Jak obronić gospodarstwo przed afrykańskim pomorem świń?

Afrykański pomór świń dotarł na Mazowsze i Lubelszczyznę. Wirus, który pojawił się w Polsce w lutym w 2014 roku, zaatakował już 18 hodowli trzody chlewnej. Wszystkie zwierzęta z zakażonych hodowli musiały zostać uśpione.

Afrykański pomór świń (african swine fever, w skrócie ASF) to wirusowa i bardzo zaraźliwa choroba świń domowych oraz dzików. Choroba nie atakuje ludzi ani innych zwierząt, ale człowiek może np. na ubraniu wprowadzić wirusa do chlewni. Wirus rozprzestrzenia się ekspresowo, a rozpowszechniona choroba jest trudna do opanowania.

Przykładem może być Hiszpania, która z ASF walczyła 30 lat! „Kraj, w którym wystąpi ASF narażony jest na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli, powodowane wstrzymaniem obrotu i eksportu świń, mięsa wieprzowego oraz produktów pozyskiwanych od świń, a także padnięciami świń i kosztami likwidacji ognisk choroby. ASF jest zagrożeniem zarówno dla dużych, jak i małych gospodarstw” – informuje ulotka wydana przez Główny Inspektorat Sanitarny.

Wirus ASF dotarł do województwa mazowieckiego oraz lubelskiego.
(Źródło: http://www.wetgiw.gov.pl/)

Środki ostrożności, tzw. zasady bioasekuracji powinni zachowywać wszyscy, którzy mają kontakt z trzodą chlewną. Nie tylko właściciele wielkich farm, ale także gospodarze hodujący jedno zwierzę na własny użytek. Jedno zarażone zwierzę z małego gospodarstwa to tykająca bomba, która może zniszczyć wielką farmę w sąsiedztwie.

Lekceważenie zasad bioasekuracji to niestety główny powód przenoszenia się choroby. Jak powiedział w wywiadzie radiowym Aleksander Dargiewicz z Krajowego Związku Pracodawców – Producentów Trzody Chlewnej „nie ma możliwości zwalczenia choroby, jeśli wszyscy hodowcy solidarnie nie zaczną zabezpieczać swoich świń”[1].

Co zatem robić, by nie dopuścić do zarażenia zwierząt tym wirusem?

1. W strefie zagrożonej (czyli takiej, gdzie w okolicy wystąpił ASF) nie należy wypuszczać zwierząt poza chlewnię, oraz zabezpieczyć jej teren przed dzikami oraz innymi zwierzętami, które mogłyby mieć kontakt z paszą. Warto zastosować ogrodzenie lub drut z prądem elektrycznym, który będzie odstraszał dzikie zwierzęta.
2. Nowe zwierzęta, które zostały zakupione, powinny przejść okres kwarantanny i badania, zanim dołączą do reszty stada.
3. Gospodarstwo powinno być utrzymane w czystości, urządzenia i narzędzia powinny być na bieżąco dezynfekowane. Podobnie samochody, którymi zwierzęta są przewożone.Przed wjazdem do gospodarstwa i chlewni warto wyłożyć maty dezynfekcyjne, aby samochody wjeżdżające do chlewni (np. samochody transportujące zwierzęta) miały czyste koła.
4. Do chlewni nie powinny wchodzić osoby postronne, a każdorazowe wejście (gospodarza, pracowników, weterynarza) powinno być poprzedzone zmianą obuwia i odzieży bądź ich dezynfekcją. W dużych gospodarstwach pracownicy przed wejściem do chlewni zdejmują swoje ubranie, przyjmują prysznic i zakładają osobną odzież ^[2].
5. Dla bezpieczeństwa lekarze oraz kierowcy samochodów przewożących zwierzęta powinni mieć dwudniowy okres odstępu między odwiedzinami w chlewniach, aby mieć pewność, że nie przenoszą wirusa. Najlepiej nie wchodzić do chlewni po powrocie z lasu lub po powrocie zmienić/zdezynfekować buty i odzież. To samo dotyczy kół samochodu – wirus może zostać przywleczony na oponach do gospodarstwa.
6. Ważne jest, aby grupy zwierząt transportowane między gospodarstwami czy zakładami miały świadectwo zdrowia. W odróżnieniu od krów, pojedyncze sztuki świń nie muszą posiadać świadectwa zdrowia, co utrudnia opanowanie wirusa. W ostatnich dniach Główny Lekarz Weterynarii opracował materiały, w których zawarł podstawowe zasady dotyczące przemieszczania żywych świń w każdej ze stref wyznaczonych w związku z wystąpieniem wirusa ASF na terenie RP. Dodatkowo zawarto informacje o warunkach przemieszczania świń w obszarach zagrożonym i zapowietrzonym.
7. Ważne, aby transport zwierząt i ich przeładunek odbywał się między gospodarstwem a ubojnią, a mięso między zakładami. Absolutnie nie należy przeganiać  zwierząt między samochodami transportowymi na otwartej przestrzeni (na podwórzu, na poboczach dróg, targowiskach, czy polach).
8. Nielegalne rozmnażanie zwierząt, nielegalny handel świniami i handel zarażonym mięsem (np. na targowiskach) sprzyja rozprzestrzenieniu się choroby, toteż warto o takich praktykach informować. Anonimowy formularz do zgłaszania przypadków nielegalnych i negatywnych praktyk i czynności w zakresie przemieszczania świń, mięsa wieprzowego i innych produktów pozyskanych od świń znajduje się na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii

Nie ma możliwości zwalczenia choroby, jeśli wszyscy hodowcy solidarnie nie zaczną zabezpieczać swoich świń.

 U zarażonych świń mogą pojawić się następujące objawy:

1. Wysoka gorączka, z tym, że gorączkujące świnie mają początkowo zachowany apetyt, zachowują się normalnie.
2. Liczne padnięcia świń, w każdym wieku.
3. Sinica skóry uszu, brzucha i boków ciała. Drobne, lecz liczne wybroczyny na skórze.
4. Duszność, pienisty lub krwisty wypływ z nosa.
5. Biegunka, często z domieszką krwi.

Hodowca, który zauważył powyższe objawy powinien jak najszybciej zgłosić tę informację do powiatowego lekarza weterynarii, bądź do wójta gminy. Za świnie zabite lub padłe w wyniku choroby przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa.

Zachęcamy do pobrania i rozpowszechniania ulotki opracowanej przez Główny Inspektorat Weterynarii dla hodowców.

Także leśnicy i myśliwi mogą wspomóc walkę z wirusem ASF. W jaki sposób? Nie zbliżając się do chlewni po pobycie w lasach oraz informując o wszelkich podejrzanych przypadkach padnięcia dzików. Więcej informacji znajduje się w ulotce dedykowanej leśnikom i myśliwym.

Źródła:

1. Audycja „Czy rząd ma narzędzia by zwalczyć afrykański pomór świń”?
2. Krajowy Związek Pracodawców Producentów Trzody Chlewnej
3. Główny Inspektorat Weterynarii

Opracowanie: Magdalena Kowalczyk

***