Ochotnicze straże pożarne mają obowiązek prowadzenia działań ratowniczych na terenie gminy, w której jednostka została utworzona. Inaczej jest w przypadku jednostek OSP włączonych do Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego(KSRG). Wówczas za teren działania jednostek uznaje się teren powiatu, w którym jednostka ma siedzibę. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej stanowi ponadto, że jednostki OSP mają obowiązek uczestniczyć na wezwanie PSP w działaniach ratowniczych również poza terenem własnego działania.
Państwowa Straż pożarna może wezwać jednostki OSP do prowadzenia działań ratowniczych poza terenem własnego działania w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, jeżeli siły i środki KSRG na poziomie danego powiatu są niewystarczające do przeprowadzenia działań ratowniczych. I po drugie, jeżeli wzywana jednostka dysponuje sprzętem, specjalistami, zwierzętami, środkami gaśniczymi, neutralizatorami lub sorbentami niezbędnymi do prowadzenia danego działania ratowniczego.
Kogo może wezwać PSP?
Do działań ratowniczych poza terenem własnego działania PSP może wezwać zarówno jednostki OSP włączone do KSRG jak i te niewłączone. Ponadto, jednostki włączone do systemu mogą być wezwane, jeżeli są zaliczone do tzw. odwodu operacyjnego.
Odwód operacyjny tworzy się na poziomie wojewódzkim i centralnym. Organizowany on jest wówczas, gdy prowadzenie działań ratowniczych na poziomie powiatu lub województw przekracza możliwości podmiotów ratowniczych.
Koszty gaszenia pożaru poza własnym terenem OSP
W przypadku udziału jednostki OSP w działaniu ratowniczym poza swoim terenem, koszty związane z tym działaniem są pokrywane przez budżet państwa.
Koszty funkcjonowania jednostek OSP ponosi gmina, która sporządza zestawienie kosztów udziału jednostki w takim działaniu.
Rozporządzenie wyszczególnia enumeratywnie, które koszty należy ująć w zestawieniu. Są to: zużycie paliwa, środków gaśniczych, neutralizatorów i sorbentów oraz wyżywienie uczestników działania ratowniczego. Ponadto kosztem udziału w takim działaniu ratowniczym są awarie, uszkodzenie lub utrata sprzętu przez jednostki.
W świetle powyższych uregulowań ekwiwalent pieniężny wypłacany strażakom za udział w działaniu ratowniczym nie podlega zaliczeniu do zestawienia kosztów.
W terminie 30 dni od zakończenia działania ratowniczego gmina występuje do PSP, które zadysponowało jednostkę do działania, z wnioskiem o zwrot kosztów.
PSP w terminie 30 dni od otrzymania zestawienia kosztów ma obowiązek zwrócić koszty poniesione przez gminę na dane działanie ratownicze.
Nie wszystkie gminy realizują zapisy rozporządzenia tłumacząc się pomocą sąsiedzką, jednak rozporządzenie nie pozostawia „wolnej ręki” w tej sprawie. Przepisy stanowią, że gmina występuje o zwrot kosztów a nie może wystąpić. Wobec powyższego niewypełnienie zapisów rozporządzenia może kwestionować RIO podczas kontroli budżetu gminy.
Porozumieniami można modyfikować teren
Teren działania poszczególnych jednostek OSP może zostać zmodyfikowany poprzez ustalenia wójtów sąsiadujących ze sobą gmin w porozumieniu z komendantem powiatowym PSP.
W praktyce porozumienia takie ułatwiają dysponowanie jednostkami OSP na tereny innych gmin lub powiatów, bez późniejszego obciążania kosztami interwencji. Niestety funkcjonowanie takich porozumień nie zawsze zadowalają gminy.
Przykładowe porozumienie: http://bip.um.zabludow.wrotapodlasia.pl/jednostki-organizacyjne/ochotnicza-straz-pozarna-w-zabludowie/
Akty prawne:
- Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 736)
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 lipca 1998 r. w sprawie terenu działania jednostek ochrony przeciwpożarowej, okoliczności i warunków udziału tych jednostek w działaniach ratowniczych poza terenem własnego działania oraz zakresu, szczegółowych warunków i trybu zwrotu poniesionych przez nie kosztów (Dz. U. nr 94, poz. 598 z późn. zm.).
- Rozporządzenie Ministra spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo – gaśniczego.
Opracowanie: Barbara Chrzanowska
