Rozmowa z Martą Ożlańską z Fundacji Wspomagającej Wychowanie – ARCHEZJA
Piotr Subotkiewicz, Witryna Wiejska: Dzisiejszy Internet to miejsce pracy, rozrywki, komunikacji i edukacji dla wielu z nas. Dzięki istnieniu sieci nasze życie stało się wygodniejsze. Lecz poza plusami płynącymi z korzystania z tej technologii istnieją również zagrożenia. Fundacja Wspomagająca Wychowanie – ARCHEZJA podejmuje tematy związane z uzależnieniami wśród młodzieży.
Czy problem z uzależnieniem od sieci jest równie niebezpieczny, jak inne rodzaje uzależnień?
Marta Ożlańska z Fundacji Wspomagającej Wychowanie – ARCHEZJA: Przede wszystkim należy usystematyzować pojęcia. Owszem, potocznie mówimy uzależnienie od Internetu, czy nowych technologii, ale jeśli chodzi o sam termin, w oficjalnych polskich podręcznikach medycznych, nie ma takiej jednostki chorobowej.
Czy to znaczy, że zjawisko nie istnieje? Oczywiście, że nie. Zjawisko istnieje i jest coraz bardziej zauważalne. Natomiast dochodzi tu do klasycznej już sytuacji, kiedy prawo i ustawodawstwo nie nadąża za zbyt szybko zmieniającą się rzeczywistością. Dlatego w tym przypadku, mówimy raczej o ryzykownym używaniu Internetu, czy nowych technologii. A czy jest niebezpieczny jak inne rodzaje uzależnień?
Cóż, może być nawet bardziej niebezpieczny, bo nie traktuje się tego zagrożenia wystarczająco poważnie. Przecież wszyscy korzystamy z Intenetu, codziennie sprawdzamy maile, Facebooka, używamy go do pracy i w chwilach relaksu. Na pewno każdy z nas ma jakiegoś znajomego, który on-line jest dosłownie cały czas. Każdemu się zdarza, bo jeśli nie siedzimy przy komputerze, to łączymy się za pomocą smartfona.
Kiedy zostaje przekroczona granica pomiędzy akceptowalnym używaniem sieci internetowej a uzależnieniem?
To akurat jest dość łatwo określić. Mamy do tego narzędzia w postaci testu. Do pomiaru poziomu uzależnienia wykorzystujemy wzór opracowany przez psycholog i specjalistkę w dziedzinie uzależnień od Internetu oraz wzorów zachowań w sieci, panią Kimberly Young. Opiera się on na 8 pytaniach, będących wskaźnikami uzależnienia.
- Czy czuje się Pan/i zaabsorbowana/y Internetem do tego stopnia, że ciągle rozmyśla o odbytych sesjach internetowych i/lub nie może doczekać się kolejnych sesji?
- Czy odczuwa Pan/i potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego w Internecie, aby uzyskać większe zadowolenie (mieć więcej satysfakcji)?
- Czy podejmował/a Pan/i wielokrotnie nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania korzystania z Internetu?
- Czy odczuwał/a Pan/i wewnętrzny niepokój, miał/a nastrój depresyjny albo był/a rozdrażniona/y wówczas, kiedy próbował/a Pan/i ograniczać lub przerwać korzystanie z Internetu?
- Czy zdarza się Pani/Panu spędzać e Internecie więcej czasu niż było pierwotnie zaplanowane?
- Czy kiedykolwiek ryzykował/a Pan/i utratą bliskiej osoby, ważnych relacji z innymi ludźmi, pracy, nauki albo kariery zawodowej w związku ze spędzaniem zbyt dużej ilości czasu w Internecie?
- Czy kiedykolwiek skłamał/a Pan/i swoim bliskim, terapeutom albo komuś innemu w celu ukrycia swojego nadmiernego zainteresowania Internetem?
- Czy używa Pan/i Internetu w celu ucieczki od problemów, albo w celu uniknięcia nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, poczucia winy, niepokoju lub depresji)?
Odpowiedź twierdząca na 3 z nich wskazuje na obecność uzależnienia. Skala problemu wzrasta wprost proporcjonalnie do odpowiedzi pozytywnych na te pytania.
Na Państwa stronie internetowej znalazłem informację na temat badań związanych z zagrożeniami płynącymi z uzależnienia od Internetu. Czy możemy dowiedzieć się czegoś więcej na temat wyników tych badań?
Tak, oczywiście. Jako Fundacja prowadzimy badania na dość szeroką skalę. Swoim zasięgiem obejmują one uczniów klas IV-VII. Od 2015 przebadaliśmy ok. 16069 uczniów (2015-7464 przebadanych, 2016-3982, 2017-4623).
Niestety problem narasta – podnosi się o ok 2% w skali roku. Obserwujemy wzrost zachowań ryzykownych. Wśród przebadanych w 2015r. w grupie ryzyka było 21%, a w 2017- już 26% uczniów. Są to niepokojące dane.
W jaki sposób można pomóc osobom uzależnionym?
Osoby uzależnione powinny udać się na terapię, jak w przypadku każdego uzależnienia. Przede wszystkim jednak należy przeciwdziałać. Fundacja Wspomagająca Wychowanie ARCHEZJA prowadzi profilaktykę również w tym zakresie – są to warsztaty „Język dobra czy język zła – którego używasz?”
Zajęcia są naszą odpowiedzią na coraz częściej pojawiający się hejt internetowy oraz konflikty wewnątrzgrupowe właśnie w odniesieniu do świata wirtualnego. Warsztaty realizowane w starszych klasach szkoły podstawowej prowadzą do poprawy sposobu komunikowania się uczniów i co najważniejsze uświadamiają, jaką ma moc język, którego używają, jaki ma wpływ na nich samych i inne osoby z otoczenia.
Podczas spotkania zachęcamy uczniów do refleksji i dyskusji: czy używany przez nich język determinuje elementy ich życia. Omawiamy zalety używania ‘języka dobra’ w kontaktach z innymi. Nauczyciele i pedagodzy, uczestniczący w warsztatach, bardzo bobrze je oceniają, a wyniki ewaluacji wskazują na ich skuteczność.
Jakie są inne zagrożenia związane z korzystaniem z Internetu?
Przede wszystkim dość przerażające jest to, iż 40% badanych stwierdziło, że szuka przyjaciela w sieci. Niesie to poważne konsekwencje w tworzeniu, budowaniu i podtrzymywaniu znajomości – realnych, w świecie rzeczywistym.
Olbrzymim zagrożeniem są znajomości tylko i wyłącznie internetowe w wykreowanym świecie „idealnych zdjęć” z Instagrama, Facebooka. Z jednej strony może to doprowadzić do zaburzeń lub ekstremalnie do zaniku relacji, a z drugiej strony nastawienie się tylko i wyłącznie na lajki lub hejt współtworzących świat wirtualny.
Opinia innych zawsze była dość kluczowa w środowisku rówieśniczym, jednak obecnie ma znacznie większy zasięg i pole rażenia. Coraz częściej spotykamy ofiary cyberprzemocy. Ukryci za ekranem monitora młodzi ludzie stają się piewcami własnych opinii, a zarazem prześladowcami każdego, kto ma inne zdanie. Język, jakiego używa się w sieci jest nie tylko obraźliwy, ale zwyczajnie potrafi niszczyć.
***
