt, które muszą być spełnione także podczas kryzysu lub wojny. W wyjątkowych sytuacjach mogą jednak wystąpić odstępstwa od tych zasad. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, dlatego w razie wątpliwości należy skontaktować się z lokalnym organem nadzorczym (np. administracją powiatową), aby uzyskać szczegółowe informacje.
Planowanie i dokumentacja – jak stworzyć plan awaryjny
Warto zawczasu opracować plan działania na wypadek sytuacji kryzysowej. Przygotowany plan powinien być wydrukowany i przechowywany w łatwo dostępnym miejscu (np. segregatorze), aby był dostępny także podczas przerw w dostawie prądu lub braku dostępu do urządzeń elektronicznych. Warto poinformować o nim rodzinę, sąsiadów lub osoby odpowiedzialne za opiekę nad zwierzętami.
Co powinien zawierać Twój plan awaryjny?
- Lista ważnych danych kontaktowych
- Spis wszystkich posiadanych zwierząt wraz z numerami identyfikacyjnymi
- Sposoby transportu zwierząt w razie konieczności ewakuacji
- Alternatywne trasy ewakuacji
- Sposoby zapewnienia paszy i wody dla zwierząt
- Miejsca, do których można przewieźć zwierzęta
- Priorytety ewakuacji – które zwierzęta należy przenieść w pierwszej kolejności
- Jak zapewnić odpowiedni nadzór nad pozostawionymi zwierzętami
- Procedury postępowania na wypadek konieczności humanitarnego uboju
Postępowanie ze zwierzętami gospodarskimi i końmi
Warto wcześniej przemyśleć różne scenariusze zdarzeń kryzysowych:
- Ewakuacja zwierząt
- Niedobory wody
- Ekstremalne warunki pogodowe
- Opad radioaktywny
W sytuacji, gdy nie jesteś już w stanie zapewnić właściwych warunków swoim zwierzętom, może zajść konieczność podjęcia decyzji o ich humanitarnym uboju. Warto wcześniej sporządzić listę kontaktów do osób lub firm mogących pomóc w takich sytuacjach:
- Lekarze weterynarii
- Myśliwi
- Doświadczeni hodowcy lub opiekunowie zwierząt
- Firmy specjalizujące się w uboju humanitarnym
- Odpowiednie służby państwowe
Ewakuacja jako optymalny sposób ochrony zwierząt
W przypadku pożaru lasu lub powodzi może zaistnieć konieczność szybkiego przeniesienia zwierząt w bezpieczne miejsce. Ewakuacja dużych zwierząt, zwłaszcza wielu jednocześnie, bywa trudna ze względu na problemy logistyczne związane z transportem i znalezieniem odpowiedniego miejsca tymczasowego pobytu. Pomimo tych trudności, ewakuacja pozostaje najkorzystniejszym rozwiązaniem dla dobrostanu zwierząt, nawet jeśli warunki transportu czy tymczasowego zakwaterowania nie są idealne.
Szybkie usunięcie zwierząt z obszaru zagrożenia ogniem
Podczas pożaru kluczowe jest szybkie usunięcie zwierząt ze strefy zagrożonej dymem i ogniem, które mogą powodować poważne obrażenia zarówno natychmiastowe, jak i długoterminowe. Jeśli standardowy transport nie jest dostępny, można wykorzystać inne dostępne środki transportu.
Przygotowanie do ewakuacji
Im lepiej przygotujesz się wcześniej, tym sprawniej przebiegnie ewakuacja. Oto lista działań, które warto podjąć zawczasu:
- Ustal priorytet ewakuacji poszczególnych grup zwierząt – w razie szybko postępującego zagrożenia może zabraknąć czasu na kolejne kursy transportowe.
- Sporządź pełną listę swoich zwierząt wraz z numerami identyfikacyjnymi.
- Podziel się planem ewakuacji z rodziną oraz sąsiadami na wypadek Twojej nieobecności.
- Pozostaw dane kontaktowe swoje oraz miejsca docelowego w kilku widocznych miejscach gospodarstwa.
- Skontaktuj się z lokalnymi organizacjami, które mogą zapewnić wsparcie.
- Usuń łatwopalne materiały wokół pomieszczeń ze zwierzętami oraz przytnij dolne gałęzie drzew.
- Utwórz pasy przeciwpożarowe wokół gospodarstwa za pomocą kultywatora.
- Usuń ze zwierząt wszelkie nylonowe elementy wyposażenia (uzdy, paski na szyję itp.), gdyż mogą one stopić się pod wpływem wysokiej temperatury i spowodować obrażenia.
- Wyznacz kilka alternatywnych tras ewakuacyjnych i przetestuj je wcześniej.
- Jeśli nie możesz samodzielnie przewieźć zwierząt, uprzedź przewoźnika o możliwym transporcie oraz przekaż mu niezbędne informacje o zwierzętach.
- Sprawdź stan techniczny pojazdów transportowych; upewnij się, że są gotowe do użycia.
- Zorganizuj odpowiedni transport (np. ciężarówkę lub przyczepę) dostosowany do liczby i wielkości Twoich zwierząt.
- Zawrzyj wcześniej umowy z właścicielami terenów lub pastwisk, na które można przenieść zwierzęta – powinny one znajdować się blisko gospodarstwa, ale jednocześnie poza strefą zagrożenia.
- Przygotuj odpowiednią ilość paszy i wody pitnej na co najmniej tydzień dla wszystkich ewakuowanych zwierząt.
Przeprowadzenie ewakuacji
Dobre przygotowanie zwiększa szanse powodzenia całej operacji. Podczas ewakuacji:
- Ściśle przestrzegaj instrukcji służb ratunkowych lub policji.
- Transportuj i załaduj zwierzęta spokojnie oraz metodycznie.
- Korzystaj ze wsparcia sąsiadów, znajomych lub organizacji pomocowych.
- Zaznaczaj na liście gospodarskiej wszystkie ewakuowane osobniki.
- Rozważ pozostawienie lub uśmiercenie chorych bądź starych osobników mających trudności z transportem.
- Nie trać czasu na zajmowanie się martwymi osobnikami – postaraj się jedynie umieścić je na utwardzonej powierzchni w bezpiecznej odległości od ujęć wody.
- Staraj się utrzymać grupę swoich zwierząt razem bez mieszania ich ze zwierzętami z innych gospodarstw – ograniczy to ryzyko infekcji oraz ułatwi późniejszą identyfikację.
- Dokumentuj przebieg ewakuacji w celu późniejszego zgłoszenia do odpowiednich organów administracyjnych.
Jeśli musisz pozostawić swoje zwierzęta
Pozostawienie zwierząt powinno być absolutną ostatecznością. Jeśli nie masz innego wyjścia:
- Nigdy nie wypuszczaj ich swobodnie – umieść je na wcześniej wyznaczonym terenie o minimalnej powierzchni jednego akra, wolnym od łatwopalnych materiałów (krzewów, drzew) oraz przeszkód takich jak linie elektryczne czy ogrodzenia z drutu kolczastego.
- Zapewnij im wystarczającą ilość paszy i wody pitnej na minimum trzy dni; nie polegaj przy tym na automatycznych systemach wodnych (mogą przestać działać wskutek awarii prądu).
- Upewnij się, że masz plan zapewnienia odpowiedniego nadzoru nad pozostawionymi osobnikami.
- W skrajnych przypadkach można uwolnić zwierzęta – wiąże się to jednak z dużym ryzykiem dla nich samych oraz dla służb ratunkowych.
Zwierzęta domowe – jak zadbać o ich bezpieczeństwo?
W czasie nalotów lub innych zagrożeń należy zapewnić zwierzętom bezpieczne schronienie, np. piwnicę, garaż czy stację metra. Pamiętaj jednak, że schrony przeznaczone dla ludzi nie przyjmują zwierząt domowych.
Jeśli musisz pozostawić zwierzę samo w domu:
- Zapewnij mu dostęp do dodatkowej ilości świeżej wody i karmy.
- Upewnij się, że ktoś będzie mógł regularnie sprawdzać stan twojego pupila.
Zadbaj o zapasy na co najmniej tydzień:
- Karma i świeża woda (najlepiej puszkowana karma o długim terminie ważności)
- Niezbędne leki dla twojego pupila
- Klatka transportowa lub inny środek transportu dla zwierzęcia
- Dokumentacja (numer telefonu weterynarza, numer identyfikacyjny oraz dane ubezpieczenia)
Zwiększ swoją wiedzę na temat opieki nad zwierzętami
Poszerzenie wiedzy o podstawowej opiece zdrowotnej, pierwszej pomocy oraz profilaktyce zdrowotnej pozwoli ci lepiej zadbać o swoje zwierzęta podczas kryzysu. W sytuacjach ekstremalnych dostęp do opieki weterynaryjnej może być ograniczony – priorytetowo traktowane będą zazwyczaj zwierzęta gospodarskie oraz służbowe.
Opracowano na podstawie https://jordbruksverket.se
Foto: źródło https://zpe.gov.pl/
