„Sposób gospodarowania przejąłem od dziadka, który całe życie spędził na roli. W tamtych czasach nie stosowano pestycydów, więc tylko taki sposób gospodarowania zbliżony do naturalnego jest najlepszy. Taki sposób przynosi wielorakie korzyści dla środowiska i dla przyszłych konsumentów. Mój dziadek, a potem mój ojciec, nie wyobrażali sobie prowadzenia gospodarstwa bez zwierząt. Chowali wówczas konie, krowy, trzodę chlewną i wszystkie gatunki drobiu. Głównym nawozem był wówczas przefermentowany obornik, który był przyorywany jesienią (płytka orka). Dziadek i ojciec uważali, że przyroda świetnie poradzi sobie z każdym szkodnikiem i chorobą, a jedynym warunkiem było to, żeby jej nie przeszkadzać. Ówcześni równolatkowie mojego ojca zachłysnęli się bezkrytycznie “chemią” (nawozy mineralne, środki ochrony roślin), natomiast mój ojciec był tradycjonalistą i przeciwnikiem stosowania tych środków w gospodarstwie, gdyż jego zdaniem wszystko to przynosiło szkody rolnictwu i naturze.
Mimo, że nie miał ukończonych studiów rolniczych jego sposób gospodarowania można było nazwać proekologicznym mimo, że wtedy nie znano jeszcze tego terminu. Uważał, że tylko naturalne metody powinny być stosowane w uprawie roślin i chowie zwierząt. Mój zrównoważony sposób gospodarowania jest pokłosiem gospodarowania mojego dziadka i ojca, którą będę chciał przekazać moim następcom. Moje pola leżą w zlewni rzeki Turki, a o prawdziwości moich słów świadczy liczba wielu oczek wodnych, gdzie woda jest bardzo czysta, wolna od eutrofizacji.
Poza tym wszystkie działki są obrośnięte zadrzewieniami, w 2018 roku posadziłem ponad 1100 buków i wiązów I w następnych latach będę sukcesywnie kontynuował. Na terenie mojego gospodarstwa występują liczne zdrzewienia, łęgi nadrzeczne, olsy, zadrzewienia przydrożne, remizy, miedze, kamionki, tereny podmokłe i bagienne” – tak o swym gospodarstwie, prowadzonym w sposób proekologiczny mówi jego właściciel – Pan Krzysztof Kowalski. W ubiegłym roku gospodarstwo G. P. H. U. „Kowalski” zostało wyróżnione międzynarodową nagrodą Rolnik Roku Regionu Morza Bałtyckiego 2018, pokonując 10 krajów nadbałtyckich. W tym roku projekt Pana Krzysztofa Kowalskiego został wyłoniony spośród wielu zgłoszeń i walczy o wygraną w konkursie Rural Inspiration Awards w kategorii LEADER, organizowanym przez Europejską Sieć na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Celem konkursu Rural Inspiration Awards jest wyróżnienie inicjatyw, finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, w pięciu kategoriach, które pokazują, jak obszary wiejskie w Europie stają się bardziej konkurencyjne, jak zmieniają się w sposób zrównoważony i jak wyrównują różnice w rozwoju.
Dlaczego wybrano ten projekt?
Projekt dotyczy holistycznego podejścia do zrównoważonego rolnictwa oraz wdrożenia w gospodarstwie wielu praktyk przyjaznych ochronie środowiska i ochronie wód (bilansowanie składników nawozowych, wapnowanie i nawożenie nawozami naturalnymi i mineralnymi oraz stosowanie dobrych praktyk rolnych).
Projekt pozwolił na wdrożenie przyjaznych dla środowiska praktyk, które pozwalają na ograniczenie strat substancji biogennych (azotu i fosforu) z gospodarstwa. Wśród nich należy wymienić: utrzymanie wielu oczek wodnych, stref buforowych, uprawę poplonów ścierniskowych i roślin bobowatych oraz coroczne badanie paszy i wody na pozostałość azotanów i fosforanów. Dodatkowo posadzono ponad 1000 drzew (buki i graby) wzdłuż rzeki na granicy pól tworząc alejki drzew, czy „wyspy drzew” pomiędzy polami dzięki temu ograniczono spływ substancji biogennych do wód oraz stworzono przestrzeń dla dzikich zwierząt.
W gospodarstwie stosowana jest proekologiczna uprawa. W uprawie roślin stosuje się stały monitoring dotyczący progów szkodliwości, a jeśli ten próg zostanie przekroczony to tylko wtedy stosuje się środki ochrony roślin. Nawozy stosuje tylko w minimalnej ilości i dawkach dzielonych.
Co roku stosowane są poplony ścierniskowe. Na drugiej części pól siane są zboże ozime i rzepak, które na całej powierzchni okrywają pola od jesieni do wiosny, wzdłuż cieków wodnych rzeki Turki. Każdego roku dosadzane są drzewa, które pełnią funkcje naturalnego filtra biogenów. W gospodarstwie jest również pasieka licząca 30 rodzin pszczelich. Gdyby gospodarstwo było silne „schemizowane” doszłoby do dużych spadków liczebności owadów. Pszczoła wodna jest idealnym bioindykatorem czystości środowiska, co świadczy o zasadności i celowości tego gospodarowania. Co 5 lat wykonywana jest analiza glebowa pól w stacji chemiczno – rolniczej w „Wesołej”. Wyniki tych analiz są zadawalające i dają jasny obraz w jakiej kondycji znajdują się pola. W gospodarstwie tłoczne są także oleje, których jakość badana jest rokrocznie przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz firmę „Cobico” na zawartość pozostałości metali ciężkich i pestycydów. Takie analizy dają jasny obraz i jednoznacznie wskazują, że w gospodarstwie prowadzona jest bardzo racjonalna i proekologiczna gospodarka nawozami sztucznymi, jak i naturalnymi oraz że prowadzony program rolno – środowiskowy zdaje egzamin a produkty są bardzo dobrej jakości.
Jakie są rezultaty tego projektu? Co dalej?
Wszystkie działania w gospodarstwie podejmowane są z poszanowaniem dla środowiska. Produkcja zwierzęca – stado świń Złotnicka Biała – prowadzona jest w cyklu zamkniętym przy spełnieniu wszystkich warunki dobrostanu zwierząt. Obornik i gnojowica na polu stosowana jest tylko w terminach i dawkach podanych w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej. Gospodarstwo angażuje się we współpracę z innymi rolnikami. Jest członkiem Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych oraz Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Mazowsze w ramach Europejskiej Sieci Dziedzictwa Kulinarnego. Gospodarstwo przyjmuje grupy doradców rolnych w ramach szkoleń.
Projekt jest przykładem dobrego sieciowania, Z gospodarstwem współpracuje Mazowiecki Ośrodek Doradztwo Rolniczego w Warszawie oddział Poświętne, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. WWF Polska (organizacja ekologiczna). Dzięki wprowadzeniu programu rolno – środowiskowego gospodarstwo zdobyło wiele nagród, m.in.: Farmer Roku 2018, Wicemistrz Agroligii 2018 i w październiku bieżącego roku Gospodarstwo zostało wyróżnione międzynarodową nagrodą Rolnik Roku Regionu Morza Bałtyckiego 2018, pokonując 10 krajów nadbałtyckich.
Sposób prowadzenia gospodarstwa pod kątem wdrożenia praktyk przyczyniających się do ochrony gleby i wód przez zanieczyszczeniami powodowanymi przez wiązki azotu i fosforu okazał się najlepszy wśród 10 krajów. Gospodarstwo jest przykładem z którego biorą przykład pozostali finaliści tego konkursu: Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Rosja, Szwecja, a także Białoruś i Ukraina.
Więcej informacji o projekcie na stronie Europejskiej Sieci na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
***
