Powszechnie uznaje się, że istnieje takie zjawisko, jak choroba alkoholowa czyli alkoholizm. Czy jest jakiś sposób, by w praktyce można było stwierdzić u siebie lub u kogoś alkoholizm?
W celu znalezienia odpowiedzi na pytanie czy ktoś jest osobą uzależnioną od alkoholu, czy jedynie osobą nadużywającą alkoholu, można posłużyć się testami diagnostycznymi. Zanim zacznę prezentację najpopularniejszych testów, chciałbym podać dwie bardzo ważne uwagi.
Po pierwsze: Test pozwoli stwierdzić u danej osoby alkoholizm wtedy i tylko wtedy, gdy ona odpowie szczerze na poszczególne pytania.
Po drugie: Trzeba pamiętać o tym, że w psychice alkoholika występuje psychologiczny mechanizm uzależnienia, nazywany systemem iluzji i zaprzeczania. System ten utrudnia alkoholikowi obiektywne spojrzenie na swoje picie, okoliczności z nim związane i w ogóle całą rzeczywistość, a co za tym idzie, uniemożliwia udzielenie zgodnych z prawdą odpowiedzi.
Test CAGE
Przejdźmy do samych testów diagnostycznych. Jednym z najprostszych jest test CAGE. Składa się on zaledwie z czterech pytań. Ponieważ jest tak krótki i tak prosty w obsłudze, jest często stosowany w praktyce. Oto pytania omawianego testu:
1. Czy w Twoim życiu miały miejsce takie okresy, kiedy odczuwałeś konieczność ograniczenia swojego picia?
2. Czy zdarzało się, że osoby z bliskiego otoczenia denerwowały Cię uwagami na temat twojego picia?
3. Czy zdarzało się, że odczuwałeś wyrzuty sumienia, poczucie winy lub wstyd z powodu swego picia?
4. Czy zdarzało Ci się, że rano, po przebudzeniu pierwszą rzeczą było wypicie alkoholu dla „uspokojenia nerwów” lub „postawienia się na nogi”?
Jeżeli ktoś uzyskał dwie lub więcej twierdzących odpowiedzi na cztery z wymienionych pytań, jest bardzo prawdopodobne, że jest osobą uzależnioną od alkoholu.
Test MAST
Kolejny test nosi nazwę: MAST. Najczęściej wykorzystywana jest jego skrócona wersja. Składa się na nią dziesięć prostych pytań. Osoby podejrzewające u siebie uzależnienie mogą spróbować przyłożyć te pytania do siebie i udzielić na nie szczerej odpowiedzi. Można też pokusić się o zdiagnozowanie znanej nam osoby, co do której mamy przypuszczenia, że może być alkoholikiem.
Odpowiadając na kolejne pytania, liczymy pozytywne odpowiedzi. Oto one:
1. Czy uważasz, że pijesz w taki sam sposób jak większość ludzi?
2. Czy Twoi przyjaciele bądź krewni uważają, że twoje picie mieści się w normie?
3. Czy kiedykolwiek brałeś udział w spotkaniu Anonimowych Alkoholików?
4. Czy straciłeś kiedykolwiek przyjaciela lub dziewczynę z powodu picia?
5. Czy miałeś kiedykolwiek kłopoty w pracy z powodu alkoholu?
6. Czy zaniedbałeś kiedykolwiek swoje obowiązki, sprawy rodzinne lub opuściłeś kilka dni pracy pod rząd z powodu picia?
7. Czy miałeś kiedykolwiek delirium tremens (majaczenie alkoholowe), nasilone drżenia, czy słyszałeś głosy lub widziałeś nieistniejące rzeczy po nadużyciu alkoholu?
8. Czy z powodu picia zwracałeś się kiedykolwiek do kogokolwiek z prośbą o radę?
9. Czy przebywałeś kiedykolwiek w szpitalu z powodu picia?
10. Czy byłeś kiedykolwiek zatrzymany za prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu lub czy kiedykolwiek prowadziłeś pojazd po wypiciu alkoholu?
Jeżeli ktoś na połowę, czyli pięć z powyższych pytań, odpowiedział twierdząco, najprawdopodobniej jest osobą uzależnioną od alkoholu, czyli alkoholikiem.
Test baltimorski
Ostatni test, który chciałbym zaprezentować, to tzw. test baltimorski. Nazwa pochodzi od nazwy miasta w Stanach Zjednoczonych, w którym powstała jedna z pierwszych nowoczesnych placówek odwykowych.
Chociaż ten test został opracowany dosyć dawno temu, nic nie stracił ze swej aktualności. Jest to już obszerniejszy test, gdyż składa się nań dziewiętnaście pytań. Oto one:
1. Czy pijesz w pracy?
2. Czy Twoje picie ma ujemny wpływ na życie domowe?
3. Czy pijesz dlatego, że jesteś nieśmiały wobec innych?
4. Czy Twoje picie ma wpływ na negatywną opinię o Tobie?
5. Czy miałeś kiedykolwiek wyrzuty sumienia z powodu picia?
6. Czy wskutek picia miałeś kiedykolwiek kłopoty finansowe?
7. Czy Twoje picie jest powodem zmartwień rodziny?
8. Czy pijąc stajesz się mniej ambitny?
9. Czy odczuwasz potrzebę picia codziennie o określonej porze?
10. Czy jest Ci obojętne z kim pijesz?
11. Czy po piciu jednego dnia odczuwasz potrzebę picia nazajutrz?
12. Czy pijąc zauważyłeś u siebie zmniejszanie się Twojej sprawności fizycznej i umysłowej?
13. Czy picie wpływa negatywnie na Twoją pracę zawodową czy też inne działania poza pracą?
14. Czy z powodu picia masz problemy ze snem?
15. Czy pijąc chcesz uciec od kłopotów?
16. Czy zdarza się, że pijesz samotnie?
17. Czy wskutek picia tracisz pamięć i nie wiesz gdzie byłeś, co robiłeś?
18. Czy pijesz, aby wzmocnić pewność siebie?
19. Czy w związku z piciem byłeś kiedykolwiek w szpitalu, w izbie wytrzeźwień, ambulatorium itp.?
Klucz do powyższego testu jest następujący: Jeżeli ktoś odpowiadając rzetelnie na pytania, uzyskał jedną odpowiedź twierdzącą, powinien być ostrożnym, gdyż może stać się alkoholikiem. Jeżeli ktoś uzyskał dwie twierdzące odpowiedzi, prawdopodobnie jest alkoholikiem. Natomiast, jeżeli ktoś uzyskał trzy lub więcej pozytywnych odpowiedzi, zdaniem autorów testu, niewątpliwie jest alkoholikiem.
Przy okazji chciałbym wspomnieć, że spotkałem człowieka, który kiedyś trafił do jakiegoś lekarza z jakąś dolegliwością. Lekarz podejrzewając, że jego choroba może mieć związek z nadużywaniem alkoholu, w ramach przeprowadzania wywiadu z pacjentem próbował podpytać go o problem alkoholowy. Niewiele jednak wyszło z tej rozmowy. Na koniec wizyty dał mu kartkę z testem baltimorskim i polecił, by później na spokojnie sobie ją przeczytał. Ponieważ do domu omawiany przeze mnie człowiek wracał pociągiem, a tak się złożyło, że w pociągu nie było wiele osób, wyjął kartkę i zaczął na spokojnie zastanawiać się nad odpowiedziami na poszczególne pytania. Na końcu przeczytał klucz do testu mówiący, że osoba, która odpowie twierdząco przynajmniej na trzy pytania, jest alkoholikiem. Jakim było dla niego szokiem, że on twierdząco odpowiedział niemal na wszystkie pytania, może z wyjątkiem trzech. Nie od razu po dokonaniu swego odkrycia, ale za kilka lat rzeczywiście został pacjentem placówki odwykowej.
Wskaźniki uzależnienia
Jak już wspomniałem, omawiane testy diagnostyczne spełniają swoją rolę o ile na pytania w nich zawarte udziela się szczerych i obiektywnych odpowiedzi, a z tym, jak wiemy, u osób uzależnionych nie jest najlepiej. Stąd podejmowane są wysiłki zmierzające do opracowania tzw. markerów biologicznych, pozwalających na wykrywanie choroby alkoholowej.
Chodzi o to, by na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych można było stwierdzić, czy u danej osoby występuje alkoholizm czy nie?
Od razu zaznaczę, że markerów, które pozwalałyby jednoznacznie diagnozować u pacjenta alkoholizm, jak do tej pory nie wynaleziono. Można jednak mówić o pewnych badaniach laboratoryjnych, które wskazują z dużym prawdopodobieństwem, że mamy do czynienia z osobą uzależnioną. Nie będę wchodził w szczegóły biochemii i posługiwał się terminami z medycyny laboratoryjnej. Wspomnę jedynie o dwóch wskaźnikach, które pozwalają z dużym prawdopodobieństwem przypuszczać, że mamy do czynienia z osobą uzależnioną.
Pierwszy wskaźnik: Jeżeli badanie krwi wskazuje u danej osoby wysoki poziom stężenia alkoholu np. powyżej 1,5 promila, a wygląd zewnętrzny, zachowanie pacjenta, sposób mówienia nie wskazują na to, by był pijany, to wniosek nasuwa się taki, że u danego człowieka mamy do czynienia z podwyższoną tolerancją na alkohol. Podwyższona tolerancja na alkohol, to jeden z ważniejszych objawów uzależnienia. Powyższy stan rzeczy może więc nam sugerować istnienie uzależnienia, ale nie pozwala go stwierdzić definitywnie. Dlaczego? Otóż, chociaż badanie próbki krwi pozwala dokładnie stwierdzić stężenie alkoholu w organizmie, to jednak określenie czy ktoś wygląda na pijanego, czy nie, pozostanie nadal określeniem subiektywnym.
Kolejnym wskaźnikiem sugerującym uzależnienie są wyniki laboratoryjne prób wątrobowych. Nie wchodząc w szczegóły jedynie powiem, że jeżeli badanie laboratoryjne sugeruje uszkodzenie wątroby, to wnioskujemy, że jego przyczyną jest najprawdopodobniej intensywne picie. Zależność między piciem a uszkodzeniem wątroby jest dosyć ścisła, ale nie jest jednoznaczna. Wątrobę może mieć uszkodzoną z powodu picia zarówno alkoholik, jak i pijak. Co więcej, także inne chemiczne środki odurzające mogą powodować podobne uszkodzenie wątroby.
Najlepsze wyniki w diagnozowaniu alkoholizmu daje połączenie testów z badaniami laboratoryjnymi. Kwestionariusze, w których jest miejsce na pytania i odpowiedzi alkoholika oraz na wyniki różnych badań laboratoryjnych są już spotykane, jednak jak na razie nie są jeszcze powszechnie wykorzystywane.
Ks. Andrzej Kieliszek
ZOBACZ RÓWNIEŻ
Co zrobić, aby alkoholik zaczął się leczyć?
Dziecko w rodzinie alkoholowej
Fazy zdrowienia rodziny alkoholowej
Ogólna charakterystyka rodziny alkoholowej
Pomoc dostępna osobom współuzależnionym
Kierowanie na leczenie odwykowe
Ruch samopomocowy – wspólnoty Anonimowych Alkoholików
Profesjonalne leczenie odwykowe
Różne nurty pomagania osobom uzależnionym
Metoda interwencji – sposób na alkoholika?
Dlaczego alkoholik nie chce się leczyć?
