Zwykle woda w rzekach i potokach płynie w korycie. Wiadomo, że w korycie niczego nie budujemy, niczego nie składujemy, a potencjalne zrzuty ścieków są wykonywane zgodnie udzielonym pozwoleniem i stale monitorowane. W zasadzie kąpiel, szczególnie w mniejszych rzekach jest zupełnie bezpieczna.
Kiedy rzeka w czasie powodzi opuszcza koryto, zaczyna się problem z jej czystością. Wylewająca rzeka na swoim kursie ma drogi, stacje benzynowe, sklepy, oczyszczalnie ścieków, bardzo często cmentarze itp. To, co płynie wraz z wodami powodziowymi, to koszmarny sen sanepidu. A jeszcze są drzewa, elementy konstrukcji domów, gruz, śmieci, odpady komunalne, nawozy sztuczne i wszystko to, co rzeka znajdzie na swojej drodze. Jeśli wezbranie, tak jak we wrześniu 2024, jest gwałtowne (błyskawiczne), to siła niszcząca rzeki jest znacząco większa.
Wraz z przechodzeniem fali, część śmieci zostaje na brzegu – te cięższe, nierozpuszczone w wodzie. Nawet już sam dostęp do koryta staje się niebezpieczny. Łatwo o wypadek. Ścieki rozpuszczone i unoszące się w wodzie płyną dalej. Wraz z biegiem powodzi ich ilość wzrasta, co prawda wzrasta również ilość wody w rzece. Rzeka staje się ściekiem.
Woda jest niebezpieczna
Kontakt z wodą staje się niebezpieczny. Po powodzi woda w rzekach może być skażona bakteriami, wirusami i pasożytami pochodzącymi z fekaliów, ścieków i innych źródeł biologicznych. Kontakt z taką wodą może prowadzić do chorób zakaźnych, takich jak choroby żołądkowo-jelitowe (np. biegunka wywołana przez *E. coli*, *Salmonella*); zapalenie wątroby typu A; choroby pasożytnicze, takie jak giardioza. Oprócz tego, w rzece mogą znajdować się chemikalia, pochodzące z gospodarstw domowych, pól uprawnych i zakładów przemysłowych, np.: pestycydy, herbicydy i nawozy sztuczne; substancje ropopochodne, takie jak oleje i paliwa; metale ciężkie, które mogą być toksyczne przy kontakcie ze skórą lub przez przypadkowe ich połknięcie.
Pamiętajmy wchodząc do wody, nawet jeśli wydaje się płytka, że z powodu jej zamulenia nie widzimy dna. Nie wiemy, kiedy wpadniemy do głębokiej dziury, skręcimy nogę na kawałku chodnika, gdyż rzeka niesie ze sobą całkiem duże elementy: drzewa, konstrukcje. Dodatkowo, w wyniku silnego nurtu dno jest bardzo niestabilne, a miejsce, w którym przechodziliśmy wcześniej, teraz może być śmiertelnie niebezpieczne.
Dlatego na obszarach powodziowych, zanim woda opadnie i całkowicie odsłoni dno, należy unikać wchodzenia do niej, dopóki służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo nie potwierdzą, że jest to bezpieczne. Jeśli wejście jest konieczne, należy założyć odpowiednie środki ochrony, takie jak wodoodporne buty i odzież ochronną. Jednak najlepiej unikać tego bez wyraźnej potrzeby.
Przegląd chorób mogących mieć źródło w zanieczyszczonej wodzie
Bakterie
Leptospiroza – wywoływana przez bakterie z rodzaju Leptospira, które mogą znajdować się w wodzie skażonej moczem zakażonych zwierząt (szczurów, bydła). Objawy obejmują gorączkę, bóle głowy, mięśni i mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność nerek.
Cholera – bakteria Vibrio cholerae może być obecna w wodzie skażonej fekaliami. Wywołuje ciężką biegunkę i odwodnienie, co bez leczenia może prowadzić do śmierci.
Czerwonka bakteryjna (dysenteria) – spowodowana przez bakterie Shigella, które mogą przedostawać się do wody z fekaliów. Objawia się krwawą biegunką, gorączką i bólami brzucha.
Zakażenia Escherichia coli – bakterie te są powszechnie obecne w wodzie skażonej fekaliami, mogą wywoływać ostre infekcje przewodu pokarmowego, prowadzące do biegunki, wymiotów i odwodnienia.
Tężec – wywołany przez bakterię Clostridium tetani, która może przedostać się do organizmu przez skaleczenia lub rany. Tężec prowadzi do bolesnych skurczów mięśni, a w skrajnych przypadkach może być śmiertelny, jeśli nie zostanie szybko leczony.
Wirusy
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) – wirus przenoszony przez wodę skażoną fekaliami, powoduje zapalenie wątroby, objawiające się gorączką, zmęczeniem, bólem brzucha, nudnościami oraz żółtaczką.
Norowirusy – wywołują ostre zapalenie żołądka i jelit, z objawami takimi jak nudności, wymioty, biegunka i skurcze brzucha. Mogą się łatwo rozprzestrzeniać w wodzie skażonej fekaliami.
Enterowirusy – mogą powodować różnorodne objawy, od łagodnych infekcji dróg oddechowych po poważniejsze choroby, jak zapalenie opon mózgowych.
Pasożyty
Giardioza – wywołana przez pasożyta Giardia lamblia, który może znajdować się w skażonej wodzie. Choroba powoduje biegunkę, skurcze brzucha i nudności.
Cryptosporidioza – pasożyt Cryptosporidium przenoszony przez wodę, powoduje silną biegunkę, ból brzucha, nudności, a w ciężkich przypadkach może prowadzić do odwodnienia, zwłaszcza u osób o obniżonej odporności.
Ameboza (pełzakowica) – wywołana przez Entamoeba histolytica, może prowadzić do ciężkich infekcji jelitowych, a nawet ropni w wątrobie.
Inne infekcje
Woda powodziowa może prowadzić do zakażeń skóry spowodowanych przez bakterie (np. Staphylococcus, Streptococcus) lub grzyby, szczególnie w przypadku osób z otwartymi ranami. Zakażenia mogą przybrać postać zapalenia tkanki łącznej, ropni, a nawet sepsy.
Grzybica skóry – woda zanieczyszczona materiałem organicznym może sprzyjać infekcjom grzybiczym, takim jak grzybica stóp.
Zalecenia
Należy unikać kontaktu z wodą powodziową, jeśli jest to możliwe. Otwarte rany lub skaleczenia, należy zabezpieczyć wodoodpornymi opatrunkami. Jeśli doszło do kontaktu z wodą powodziową, należy jak najszybciej umyć skórę mydłem i czystą wodą. W przypadku wystąpienia objawów choroby po kontakcie z wodą, powinno się zgłosić się do lekarza.
