Systematycznie wzrasta liczba osób, które nie wyobrażają sobie swojego codziennego funkcjonowania bez bankowości internetowej.
Stała się ona tak powszechna i wszechobecna, że trudno jest w dzisiejszej rzeczywistości z niej nie korzystać. I niezależnie czy chodzi o zarządzanie budżetem domowym, czy budżetem organizacji, firmy, projektu, ponieważ w każdym z tych działań dostęp do bankowych narzędzi on line pozwala nam szybciej, skuteczniej i sprawniej zapanować nad wydatkami. Różne banki, jako instytucje działające w warunkach gospodarki rynkowej podobnie jak inne firmy, konkurują ze sobą, prowadząc usługi muszą pokryć koszty działalności i osiągnąć zysk.
Konkurencja przejawia się między innymi w proponowaniu klientom zróżnicowanej oferty. Obecnie zdecydowana większość banków oferuje klientom dostęp do bankowości elektronicznej, ale forma, zakres i koszty to są te elementy, które wyróżniają poszczególne oferty. Czy jednak jako klienci potrafimy dokonać umiejętnego doboru banku (spośród kilkudziesięciu o ogólnopolskim zasięgu działania oraz kilkuset spółdzielczych) i usługi z zakresu e-bankowości, na której najbardziej nam zależy? Każdy z nas ma różne potrzeby, a zatem należy pamiętać o tym, by najpierw określić dokładnie, czego ja jako klient potrzebuję, a potem znaleźć odpowiednią ofertę.
Zanim jednak dokonamy wyboru konkretnej oferty czy usługi bankowej, warto dokładnie zapoznać się z odpowiedziami na pytania: czym jest bankowość elektroniczna? Jakie są dostępne narzędzia bankowe on line? Czy bankowość internetowa jest bezpieczna? I o tym traktować będzie ten artykuł.
Czym jest bankowość elektroniczna?
Bankowość elektroniczna (ang. e-banking) jest formą usług oferowanych przez banki, polegającą na umożliwieniu dostępu do rachunku za pomocą urządzenia elektronicznego: komputera, bankomatu, terminalu POS (ang. point of sale – punkt handlowy: urządzenie instalowane w punktach handlowo-usługowych, dzięki którym klienci mogą zapłacić za nabywany towar lub usługę kartą płatniczą), telefonu (zwłaszcza telefonu komórkowego) i linii telekomunikacyjnych (źródło: www.wikipedia.org).
W zależności od naszych potrzeb i wybranych (lub możliwych) rozwiązań danej usługi bankowej jako klienci możemy wykonywać:
– operacje pasywne, polegające głównie na sprawdzeniu salda, historii rachunku, kursów walutowych, aktualnych notowań giełdowych, itp.
– operacje aktywne, które z kolei dotyczą dokonywania poleceń przelewu, założenia lokaty terminowej, itp.
Bankowość elektroniczna może być także określana jako e-banking, bankowość internetowa, bankowość on line, telebanking (bankowość zdalna).
Narzędzia bankowe on line
Do podstawowych narzędzi bankowości elektronicznej możemy zaliczyć:
a) systemy home-banking (klienci indywidualni) i corporate-bankingu (klienci instytucjonalni) – pozwalają korzystać klientom z zasobów systemu informatycznego banku przy wykorzystaniu swojego komputera;
b) systemy self-bankingu (bankomaty);
c) systemy EFT-POS,
d) systemy elektronicznej wymiany informacji finansowej (np. InfoMonitor Biuro Informacji Gospodarczej, Biuro Informacji Kredytowej)
e) bankowość telefoniczną,
f) bankowość internetową.
Ad. a)
Większość dostępnych obecnie systemów home- i corporate-bankingu oferuje wiele korzyści swoim klientom:
– całodobowy dostęp do informacji ogólnych oraz szczegółowych danych o własnym rachunku;
– możliwość składania zleceń płatniczych za pomocą swojego komputera (jednorazowych/ stałych/terminowych – realizowanych sposób standardowy, ekspresowy, w danym momencie lub zapisane do realizacji w późniejszym czasie);
– możliwość dostosowania do systemu księgowego firmy;
– możliwość dokonywania płatności również w innych walutach;
– możliwość bieżącego generowania różnego rodzaju raportów i zestawień (dowolnie konfigurowanych w zależności od potrzeb), w tym personalizowanych dotyczących kategorii wydatków dokonywanych przez klienta oraz tworzenia własnej prognozy finansowej na tej podstawie;
– dostęp do baz danych, wyciągów bankowych on line;
Aby móc korzystać z systemów home- czy corporate-bankingu nie ma potrzeby posiadania przez użytkowników specjalnie wyposażonego komputera, czy specjalistycznego oprogramowania. Standardowy komputer przy zachowaniu odpowiednich warunków bezpieczeństwa korzystania z Internetu w zupełności wystarczy.
Ad. b)
Bankomaty stanowią rozszerzenie dostępności usług bankowych, szczególnie w obszarach, gdzie tworzenie oddziałów bankowych jest mało opłacalne. Coraz częściej powstają w supermarketach, stacjach benzynowych, centrach handlowych/rozrywkowych, czy nawet większych sklepach działających w tzw. sieci. Obecnie bankomat to nie tylko urządzenie, za pomocą którego możemy wypłacić gotówkę, sprawdzić stan konta, zmienić kod PIN do karty, ale także wpłacić środki (wpłatomat) czy wykonać bardziej zaawansowane operacje.
Wyróżnić można dwa rodzaje bankomatów:
– typu CD (Cash Dispenser) – służy tylko do wypłaty gotówki,
– typu ATM (Automated Teller Machine) – wielofunkcyjny bankomat, za pomocą którego można, oprócz pobrania gotówki, sprawdzić stan konta, dokonać przelewu itp.
Ad. c)
Systemy EFT-POS (Electronic Funds Transfer – Points-Of-Sale) integrują systemy informatyczne banków z inteligentnymi kasami sektora handlowego. Mówiąc wprost system umożliwia płacenia za towary/usługi kartą bankomatową. Następuje to po identyfikacji klienta i sprawdzeniu czy transakcja może być przeprowadzona z uwagi na wystarczającą ilość środków na rachunku (lub czy karta nie jest zablokowana, zastrzeżona lub z określonymi limitami dziennymi, jednorazowymi dot. płatności). Systematycznie wzrasta zainteresowanie korzystaniem z tego systemu. Od 2004 rok zwiększała się liczba: placówek POS, terminali oraz liczba i wartość transakcji dokonywanych przez POS. Warto nadmienić, że w 1999 roku było w Polsce ok. 20 tys. terminali POS, a więc porównując tę liczbę z ilością terminali w 2012, widać wzrost o blisko 1500% w okresie 13 lat.
Karty płatnicze (bankomatowe)
Karty płatnicze umożliwiają zapłacenie za towar bez użycia gotówki w sklepie rzeczywistym (pod warunkiem posiadania przez sklep terminala POS) lub internetowym, sprawdzenie ilości pieniędzy na rachunku bankowym do którego została wydana karta, wypłatę gotówki w bankomacie. Oferowane są przez banki swoim klientom do założonych rachunków lub jako samodzielna usługa – bez posiadania rachunku. Ze względu na sposób rozliczania transakcji ważniejszymi rodzajami są: karty debetowe, kredytowe i obciążeniowe.
Karty debetowe charakteryzują się tym, iż umożliwiają dokonywanie zakupów lub wypłatę gotówki tylko do wysokości środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Podczas każdego użycia karty debetowej sprawdzana jest jej autentyczność, status oraz dostępność środków zgromadzonych na rachunku – tak zwana autoryzacja. Karty te są najpowszechniejsze, w rękach klientów znajduje się ich prawie 25 mln sztuk.
Karty kredytowe umożliwiają posiadaczowi skorzystanie z oferowanego przez bank limitu kredytowego. Użytkownik sam decyduje w jakim terminie dokonuje spłaty zobowiązania wobec banku, aczkolwiek jest ono oprocentowane na poziomie około 20% w skali roku. Wiele banków udziela posiadaczowi kilkutygodniowego okresu w którym nie nalicza odsetek. Wydanie i korzystanie z karty nie obliguje klienta do posiadania w danym banku rachunku bieżącego.
Karty obciążeniowe (zwane również „charge”) pozwalają na korzystanie z przyznanego miesięcznego limitu kredytowego w ramach rachunku bieżącego. Z rachunku posiadacza karty obciążeniowej, zwykle jeden raz w miesiącu – jest pobierana opłata za usługę.
W ostatnich latach, przy regulowaniu należności za towary i usługi lat coraz częściej wykorzystywane są karty płatnicze zbliżeniowe (PayWave – w systemie VISA, PayPass – w systemie MasterCard). Jej użycie nie wymaga wsunięcia karty do terminala, a jedynie jej zbliżenie. Dzięki temu płacenie przebiega szybciej. Przy płatnościach poniżej 50 zł nie jest wymagana autoryzacja.
Zabezpieczeniem karty jest unikalne hasło dostępowe, znane jedynie użytkownikowi: kod PIN jest specjalnym numerem składającym się najczęściej z czterech cyfr, który jest generowany przez bank, do każdej wydawanej przez niego karty. PIN służy do potwierdzania transakcji wykonywanych w bankomatach i niektórych punktach handlowo-usługowych wyposażonych w specjalne terminale POS. Dokonując transakcji w takich miejscach podajemy PIN, który potwierdza, że transakcje wykonuje posiadacz karty. W miejscach gdzie do dokonania transakcji PIN nie jest wymagany, sposobem potwierdzenia jest złożenie przez posiadacza karty podpisu zgodnego z wzorem podpisu umieszczonym na karcie.
Siedem podstawowych zasad, jak korzystać z konta bankowego przez Internet
1) Najważniejsze jest hasło! Nigdy nie podawaj go osobom trzecim i pamiętaj, że żaden bank nigdy nie wysyła do klientów maili z prośbą o przesłanie hasła lub innej poufnej informacji. Jeśli trafi do Ciebie e-mail od banku, w którym będzie link do strony transakcyjnej lub zapytanie o hasło czy login, najprawdopodobniej będzie to próba wyłudzenia poufnych danych. W takiej sytuacji jak najszybciej skontaktuj się z bankiem i pod żadnym pozorem nie loguj się w systemie!
2) Zabezpieczenie swojego komputera. Korzystaj zarówno z programu antywirusowego (legalnego i aktualnego!), jak i z tzw. firewalla, czyli aplikacji systemowej, która monitoruje ruch pomiędzy komputerem i siecią, wychwytując próby niepożądanego dostępu.
3) Bankowość internetowa a publicznie dostępne komputery. Unikaj i nie korzystaj z konta bankowego online w publicznych miejscach (szkoła, uczelnia, kawiarenka internetowa, itp.) oraz z niezabezpieczonych sieci bezprzewodowych (wi-fi), z uwagi na większe narażenie na potencjalne włamania.
4) Dane do logowania. Nie udostępniaj swoich danych do logowania (autoryzacji) osobom trzecim. Wszelkie dokumenty od banku, w których te dane są zapisane, trzymaj schowane w bezpiecznym miejscu. Ponadto, unikaj zapisywania haseł, numeru PIN, ale jeżeli musisz to zrobić, upewnij się że nie będzie ono dostępne dla osób trzecich.
5) Szyfrowanie danych. Jeśli logujesz się do konto bankowego online, zwracaj uwagę na szczegóły, czyli czy strona do logowania wygląda tak samo jak zawsze? Czy nie są wymagane inne niż zwykle informacje? Czy adres internetowy rozpoczyna się od „https://”? (literka „s” informuje nas o tym, że połączenie jest szyfrowane). Czy przy pasku adresu strony znajduje się obrazek kłódki lub inny symbol z informacją o certyfikacie? Sprawdź czy certyfikat został wystawiony przez Twój bank.
6) Wylogowanie. Rzeczą równie ważną jak logowanie jest także wylogowanie się z systemu po zakończonej pracy. Należy pamiętać, aby kończąc tzw. sesję (jednorazowa obecność na rachunku) zawsze używać opcji „Wyloguj”, a nie zamknięcie okienka przeglądarki internetowej. Po prawidłowym zakończeniu pracy w systemie, zwykle pojawia się hasło „Bezpiecznie wylogowałeś się z systemu”, co daje nam pewność, że nikt po zakończonej przez nas pracy nie będzie mógł nadal korzystać z konta online, co jest możliwe jeśli się nie wylogujemy.
7) Krótko i konkretnie. Korzystając z bankowości elektronicznej warto również pamiętać o tym, żeby sprawnie i konkretnie dokonywać koniecznych operacji na koncie, a następnie się wylogować. Nasze konto online nie powinno być używane jak internetowy serwis informacyjny, kiedy w jednym momencie mając otwartych kilka-kilkanaście okien w przeglądarce internetowej, robimy (przeglądamy, czytamy, oglądamy) kilka informacji. Starajmy się unikać takiej sytuacji, w której nie dokonując żadnych operacji na rachunku internetowym, był on dostępny online, podczas gdy my czytamy lub oglądamy na innej stronie www jakąś informację.
Zachowując podstawowe zasady bezpieczeństwa związane z użytkowaniem rachunku bankowego online, znacząco zmniejszamy ryzyko kradzieży naszych danych osobowych oraz środków finansowych.
Opracował: Damian Hamerla
