Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej zamierza zareagować na problemy, które wywołały protesty rolników przeciwko Europejskiemu Zielonemu Ładowi w minionym roku. Czy program polskiej prezydencji zawiera propozycje, które pomogą poprawić sytuację rolników w UE, a jednocześnie poprawić stan europejskiej przyrody i zmniejszyć niekorzystny wpływ rolnictwa na klimat?
Priorytety polskiej prezydencji podsumowane sloganem “Bezpieczeństwo, Europo!” są zorientowane wokół siedmiu filarów, a jednym z nich jest “konkurencyjne i odporne rolnictwo”.
Co Polska zamierza promować w UE w obszarze rolnictwa? W programie prezydencji czytamy, że rolnictwo europejskie musi stać się odporne i konkurencyjne, aby zagwarantować Europejczykom bezpieczeństwo żywnościowe. W ramach tego Polska będzie dążyć do:
- zagwarantowania, że producenci rolni spoza UE będą przestrzegać europejskich standardów jakości, bezpieczeństwa żywności i zrównoważonej produkcji
- poprawy sytuacji europejskich rolników w całym łańcuchu dostaw
- stabilizacji ich dochodów
- zachęcania, a nie zmuszania rolników do podejmowania działań chroniących środowisko i zapobiegających skutkom zmiany klimatu
- odpowiedzi na wyzwania, jakie dla rolnictwa niesie przyszłe rozszerzenie Unii Europejskiej
- stworzenia silnej Wspólnej Polityki Rolnej, chroniącej rolników i wspierającej rozwój obszarów wiejskich
Eksperci komentują propozycje z programu polskiej prezydencji:
Na poziomie ogólnych priorytetów, cele Polski wpisują się w realne potrzeby rolnictwa. Nikt dziś nie kwestionuje potrzeby stabilizacji dochodów tej grupy, zadbania o odporność rolnictwa czy zachęcania rolników do ochrony środowiska. Jednak to dopiero punkt wyjścia, a skuteczność tych propozycji zależy od szczegółów ich wdrożenia i zdolności budowania wokół tego obszaru szerokiej koalicji w Unii Europejskiej. Jednocześnie nie sposób nie zauważyć, że w celach polskiej prezydencji brakuje szerszego myślenia o potrzebie zmian całego systemu żywnościowego, którego rolnictwo jest tylko jednym z elementów.
System ten w najbliższych dekadach czekają ogromne zmiany. Jego przyszłość będą kształtować napięcia geopolityczne, kryzys wodny i środowiskowy, wpływając na możliwości i stabilność produkcji żywności oraz nasze bezpieczeństwo żywnościowe. Obecny system jest pełen paradoksów – co roku ogromne ilości żywności są marnowane, podczas gdy setki milionów ludzi cierpi z powodu głodu i niedożywienia. Masowa produkcja żywności zagraża bioróżnorodności, od której ta produkcja jest uzależniona. Wielu pracowników w sektorze rolniczym pracuje w trudnych warunkach i otrzymuje niskie wynagrodzenia. A jakość żywności pogarsza się. Dlatego musimy rozmawiać o bardziej sprawiedliwym systemie, który zmniejszy marnowanie żywności oraz zagwarantuje, że wszyscy ludzie – bez względu na miejsce zamieszkania – będą mieli dostęp do wysokojakościowej, zdrowej żywności. To jest prawdziwe bezpieczeństwo żywnościowe. I o tym w czasie polskiej prezydencji powinniśmy w Europie rozmawiać – dr Paulina Sobiesiak-Penszko, Instytut Strategii Żywnościowych “Grunt”.
Sprzeczności celów polskiej prezydencji w obszarze rolnictwa widać na pierwszy rzut oka. W obecnych realiach nie da się być konkurencyjnym a jednocześnie zagwarantować bezpieczeństwa żywnościowego. Dlaczego? Konkurencyjność względem międzynarodowych korporacji wymagałaby dalszej intensyfikacji produkcji rolnej – z masowym użyciem syntetycznych nawozów, pestycydów i antybiotyków. To natomiast oznaczałoby pogłębienie degradacji zasobów naturalnych i kryzysu klimatycznego, czyli dwóch czynników, od których bezpośrednio zależy nasze bezpieczeństwo żywnościowe.
Aby pokonać ten paradoks proponuje się adaptację do zmiany klimatycznej w rolnictwie. Obawiam się, że oznacza to pozostanie przy destrukcyjnym sposobie produkcji rolnej, a jednocześnie zaleczanie powstających problemów dyskusyjnymi technologiami (jak nowe techniki genomowe). Jednak te metody mają granice swojej skuteczności – czym rolnik podleje rośliny, gdy brak zielonych reform w rolnictwie, spowoduje, że zabraknie wody? Bo właśnie na wycofanie z reformy rolnictwa wskazują słowa min. Siekierskiego mówiącego o “racjonalizacji” Europejskiego Zielonego Ładu. Ta “racjonalizacja” może grozić całkowitym odrzuceniem lub radykalnym spowolnieniem planów zwiększenia ochrony środowiska i klimatu w rolnictwie, natomiast nie wzmocni ochrony i rynkowej pozycji rolników. Na pewno nie w długoterminowej perspektywie. To, co powinno być w pierwszej kolejności ograniczone – by zapewnić nam prawdziwe bezpieczeństwo żywnościowe, a rolnikom odpowiednie dochody – to wolnorynkowe zasady międzynarodowej polityki handlowej. Polska prezydencja zdaje się wycofywać rakiem z reformy rolnictwa, tymczasem przyjęty co najmniej 50 lat temu kierunek unijnej polityki rolnej jest przestarzały i niekorzystny zarówno dla rolników, konsumentów, jak i całej planety – dr Justyna Zwolińska, koordynatorka ds. rzecznictwa Koalicja Żywa Ziemia.
Rząd opowiada, że celem polskiej prezydencji w UE jest bezpieczeństwo. Ale nie jest to prawdą. W przedstawionych przez polityków celach nie ma bezpieczeństwa klimatycznego, a premier na forum Parlamentu Europejskiego podważa potrzebę działań w tym zakresie. Oznacza to, że efektem nie będzie bardziej bezpieczna Polska i Europa, ale wzrost niepewności i chaosu. Skutki zmiany klimatu już dziś powodują bowiem ludzkie tragedie i ogromne straty ekonomiczne. Ograniczają nasze bezpieczeństwo zdrowotne i żywnościowe. Występująca stale od 2011 roku susza letnia zmniejsza produkcję rolną i powoduje, że dochody rolników są nawet o 20% mniejsze niż gdyby skutków zmiany klimatu nie było. Powoduje to wzrost cen żywności i zmniejsza konkurencyjność europejskiej gospodarki. Pominięcie kwestii klimatycznych w celach polskiej prezydencji spowoduje też, że rolnicy nie otrzymają wsparcia na działania mające na celu ochronę klimatu i adaptację do jej skutków. Dlatego jako Koalicja Klimatyczna apelujemy do Pana Premiera: jeszcze jest czas, aby rozszerzyć zakres celów polskiej prezydencji i wspólnie z naszymi partnerami z UE zastanowić się, jak zwiększyć nasze bezpieczeństwo klimatyczne i środowiskowe – prof. SGGW Zbigniew Karaczun, Koalicja Klimatyczna.
Źródło informacji: nadesłane do redakcji Witryny Wiejskiej przez Koalicję Klimatyczną
***
Koalicja Klimatyczna jest porozumieniem 27 organizacji pozarządowych. Jej misją jest wspólne działanie w celu zapobiegania wywołanym przez człowieka zmianom klimatu dla dobra ludzi i środowiska. Więcej informacji o Koalicji na stronie www.koalicjaklimatyczna.org.
Fundacja Aeris Futuro, Stowarzyszenie BoMiasto, Fundacja Compassion in World Farming Polska, Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, Dolnośląski Klub Ekologiczny, Fundacja Efektywnego Wykorzystania Energii, Fundacja Ekologiczna Arka, Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja, Fundacja EkoRozwoju FER, Fundacja GAP Polska, Fundacja Greenpeace Polska, Fundacja Na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Klub Gaja, Fundacja Otwarty Plan, Polski Klub Ekologiczny Koło Tychy, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, Polski Klub Ekologiczny Okręg Pomorski, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, ProVeg Polska, Stowarzyszenie Ekologiczne Eko-Unia, Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne „Wspólna Ziemia”, Społeczny Instytut Ekologiczny, WWF Polska, Zielone Mazowsze, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć.
