OD SIECI OBYWATELSKIEJ WATCHDOG POLSKA
Droga Mieszkanko, Drogi Mieszkańcu, przedstawiamy Ci zestaw narzędzi prawnych, z których możesz korzystać w swojej gminie, aby wpływać na podejmowane decyzje.
Władze samorządowe, które wybierasz w wyborach, podejmują decyzje zarówno o tym, jak będą wyglądały inwestycje w Twojej gminie, jak też jak będą funkcjonowały szkoły, przedszkola, ochrona zdrowia czy pomoc społeczna. W wyborach decydujesz wprawdzie o tym, kto będzie rządził, ale nie oddajesz całej władzy. Wciąż możesz władzę sprawdzać i przedstawiać jej swoje oczekiwania.
Do tego celu możesz organizować się z innymi mieszkańcami i używać wszelkich dozwolonych prawem metod działania. Możesz rozmawiać, pisać listy, robić przedstawienia i kabarety czy działać poprzez media. Możesz też wykorzystać konkretne przepisy prawa. To, która metoda okaże się właściwa, zależy od sprawy, którą się zajmujesz, postawy władzy oraz układu sił w gminie.
W tym przewodniku przedstawiamy Ci narzędzia prawne przewidziane w ustawach. Są o tyle cenne, że zazwyczaj wymuszają reakcję po stronie władz samorządowych. Niektóre, jak dostęp do informacji publicznej, nie stanowią sposobu wpływania na decyzje, lecz zdobywania wiedzy o nich. Jest to pierwszy krok do możliwości podejmowania kolejnych działań, dlatego stanowi niezbędny element przewodnika.
Inne – jak skargi, wnioski, petycje, inicjatywy i konsultacje, są sposobem sygnalizowania potrzeb, które władza może, ale nie musi uwzględnić. W końcu zaś są takie prawa – jak referendum lokalne czy fundusz sołecki – dzięki którym podejmowane przez Was decyzje są zobowiązujące.
Dla celów tego przewodnika będziemy umownie używać słowa „urząd” lub „władze gminy”. Nie oznacza to, że opisywane prawa działają tylko w przypadku urzędów gmin. Nie przywołujemy też nieustannie podstaw prawnych, by nie utrudniać odbioru naszej publikacji. Jeśli łykniesz bakcyla korzystania ze swoich praw, szybko zaczniesz interesować się tematem i podstawy prawne oraz rozszerzona wiedza łatwo wejdą Ci do głowy.
W wielu wypadkach procedury korzystania z prawa są bardzo proste. Może je komplikować opór po stronie władzy i konieczność odwoływania się. Pisząc przewodnik, staraliśmy się wyważyć pomiędzy tym, co nie powinno Ci sprawić problemu, a tym, gdzie warto zasięgnąć porady. Tę możesz zawsze uzyskać pod adresem porady.siecobywatelska.pl.
Mamy nadzieję, że będziesz aktywnie korzystać z tych narzędzi, gdyż to one dają Ci siłę. Twoim prawem jest wiedzieć i oczekiwać. Pierwszym zaś krokiem jest tego chcieć!
Autorzy
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Katarzyna Batko-Tołuć
Martyna Bójko
Szymon Osowski
Bartosz Wilk
***