Znacie kogoś, kto na hasło ,,fundusz sołecki’’ odpowiada automatycznie: „nie mam na to czasu’’, albo: „co mnie to obchodzi”? Jak przekonać mieszkańców, aby zainteresowali się hasłem „fundusz sołecki”? W poniższym artykule znajdziecie argumenty i podstawową wiedzę o funduszu, aby zachęcić sąsiadów do świadomego głosowania.
Nie wszyscy mamy ochotę, śmiałość lub możliwości, żeby zaangażować się w działania na rzecz zmiany okolicy, w której mieszkamy. Gdyby jednak zacząć dopytywać, prawdopodobnie większość z nas mogłaby stworzyć osobistą listę mankamentów, które przypominają o sobie dzień w dzień: nieoświetlona droga, krzywy chodnik czy konieczność godzinnej podwózki dzieci na zajęcia do większego miasta. Z drugiej strony, można przypuszczać, że większość z nas dostrzegła już jakieś korzystne zmiany w otoczeniu (choć nie zawsze świadomie) – rzucona podczas spaceru uwaga o sadzonkach roślin, których wcześniej nie było, czy zdziwienie, że zorganizowano kolejny bezpłatny warsztat szkoleniowy we wsi.
Niezależnie od poziomu zaangażowania, każda mieszkanka i mieszkaniec sołectwa może mieć sprawczość, a fundusz sołecki jest dobrą okazją do jej przetestowania. Nie trzeba od razu przedstawiać własnych pomysłów na rozwiązanie problemów sołectwa. Można ograniczyć się do współdecydowania o pomysłach innych osób. Wystarczy przyjść na zebranie wiejskie, posłuchać i zagłosować na te propozycje, które uważa się za ważne dla siebie i innych.
Z jednym zastrzeżeniem – należy to robić świadomie. Jedynie znając podstawowe informacje o funduszu sołeckim można zweryfikować, czy stwierdzenia innych osób są faktami, czy też jedynie ich opiniami lub próbą forsowania własnych pomysłów. Przyjrzyjmy się więc bliżej podstawowym faktom na temat funduszu sołeckiego.
Fundusz sołecki to część budżetu gminy
Wbrew nazwie, fundusz sołecki nie jest odrębnym funduszem, na którym składowane są pieniądze sołectwa. Jest to wydzielona część budżetu gminy, o której wykorzystaniu może decydować zebranie wiejskie (rozumiane jako organ uchwałodawczy sołectwa, czyli ogół jego mieszkańców) na zebraniu wiejskim (rozumianym jako posiedzenie, na którym obraduje wspomniany organ).
Mieszkańcy decydują, na co przeznaczyć fundusz sołecki do 30 września danego roku, a w kolejnym roku kalendarzowym pomysły te realizuje wójt gminy (z pomocą urzędu gminy). To wójt bierze odpowiedzialność za realizację funduszu sołeckiego, ponieważ również on, jako organ wykonawczy gminy, odpowiada za wykonanie budżetu gminy.
O przeznaczeniu funduszu sołeckiego decydują wyłącznie mieszkańcy
O przeznaczeniu funduszu sołeckiego decyduje zebranie wiejskie (rozumiane jako organ uchwałodawczy sołectwa). Propozycje pomysłów może przedstawiać sołtys, rada sołecka lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. Są to jednak wyłącznie projekty wniosków – ostatecznie liczy się ten projekt, który przegłosuje zebranie wiejskie.
O funduszu sołeckim nie decyduje też wójt, skarbnik gminy, dyrektor szkoły, koło gospodyń wiejskich czy ochotnicza straż pożarna. Przypadki, w których wójt informuje, że sołectwo ma obowiązek przeznaczyć fundusz sołecki na konkretne cele, są naruszeniem prawa.
Przedsięwzięcia trzeba uzasadnić
Pomysły na co przeznaczyć środki z funduszu sołeckiego, formalnie nazywa się przedsięwzięciami. Każde przedsięwzięcie musi być ujęte we wniosku w sprawie przeznaczenia funduszu sołeckiego i musi posiadać uzasadnienie, w którym trzeba wykazać, że jest ono zadaniem własnym gminy, służy poprawie warunków życia mieszkańców i jest zgodne ze strategią rozwoju gminy. Chodzi o to, żeby przedsięwzięcia nie wykraczały poza kompetencje gminy i nie były w oczywisty sposób sprzeczne ze strategicznymi planami gminy, a także, by służyły jak najszerszej grupie mieszkańców sołectwa.
Każdy może przyjść na zebranie wiejskie, ale nie każdy może głosować
Na zebranie wiejskie (rozumiane jako posiedzenie) może przyjść każda zainteresowana osoba. Może to być mieszkaniec (w tym osoba niepełnoletnia), działkowicz, osoba pracująca na terenie sołectwa, przedstawiciel zainteresowanej organizacji społecznej czy pracownik urzędu gminy. W głosowaniu nad funduszem sołeckim biorą natomiast udział wyłącznie uprawnieni mieszkańcy sołectwa. Gminy różnie ustalają, kto może głosować – okoliczność tę należy sprawdzić w statucie swojego sołectwa. Zwykle są to stali (mieszkający na co dzień w sołectwie) i pełnoletni mieszkańcy.
Warto weryfikować informacje
Informacja o tym, ile osób musi przyjść na zebranie wiejskie (rozumiane jako posiedzenie), żeby było ono ważne, wynika ze statutu sołectwa. Podobnie ze statutu wynika, w jaki sposób mieszkanki i mieszkańców informuje się o zwołaniu zebrania wiejskiego. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto szukać odpowiedzi w statucie sołectwa. Można go znaleźć w Biuletynie Informacji Publicznej swojej gminy, a jeśli go tam nie ma, zawnioskować o jego udostępnienie do wójta (urzędu gminy).