W dniu 30 maja 2022 r. odbyła się debata pt. „Energia wsi. Transformacja czy rewolucja?”, czwarta z serii „Pięciu debat na 50-lecie IRWiR PAN”.
Zapraszamy do wysłuchania debaty z udziałem Ewy Sufin-Jacquemart (prezeska Zarządu Fundacji Strefa Zieleni), prof. dr. hab. Jerzego Buzka (przewodniczącego Europejskiego Forum Energii w ramach Parlamentu Europejskiego), dr. hab. Piotra Gradziuka (IRWiR PAN) oraz Grzegorza Wiśniewskiego (prezesa Zarządu EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej).
Debatę poprowadził redaktor Edwin Bendyk (Prezes Fundacji Batorego).
Energia wsi. Transformacja czy rewolucja? Korzyści czy zagrożenia? Bezpieczeństwo energetyczne i bezpieczeństwo żywnościowe. Idą w parze? Czym jest wieś dzisiaj? Jaka jest jej struktura? Rolnictwo jest tylko częścią funkcji jaką wieś obsługuje w nowoczesnym społeczeństwie. Pytanie o energię w sensie wytwórczym jak i dostępu do energii, jest kluczowe. Bezpieczeństwo żywnościowe, które tak mocno się przypomniało od początku wojny w Ukrainie.
Bezpieczeństwo klimatyczne i cały proces transformacji do bezpiecznego klimatu, który też z energią jest nierozerwalnie związany. „Na wsi jesteśmy w stanie wyprodukować 50% energii, której potrzebuje Polska”. Nie ma wątpliwości, że wieś na tej transformacji zyska. Musimy bowiem jako kraj przejść szybko z węgla na OZE by pominąć etap gazu z Rosji. Nie ma też wątpliwości, że dziś do wyboru mamy dwie drogi. Obie kosztowne. Pierwsza to utrzymanie stanu jak dotychczas. Druga to zmiana. A za zmianę UE dopłaci.
Kierunki zmian zapisane w Europejskim Zielonym Ładzie, nie stoją pod znakiem zapytania. Wręcz przeciwnie, są jeszcze bardziej ważne i konieczne. W jakiej jesteśmy sytuacji po 24 lutego jeśli chodzi o bezpieczeństwo energetyczne? Niestety jak powiedział Grzegorz Wiśniewski na rolnictwo nie patrzymy z perspektywy energetyki. Rolnictwo postrzegane jest tylko jako dostawca żywności. Ponieważ konsumuje zaledwie 6% całości energii, to dostawcy energii nie są zainteresowani rolnictwem. Przemysł, gospodarstwa domowe, miasta są dla nich atrakcyjniejszym odbiorcą.
Dodatkowo, żeby dostarczyć energię z paliw kopalnych (w dowolnej formie) na tereny wiejskie potrzebna jest bardzo kosztowna infrastruktura. Koszty energii na wsi zaraz będą astronomicznie wysokie. W tej sytuacji Grzegorz Wiśniewski sugeruje inwestowanie w odnawialne źródła energii na wsiach. Dr hab. Piotr Gradziuk z IRWIR przedstawił dane dotyczące polskiej energetyki na wsi. Mówił o biopaliwach, o odnawialnych źródłach energii i o samowystarczalności energetycznej. Według niego, żeby zabezpieczyć w pełni zapotrzebowanie Polski na energię elektryczną, wystarczyłoby założyć instalacje fotowoltaiczne na obszarze ok 200 tys. hektarów. Oczywiście niestety jest to energia wytwarzana tylko kiedy świeci słońce i jest problem magazynowania tej energii. W jaki sposób na ewolucję obszarów wiejskich i jakość życia ich mieszkańców wpłynie transformacja energetyczna? Wszystko zależy jak transformacja będzie wyglądała, w jakim kierunku pójdzie i jakie będą priorytetowe cele.
Ewa Sufin-Jacquemart stawiała pytania, czy najważniejsza będzie efektywność energetyczna, oszczędność energii i zasobów? Na ile transformacja będzie procesem regionalnym i lokalnym, a na ile będzie scentralizowana? Jak zaznaczała, lokalne zabezpieczenie potrzeb jest kluczowe. Na ile będzie to transformacja demokratyczna i partycypacyjna, a na ile narzucona od góry czy wymuszona przez rynek? Czy będzie tej transformacji towarzyszyła edukacja? I na ile będzie to transformacja energetyczna, efekt polityki klimatycznej, a na ile głęboka transformacja ekologiczna biorąca pod uwagę wielkie wyzwania dotyczące bioróżnorodności i upadku świata żywego i ekologii wokół nas?
Profesor Jerzy Wilkin pytał o Europejski Zielony Ład i jego przyszłość w kontekście tego co się dzieje z cenami energii. Na ile ta dynamika, oczekiwania społeczne związane z niepokojącym wzrostem cen, mogą wykoleić europejską strategię? Pytał również o bezpieczeństwo żywnościowe i modernizację rolnictwa europejskiego. Profesor Jerzy Buzek zaznaczał, że powodem zakłóceń, zagrożeń klimatycznych, a także wojen i napięć między krajami są paliwa kopalne. Dlatego to, co dotyczy paliw kopalnych i wzmocnienia Europejskiego Zielonego Ładu to jest absolutnie aktualne i nic nie uległo zwolnieniu (mimo wojny).
Unia Europejska chciałaby w tym roku o 2/3 zmniejszyć zależność od Rosji jeśli chodzi o paliwa kopalne. Parlament Europejski chciał odciąć gaz od zaraz. Energetyka odnawialna do 2030 roku ma stanowić 45% energii. Niezależnie od sytuacji Europejski Zielony Ład nie będzie złagodzony.
Organizator debaty: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
