W gospodarstwie rolnym drewno wykorzystywane jest do różnych potrzeb, m.in. do ogrzewania powierzchni mieszkalnej i gospodarczej, do przygotowywania karmy dla zwierząt, jako materiał stosowany do budowy płotów, zagród, więźby dachowej itp.
Wycinka drzew w lesie, sadzie, na łąkach i nieużytkach wiąże się z dużym ryzykiem wypadku. Niebezpieczne zdarzenia występują podczas cięcia i rąbania oraz w czasie transportu i magazynowania drewna.
Rocznie w trakcie wykonywania czynności związanych z pozyskiwaniem drewna, wypadkom ulega prawie dwa tysiące rolników, w tym kilku traci życie (2012 r. – 7 ofiar, 2013 r. – 4 ofiary). Najczęstsze przyczyny tych zdarzeń to:
- niewłaściwy sposób ścinki i obalania drzew (niewłaściwa organizacja stanowiska pracy, brak koordynacji pracy zespołowej),
- zły stan techniczny urządzeń wykorzystywanych podczas pracy (brak osłon
i zabezpieczeń ruchomych części maszyn, brak napraw i regulacji pilarek), - nieprawidłowe trzymanie pilarek i siekier,
- wykonywanie napraw i regulacji przy włączonym napędzie,
- nieporządek w miejscu wykonywania pracy,
- nieumiejętny sposób rozłupywania drewna (niestabilny pieniek, przytrzymywanie ręką klocy drewna),
- stan psychofizyczny rolnika (stan zdrowia uniemożliwiający bezpieczne wykonywanie pracy, wykonywanie pracy po spożyciu alkoholu, zmęczenie i stres).
Przykłady wypadków:
- po zakończeniu ścinania gałęzi w lesie w mroźny, śnieżny dzień, rolnik wracał sam do domu. Po drodze zasłabł i upadł. Wieczorem został znaleziony przez rodzinę w stanie znacznego wychłodzenia organizmu. Po kilku godzinach nastąpił zgon mężczyzny,
- rolnik został przygnieciony przez pień podczas ściągania ściętego drzewa, które zawisło górną częścią na innym drzewie. Poszkodowany był pod wpływem alkoholu (2,2%). Prace wykonywał sam,
- podczas ścinania drzewa w obejściu gospodarstwa, rolnik został uderzony przez opadającą gałąź, wskutek czego spadł z drabiny. Zmarł w wyniku odniesionych obrażeń,
- podczas zjeżdżania ze wzniesienia ciągnikiem z wozem załadowanym drewnem rolnik utracił panowanie nad pojazdem i został przygnieciony przez traktor.
Do licznych okaleczeń i amputacji dłoni dochodzi podczas cięcia drewna na pilarkach tarczowych – zwykle na urządzeniach domowej konstrukcji nieposiadających osłon zabezpieczających przed pochwyceniem przez tarczę piły, wokół których bywa nieuprzątnięta i śliska nawierzchnia. Podobne urazy są odnotowywane, także podczas rozłupywania klocy drewna na mniejsze, gdy rolnicy używają niestabilnych, zniszczonych pieńków, a rozłupywany materiał przytrzymują ręką.
Niebezpieczne urazy ciała (głównie nóg) występują także podczas pracy z pilarkami łańcuchowymi. Najczęściej w wyniku odbicia lub zakleszczenia wynikającego z nieprawidłowej obsługi urządzenia.
Warto pamiętać przed przystąpieniem do pozyskiwania drewna, że czynności te są obarczone dużym ryzykiem wypadku. Do pracy należy przystępować w pełni dyspozycyjnym, zdrowym, wypoczętym, skoncentrowanym, najlepiej w towarzystwie drugiej osoby. Należy także zadbać o ład i porządek w miejscu wykonywania czynności oraz o odpowiednie ubranie robocze i ochrony osobiste (buty na protektorowanej podeszwie ze wzmocnionymi noskami, rękawice, kask z osłoną twarzy, okulary, ochronniki słuchu, maseczki przeciwpyłowe)
oraz przestrzegać następujących zasad w trakcie:
- ścinania i obalania drzewa
- sprawdzić przed rozpoczęciem pracy stan techniczny pilarki spalinowej (działanie hamulca bezpieczeństwa i innych elementów mających wpływ na bezpieczeństwo pracy, napięcie i ostrość łańcucha tnącego, obroty biegu jałowego, prawidłowe smarowanie łańcucha tnącego),
- zachować ergonomiczną, stabilną pozycję ciała (pracować w lekkim rozkroku, trzymając pilarkę blisko ciała, nie pracować pilarką powyżej linii barków),
- ustalić przed przystawieniem do ścinki kierunek obalania drzewa i upewnić się
czy w strefie niebezpiecznej (dwukrotna wysokość drzewa) nie przebywają osoby postronne, - ustalić zasady komunikowania się osób przebywających w strefie zagrożenia
i przygotować ścieżkę oddalenia, - ściągać drzewa na ziemię bezpośrednio po ścięciu, zachowując szczególną ostrożność, nie należy odcinać kawałków drzewa od odziomka drzewa zawieszonego,
- nie przebywać pod złamanym, opierającym się lub zwisającym wierzchołkiem drzewa,
- transportu drewna do gospodarstwa
- nie przekraczać dopuszczalnych norm dźwigania – mężczyźni 30 kg przy pracy stałej, 50 kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w ciągu 4 godzin/dobę),
- zabezpieczyć pasami spinającymi ładunek przed upadkiem,
- nie przebywać na transportowanym drewnie, zaczepie lub innym nieprzystosowanym do transportu osób miejscu,
- oznakować i oświetlić transport w czasie poruszania się po drodze publicznej,
- zachować szczególną ostrożność podczas pokonywania wzniesień i pagórków – zabrania się jazdy z wyłączonym silnikiem lub z rozłączonym napędem „na luzie” ,
- jechać z bezpieczną prędkością, bez ostrych skrętów,
- wyładunku drewna
- przygotować stabilne podłoże pod miejsce składowania drewna,
- ustalić sposób komunikowania się osób zajmujących się rozładunkiem drewna,
- upewnić się czy w pobliżu nie ma osób postronnych,
- zabezpieczyć środek transportu przed niekontrolowanym stoczeniem lub przemieszczeniem,
- przecinania i rąbania drewna
- zadbać o ład i porządek oraz właściwe oświetlenie w miejscu cięcia drewna,
- ustawić pilarkę tarczową na równym, twardym podłożu i zabezpieczyć przed przesuwaniem,
- nie zbliżać palców do tarczy piły; do popychania materiału stosować popychacze,
- używać pilarek tarczowych wyposażonych w osłony, podajniki, wyłącznik, znajdujący się w zasięgu ręki osoby obsługującej urządzenie. Pilarka do cięcia wzdłużnego powinna być wyposażona w klin rozszczepiający, a stosowana przy cięciu poprzecznym, w mechanizm doprowadzający materiał (sanki, ruchomy stół lub kozioł wahadłowy),
- dobrać wielkość tarczy i rodzaj zębów do grubości i rodzaju przerzynanego materiału,
- nie stać na linii możliwego odrzutu w trakcie przesuwania przerzynanego materiału,
- nie pracować na pilarce z uszkodzoną i wyeksploatowaną tarczą,
- stosować stabilny, odpowiedni do wzrostu pieniek,
- nie przytrzymywać drewna ręką.
Opracowano w Biurze Prewencji i Rehabilitacji w oparciu o dane statystyczne oraz broszury i ulotki prewencyjne KRUS oraz wydawnictwo PIP „Bezpieczne pozyskiwanie drewna” , Jakub Chojnicki.
Źródło: http://www.krus.gov.pl
