W Polsce działa ponad 40 tysięcy sołtysek i sołtysów, pełniących kluczową rolę w funkcjonowaniu społeczności wiejskich. Ich zadania, choć wymagające, często wykonywane są przy ograniczonym dostępie do wiedzy i wsparcia. Aby zmienić tę sytuację, zainaugurowano nowatorski projekt – portal www.solectwo.org.pl, który jest odpowiedzią na potrzeby edukacyjne, prawne i organizacyjne liderów wiejskich.
Portal został stworzony z myślą o sołtyskach, sołtysach, radach sołeckich oraz liderkach i liderach wiejskich. To kompleksowe źródło wiedzy, które w jednym miejscu gromadzi materiały, porady i narzędzia, pozwalające skuteczniej pełnić funkcje związane z zarządzaniem sołectwami. Jak podkreśla Anna Gnach, koordynatorka projektu i sołtyska Bożkowic, platforma ma być przestrzenią wsparcia i wymiany doświadczeń:
– Sołtysowanie to niezwykła rola – z jednej strony jesteśmy blisko mieszkańców, staramy się rozumieć ich potrzeby i wyzwania, a z drugiej strony pełnimy funkcję łącznika między społecznością a instytucjami administracyjnymi. Aby skutecznie działać, potrzebna jest nie tylko pasja, ale i solidna wiedza z zakresu prawa, zarządzania i finansów. Portal solectwo.org.pl powstał z myślą o ułatwieniu pracy nowym sołtyskom i sołtysom, ale będzie też wsparciem dla doświadczonych liderów. Na zaistnienie tego projektu miały wpływ także moje osobiste doświadczenia i motywacje. Zaczynając swoją drogę jako sołtyska, miałam szczęście uczestniczyć w warsztatach organizowanych przez Fundację Wspomagania Wsi. Tam zrozumiałam, jak ważna jest wymiana doświadczeń i ciągłe kształcenie. Jednak brakowało mi miejsca, gdzie mogłabym znaleźć kompleksowe informacje – od porad prawnych po kontakty z ekspertami. Dzięki nowej platformie chcemy wypełnić tę lukę.
Wsparcie na miarę potrzeb współczesnych sołectw
Solectwo.org.pl to witryna wszechstronna. Znajdziemy na niej m.in. vademecum sołtysa – bezpłatny poradnik w formacie PDF, który kompleksowo omawia zagadnienia prawne, administracyjne i praktyczne związane z funkcjonowaniem sołectw. Treści na portalu zostały przygotowane przez doświadczone ekspertki: Grażynę Jałgos-Dębską, prawniczkę Paulę Kłucińską oraz zespół praktyków. Oprócz materiałów tekstowych, portal oferuje webinary, podcasty oraz możliwość uzyskania porad prawnych telefonicznie lub mailowo. W listopadzie odbyły się dwa webinary: „Zostałem sołtysem – co dalej?” oraz „O dietach, inkasie i prowizjach dla sołtysów”. Nagrania te są dostępne na stronie dla osób, które nie mogły uczestniczyć w nich na żywo.
– Uczestnicząc w szkoleniach i warsztatach, wielokrotnie słyszałam o potrzebie zgromadzenia wiedzy sołeckiej w jednym miejscu. Stworzyliśmy portal, który odpowiada na te potrzeby. Treści tworzone są przez ekspertów, ale wzbogacamy je także naszymi doświadczeniami jako sołtysów. Zapraszamy do korzystania z tej wiedzy – piszcie do nas, a postaramy się Wam pomóc w każdej kwestii prawnej czy organizacyjnej – zachęca Agnieszka Jerka, sołtyska Zapusty, współtwórczyni portalu.
Reakcja na zmieniające się potrzeby liderów wiejskich
Zmiany demograficzne i społeczne w Polsce wpływają na charakter pracy sołtysów. Coraz częściej funkcję tę obejmują kobiety – w 2023 roku ich liczba wzrosła o 228 w porównaniu do roku poprzedniego. Wiele osób to młodzi liderzy, którzy potrzebują wsparcia w zrozumieniu zawiłości prawnych i administracyjnych. Jednocześnie obserwuje się rosnącą liczbę pytań dotyczących takich tematów, jak:
- podstawy prawne funkcjonowania sołectw,
- aktualizacja archaicznych statutów sołeckich,
- organizowanie zebrań wiejskich,
- fundusz sołecki i narzędzia partycypacji obywatelskiej.
Portal solectwo.org.pl wypełnia tę przestrzeń, dostarczając wiedzy i wsparcia. Jak podkreśla uczestnik projektu Marcin Markowski, sołtys Kad i radny powiatu grodziskiego: – Sołtysowanie to wielkie wyzwanie. Każda wieś jest inna, ma swoje prawa i tradycje, a sołtys musi godzić różnorodne interesy mieszkańców. Aby skutecznie działać, potrzebna jest nie tylko znajomość przepisów, ale i narzędzia prawne. Portal solectwo.org.pl daje dostęp do tych instrumentów, a także inspiruje do działania.
Marcin Markowski zwraca również uwagę na problemy wsi podmiejskich, które coraz częściej przekształcają się w osiedla-sypialnie: – Rozlewanie się miast kosztem terenów wiejskich jest ogromnym wyzwaniem. Tracimy przyrodę i lokalne dziedzictwo kulturowe, co obniża jakość życia. Aby to zatrzymać, potrzebne są regulacje i edukacja – w tym także edukacja sołtysów, którzy pełnią kluczową rolę w ochronie lokalnych zasobów.
Szerokie wsparcie i współpraca z ekspertami
Realizacja projektu jest możliwa dzięki współpracy z licznymi organizacjami i ekspertami. Wśród partnerów portalu znalazły się m.in. Fundacja Wspomagania Wsi, Fundacja Batorego czy Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności. Projekt jest finansowany przez Narodowy Instytut Wolności w ramach Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych. Portal solectwo.org.pl, oprócz treści specjalistycznych, umożliwia również bezpośredni kontakt – m.in. ze wspomnianymi ekspertkami Grażyną Jałgos-Dębską czy Paulą Kłucińską. Porady telefoniczne są dostępne w wybranych godzinach, a pytania można także wysyłać mailowo lub poprzez formularz na stronie.
Plany na przyszłość
Zespół twórców portalu zapowiada dalszy rozwój platformy. Planowane są kolejne webinary, aktualizacje vademecum oraz rozbudowa bazy wiedzy o nowe zagadnienia.
– Wierzymy, że solectwo.org.pl stanie się przestrzenią, która wspiera liderów wiejskich w codziennych wyzwaniach. To dopiero początek – portal będzie rozwijany i wzbogacany o nowe treści, by sprostać zmieniającym się potrzebom sołectw – podsumowuje Anna Gnach.
Portal solectwo.org.pl już teraz dostępny jest dla wszystkich zainteresowanych. To narzędzie, które może zrewolucjonizować wsparcie dla liderów wiejskich w Polsce. Jeśli jesteś sołtysem, członkiem rady sołeckiej lub liderem lokalnej społeczności, koniecznie odwiedź stronę i skorzystaj z dostępnych zasobów!
***
Inicjatywa jest realizowana pod patronatem Stowarzyszenia Sołtysów Gminy Barczewo w ramach Programu „Wsparcie inicjatyw poradniczych”, prowadzonego przez: Stowarzyszenie „Wiatraki Mazur”, Fundację Fundusz Lokalny SMK, Żywiecką Fundację Rozwoju i Fundację Nauka dla Środowiska. Program jest finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022-2033.
