Edukacja za miedzą – jak wygląda nauka w Niemczech?

Rozmawiam z Michaelem Wojczikiem – młodym pilotem szybowców, pasjonatem lotnictwa, kosmosu, programowania i majsterkowania, który mieszka w Niemczech. Michael jest absolwentem Realschule i technicznego Gymnasium. Studiuje obecnie technikę lotniczą i astronautyczną na Uniwersytecie w Stuttgarcie. Rozmawiamy o tym, jak wygląda edukacja w Niemczech.


Michael Wojczik.

W Niemczech nie ma centralnego systemu oświaty, każdy z 16 landów (krajów związkowych) posiada własny system szkolnictwa i ministerstwo oświaty. Dzieci bardzo wcześnie podejmują decyzję o dalszej ścieżce edukacyjnej, bo już w wieku ok.10 lat. Natomiast etap przygotowania do zawodu jest zróżnicowany i rozciągnięty w czasie i zaczyna się właśnie po szkole podstawowej.

Monika Kaczmaryk: Czytając trochę o niemieckim systemie edukacji odniosłam wrażenie, że kładzie on nacisk na rozwijanie predyspozycji i talentów ucznia, przygotowuje każdego do samodzielnego życia i do przyszłego zawodu. Jak to wygląda z Twojej perspektywy? Jaka była Twoja ścieżka edukacyjna?

Michael Wojczik: Edukacja w Niemczech wygląda trochę inaczej w każdym landzie. Dlatego będę opowiadać o moich doświadczeniach szkolnych z landu Baden-Württemberg.

Do szkoły podstawowej [Grundschule1] chodziłem 4 lata. Po jej ukończeniu musiałem wybrać jedną z trzech szkół: gimnazjum [Gymnasium2], szkołę realną, ogólnokształcącą  [Realschule3] lub szkołę główną przygotowującą do zawodu[Hauptschule4].

W gimnazjum nauka trwa 8, a w niektórych szkołach nawet 9 lat. Coraz więcej szkół w Niemczech wydłuża okres nauki w gimnazjum, wracając do stanu sprzed reformy w 2012-14. W szkole realnej uczysz się 6 lat, natomiast w szkole przygotowującej do zawodu – 5.

Ja wybrałem naukę w Realschule. Miałem wówczas 10 lat. W mojej szkole na początku trzeba było zdecydować się na profil: artystyczny, muzyczny lub teatralny. Chciałem pójść na profil artystyczny, ale niestety nie było w nim już wolnych miejsc, więc wybrałem klasę teatralną. Po 3 latach nauki w Realschule musieliśmy wybrać dodatkowy przedmiot. Tym razem do wyboru mieliśmy: technikę, francuski lub przedmiot o nazwie „Człowiek i środowisko”, na którym można się było nauczyć np. szyć i gotować. Ja zdecydowałem się na technikę, bo technika zawsze mnie interesowała.

Projekt z Realschule.

Miałem 16 lat kiedy skończyłem Realschule. Zdałem egzamin i otrzymałem świadectwo tzw. średniej dojrzałości, można powiedzieć, że to była taka mała matura. Ukończenie tej szkoły pozwalało mi na dalsze kształcenie lub naukę zawodu. Wówczas wybrałem 3 letnie, techniczne gimnazjum o profilu mechatronika. Tam zrobiłem maturę (Abitur), która umożliwiła mi pójście na studia na Uniwersytecie w Stuttgarcie, na kierunek „Aerospace Engineering” – technika lotnicza i astronautyczna.

Chciałabym, abyś opowiedział trochę o tym, w jaki sposób się uczycie, jak dokonujecie postępów w nauce, w jaki sposób jest to oceniane?

W pierwszej i drugiej klasie w podstawówce nie ma ocen. Chodzi w nich o to, by przyzwyczaić dzieci do szkoły i nauczyć ich od podstaw m.in. czytania i pisania. W trzeciej klasie uczniowie dostają oceny tylko w dwóch przedmiotach: w niemieckim i w matematyce. Natomiast od czwartej klasy uczniowie zdobywają oceny w każdym przedmiocie.

W niemieckiej szkole można dostać ocenę za pracę ustną oraz za pracę pisemną. Można ocenić ucznia, kiedy dobrze odpowiada na pytania i gdy pomaga innym, dzieląc się swoją wiedzą, albo za testy, które sprawdzają wiedzę z poprzednich lekcji i mogą nie być zapowiedziane, czy klasówki, które sprawdzają wiedzę z wszystkich poprzednich lekcji. Zwykle są cztery klasówki w ciągu roku i zazwyczaj są one wpisane do kalendarza już na początku nauki. Najlepszą oceną w Niemczech jest jedynka, natomiast najgorszą szóstka.

Projekt z Gymnasium.

Kto decyduje o wyborze ścieżki edukacyjnej po szkole podstawowej: uczeń, rodzic, nauczyciele? Na jakiej podstawie przechodzi się z Grundschule do Haupstschule, czy Realschule albo do Gymnasium?

Jeszcze kilka lat temu, kiedy kończyłem podstawówkę, to średnia ocen na półrocze w czwartej klasie decydowała o tym, którą szkołę uczeń będzie mógł wybrać. I np. żeby iść do Gymnasium trzeba było mieć średnią minimum 2,5, natomiast do Realschule – minimum 3,0. Parę lat później zostało to zmienione. Średnia, którą dostaje uczeń jest tylko dla orientacji. Nauczyciel daje jakieś rekomendacje, ale decyzje podejmuje teraz uczeń z rodzicami.

W jaki sposób można dostać się po tych szkołach na wymarzone studia?

Jeśli chce się iść na studia, to trzeba zdać maturę [Abitur]. Najprościej ją zdać po Gymnasium, ale jeśli ktoś wybierze Realschule czy Hauptschule – też ma możliwość pójścia na studia po ukończeniu tych szkół. Po Hauptschule można zrobić dodatkowy rok w szkole średniej o nazwie – Werkrealschule, aby otrzymać ten sam status, jak po zwykłej Realschule.

Po Realschule można się dalej uczyć w tak zwanym gimnazjum zawodowym [Berufliches Gymnasium] lub w wyższej szkole zawodowej [Berufskolleg]. Obie te szkoły posiadają jakąś specjalizacje z różnymi profilami klas. Do gimnazjum zawodowego wliczają się na przykład gimnazja techniczne – do którego ja uczęszczałem – oraz ekonomiczne lub społeczne. Zawodowe gimnazja trwają 3 lata i kończą się zwykłą maturą – Abitur (allgemeine Hochschulreife) .

Dwuletnie Berufskolleg kończy się „zawodową” maturą – Abitur (Fachhochschulreife), która pozwala tylko na studia na wybranym kierunku i tylko na wyższej uczelni, ale nie na uniwersytecie.

Ja, po Realschule wybrałem gimnazjum techniczne, ponieważ zawsze lubiłem technikę i ta szkoła pozwalała mi pójść na moje wymarzone studia na uniwersytecie.

Jak wygląda niemiecka matura – Abitur?

Abitur nie tylko składa się z egzaminów końcowych. To także oceny z dwóch ostatnich lat nauki. Oceny podawane są w punktach w skali od 0 do 15. Suma punktów z każdego półrocza dwóch ostatnich lat i punktów uzyskanych z egzaminów końcowych składa się na wynik matury. Żeby zdać maturę, trzeba zdobyć minimum 300 punktów (max. to 900 punktów) i zdać każdy egzamin.

W gimnazjum technicznym, które ja kończyłem, egzaminy były obowiązkowe z przedmiotów profilowych, czyli mechatroniki i matematyki, a do wyboru mieliśmy niemiecki lub angielski. Natomiast czwarty egzamin musi być z tematów społecznych, na przykład z religii lub historii. Piąty egzamin jest ustny i to uczeń wybiera sobie sam przedmiot. Ale w przedostatnim roku można zrobić kurs przedmiotowy np. z rozszerzonej matematyki, co może zastąpić ten ustny egzamin.

Jeśli ktoś zdecyduje się uczyć zawodu po Realschule lub Haupstschule to nadal ma możliwość przygotowania się do matury w systemie wieczorowym czy weekendowym na tzw. Berufskolleg.

W zasadzie, to z każdej szkoły można pójść na studia, jeśli tylko się chce.

Projekt realizowany podczas studiów.

Chciałam Cię zapytać, czy dobrze się czułeś w szkołach jako dziecko, nastolatek, dorastający młodzieniec? I czy szkoły pomagały Ci rozwinąć Twoje zdolności? Na ile szkoły pomogły w wyborze kształcenia, a na ile decydującą pomoc czy inspirację otrzymałeś od rodziny?

Szkoła nie sprawiała mi żadnych problemów, zawsze lubiłem do niej chodzić i uczyć się nowych rzeczy, które pozwoliły mi rozwiać moje zdolności. Zawsze sam decydowałem, do jakiej szkoły pójdę, jaki przedmiot wybiorę, bo miałem dobrze określony cel, czyli lotnictwo. Temat lotnictwa i techniki od małego był obecny w moim domu, więc rodzina zachęcała mnie, by iść w tym kierunku. Moje szkoły niestety nie oferowały dodatkowych zajęć w temacie lotnictwa, więc należało to do rodziców. Jednak były takie wakacyjne programy dla dzieci organizowane przez miasto. Jeden z nich oferował latanie modelami samolotów. Ten program w jakiś sposób przyczynił się do tego, że po paru latach zacząłem latać szybowcami. Jednak w szkole były dodatkowe zajęcia z techniki, w których na przykład nauczyłem się programować, z czego korzystam obecnie i co z pewnością przyda mi się w przyszłości.

Co pomagało, a co utrudniało wybór zawodu – pasji?

Mi pomogło to, że poszedłem do Realschule, a po tej szkole do technicznego Gymnasium. Realschule w porównaniu do Gymnasium było łatwiejsze. Natomiast techniczne Gymnasium przygotowało mnie dobrze na studia. Mieliśmy też wiele możliwości poznawania zawodów i szkół na targach, w trakcie dni otwartych lub podczas praktyk, które w Realschule są obowiązkowe.

Ile zwykle trwa lekcja w szkole, a ile przerwa? Ile lekcji jest dziennie?

Lekcja danego przedmiotu trwa zazwyczaj 2 godziny szkolne, mówiliśmy na nie „Doppelstunde”, ale są też takie które trwają tylko 1 godzinę, albo 4. Godzina szkolna to 45 minut.

Po pierwszych dwóch godzinach mamy 20 minutową przerwę, po czwartej – 10 minut. Po szóstej lekcji jest przerwa obiadowa, która trwa 45 minut. W szkole podstawowej lekcje zwykle trwały do godz.13.00

W Realschule mieliśmy lekcje też po południu, dwa razy w tygodniu. Nazywaliśmy to „Mittagschule”. Podobnie w Gymnasium, prawie codziennie były lekcje popołudniowe.

Kiedy są u Was wakacje/ferie? Ile trwają?

W naszym landzie odpoczynek od szkoły mieliśmy co 6 tygodni. Takie wakacje nazywają się „Ferien”. W okresie jesiennym mamy wolny tydzień, tzw. „Herbstferien”, potem „Weihnachtsferien” na Święto Bożego Narodzenia i Sylwestra – 2 tygodnie przerwy. W lutym mamy„Faschingsferien” – to jest tydzień wolnego na karnawał. Potem na Wielkanoc mamy „Osterferien”, które trwa od półtora do dwóch tygodni, następnie „Pfingstferien” na okres Zielonych Świątków – 2 tygodnie. I 6 tygodni wolnego w lecie „Sommerferien”, które zaczyna się pod koniec lipca i trwa do połowy września.

Międzynarodowa wystawa samolotów w Paryżu.

Jak wygląda przeciętna lekcja? Czy nauczyciel robi wykład, potem są ćwiczenia, czy też uczniowie pracują w grupach metodą projektową? Czy są u Was zadania domowe?

To wszystko zależy od nauczyciela i od przedmiotu. W przedmiotach ścisłych, jak matematyka, fizyka, chemia – nauczyciel robi krótki wykład, a potem ćwiczenia do tego wykładu, w parach lub w pojedynkę. Taki proces może się powtarzać kilka razy podczas lekcji.

Na lekcjach z przedmiotów humanistycznych czy społecznych często było tak, że siadaliśmy w kręgu i nauczyciel podawał jakiś temat, na który każdy uczeń miał się wypowiedzieć. Potem nauczyciel prowadził wykład, potwierdzając lub poprawiając wcześniejsze wypowiedzi uczniów.

Prace domowe, jeśli były zadawane to polegały głównie na rozwiązywaniu zadań. Zauważyłem, że w wyższych klasach jest mniej prac domowych. W podstawówce były zadania domowe z każdego przedmiotu codziennie, natomiast w gimnazjum nie było już prawie żadnych. W wyższych klasach trzeba było dwa razy do roku przygotować prezentację na wybrany przez siebie temat, w jakimś przedmiocie. Taka prezentacja miała trwać całą lekcję. Prowadzący uczył innych, rozdając testy lub ćwiczenia związane z omawianym przez siebie zagadnieniem.

Polskie dzieci noszą ogromnie ciężkie plecaki z podręcznikami i zeszytami do wielu przedmiotów. Jak to wygląda w Niemczech? Czy dzieci muszą nosić ze sobą z domu do szkoły i z powrotem wszystkie podręczniki?

W podstawówce każdy uczeń ma własny stolik, pod którym może sobie schować książki i zeszyty. Dzięki temu nie trzeba nosić wszystkiego. W Realschule i w Gymnasium była możliwość wynajęcia szafki na klucz lub kod. A zresztą nie było wiele różnych lekcji, więc nie trzeba było nosić zbyt wielu książek codziennie.

Dziękuję za rozmowę!

 

Rys. Michael Wojczik.

1 Grundschule – 4 letnia szkoła podstawowa

2 Gymnasium – różnego typu szkoły średnie, ogólnokształcące i zawodowe

3 Realschule – szkoła realna, to niemiecka szkoła ogólnokształcąca. Liczy 6 klas, od V do X. Ukończenie tej szkoły potwierdzone jest świadectwem ukończenia szkoły realnej (niem. Realschulabschluss). Absolwenci Realschule po dodatkowym dokształceniu mogą uzyskać prawo zdawania matury i dalszego kształcenia w szkołach wyższych.

4Hauptschule – szkoła przygotowująca do nauki zawodu.

 

 

Facebook
Twitter
Email

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!