Katastrofa ekologiczna na Odrze pokazała nie tylko opieszałość i niekompetencję władz, ale też potrzebę radykalnej naprawy zarządzania ochroną środowiska i gospodarką wodną w Polsce. Każdy kryzys jest bolesną lekcją. Nie wystarczą przeprosiny Premiera RP i symboliczne dymisje. Ważne by wspólnie, z udziałem debaty publicznej, wykorzystać kryzys do potrzebnych i rzeczywistych systemowych zmian!
Jako polskie organizacje ekologiczne działające w Koalicji Czas na Odrę oraz Koalicji Ratujmy Rzeki ŻĄDAMY:
NATYCHMIASTOWEGO WSTRZYMANIA WSZELKICH PRAC I PLANÓW REGULACYJNYCH na Odrze. Przedłużający się brak informacji o głównym źródle katastrofy oraz opinie ekspertów o możliwej kumulacji wielu jej przyczyn – w tym uruchomienia zanieczyszczeń z osadów dennych w czasie trwających na dużą skalę prac regulacyjnych – wskazują na pilną potrzebę ich wstrzymania. Wstrzymanie to trwać powinno co najmniej do czasu wyjaśnienia przyczyn katastrofy i zaplanowania odbudowy ekosystemu rzeki. Środki na szkodliwe i nieuzasadnione prace regulacyjne (*Załącznik) powinny być przekierowane na ochronę rzeki, odtwarzanie jej zasobów biologicznych oraz bezpieczeństwo mieszkańców doliny Odry.
PILNEGO PRZYGOTOWANIA I WDROŻENIA PROGRAMU RENATURYZACJI doliny Odry. Trwająca katastrofa ekologiczna na Odrze to nie tylko najbardziej widoczne martwe ryby, ale również zniszczenie wielu innych organizmów i zaburzenie równowagi ekosystemu rzeki. Dla ratowania sytuacji potrzebny jest wypracowany na bazie wiedzy naukowej i w gronie ekspertów program renaturyzacji Odry oraz zwiększenia jej odporności na sytuacje kryzysów antropogennych i klimatycznych. Możliwość takich działań wskazał już wydany przez organizacje ekologiczne w roku 2000 Atlas obszarów zalewowych Odry http://atlas.odra.pl/
OBJĘCIA RZEK SIECIĄ STAŁEGO MONITORINGU poprzez zainstalowanie na wszystkich ważniejszych rzekach w Polsce automatycznych stacji pomiaru podstawowych parametrów fizyko-chemicznych z systemem przesyłania danych.
SYSTEMOWEGO WZMOCNIENIA SŁUŻB OCHRONY ŚRODOWISKA. W czasie katastrofy ekologicznej zawiodły polskie służby i system monitorujący jakość środowiska, w tym wód.
Przypominamy, że w 2019 roku odebrano kompetencje w zakresie zarządzania wodami, w tym rzekami, Ministerstwu Środowiska i Klimatu i przekazano je do Ministerstwa Infrastruktury, które nie jest w stanie zadbać o stan polskich rzek i wód, a jest skoncentrowane na realizacji inwestycji hydrotechnicznych i żeglugowych.
Pomimo zaangażowania pracowników różnych instytucji nie udało się do tej pory zidentyfikować źródła katastrofy na Odrze. Zaistniała sytuacja kryzysowa wskazuje na potrzebę znaczącego wzmocnienie służb monitorujących środowisko – zarówno w zakresie finansowym, jak i sprzętowym i kompetencyjnym. W Polsce powinny działać służby państwowe w randze służb policyjnych potrafiące skutecznie przeciwdziałać przestępczym działaniom na szkodę środowiska i ludzi.
Gospodarowanie wodami, w tym i rzekami, powinno być domeną Ministerstwa Środowiska a nie być rozproszone w Ministerstwie Infrastruktury. Rozwiązaniem niwelującym rozmycie kompetencyjne i problemy w komunikacji pomiędzy poszczególnymi organami mogłoby być utworzenie agencji ochrony środowiska łączącej kompetencje GDOŚ, GIOŚ i KZGW PGW WP (w zakresie ochrony wód).
Bezwzględnej zmiany wymaga sposób komunikacji i informowania o zagrożeniach dla przyrody i ludzi związanych z katastrofami. Informacje muszą być rzeczowe, oparte na wiedzy naukowej. Wyniki badań i prób dotyczących skażenia winny być publicznie dostępne w czytelny sposób wraz z komentarzami fachowców.
Zaistniała katastrofa ekologiczna jest okazją do rewizji priorytetów w zarządzaniu wodami w Polsce i przekierowaniu środków finansowych na przyjazny naturze i ludziom, odporny na zmiany klimatu i zdarzenia losowe rozwój dolin rzecznych. W związku z katastrofą odrzańską należy zrewidować aktualizacje Planów Gospodarowania Wodami, rezygnując z kosztownych prac regulacji rzek i budowy dróg wodnych na rzecz wdrożenia programu naprawczego dla Odry i Krajowego Programu Renaturyzacji Wód Powierzchniowych.
Celem powyższych działań powinna być ochrona ludzi oraz zwiększenie odporności ekosystemów, zmniejszenie zagrożenia powodziami i suszami, rozwój oferty turystycznej i rekreacyjnej oraz zwiększenie zdolności do samooczyszczania rzek.
Koalicja Czas na Odrę
Koalicja Ratujmy Rzeki
Źródło: http://www.ratujmyrzeki.pl
