Autor: Lek. wet. Artur Arszułowicz
W myśl obowiązujących przepisów prawnych pszczelarz jest producentem żywności pochodzenia zwierzęcego. Z tego też tytułu obowiązują go nie tylko przepisy dotyczące utrzymania pszczół i jakości produktów pszczelich, ale przede wszystkim przepisy regulujące warunki pozyskiwania produktów pszczelich takich jak miód, pyłek, pierzga i mleczko pszczele.
Pomimo, że na dzień dzisiejszy pszczelarstwo nie ma wyodrębnionych aktów prawnych, to regulacje dotyczące poszczególnych zagadnień z tego zakresu zawarte są w licznych ustawach i aktach wykonawczych wydanych w formie rozporządzeń bądź instrukcji.
Pszczelarz, chcący sprzedawać produkty pszczele z własnej pasieki w ramach sprzedaży bezpośredniej, powinien dopełnić następujących formalności. Po pierwsze musi zarejestrować swoją pasiekę w Powiatowym Inspektoracie Weterynaryjnym i w tym samym Inspektoracie zarejestrować sprzedaż bezpośrednią.
Obowiązek rejestracji gospodarstwa pasiecznego wynika z Ustawy z dnia 11 marca 2004 „ O ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt”. Posiadanie pasieki jako „utrzymywanie zwierząt gospodarskich w celu umieszczenia na rynku tych zwierząt lub produktów pochodzących z tych zwierząt lub od tych zwierząt” jest działalnością nadzorowaną.
Istnieje możliwość posiadania dowolnej ilość pni i nie rejestrowanie pasieki w Powiatowym Inspektoracie Weterynarii, ale tylko pod warunkiem, że produkty pszczele takie jak miód, pyłek, mleczko pszczele czy wosk jak i zarówno same pszczoły nie będą wprowadzanie na rynek nawet w formie nieodpłatnej, a jedynie będą wykorzystywane na własne potrzeby pszczelarza. Pasieka wymaga zatem zgłoszenia do Powiatowego Lekarza Weterynarii. Zgłoszenia należy dokonać w formie pisemnej, zamieszczając następujące informacje:
- Imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres pszczelarza.
- Określenie rodzaju i zakresu działalności nadzorowanej, którą wnioskodawca zamierza prowadzić.
- Określenie lokalizacji pasieki i zabudowań pasiecznych.
Na podstawie powyższych danych i zgodnie z art. 15,ust1,2 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 0 Inspekcji Weterynaryjnej ( Dz. U. Z dnia 2004 Nr 33 poz. 287) oraz art 5, ust 1 pkt 2 Ustawy z dnia 11 marca 2004 O ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt ( Dz. U. Z 2004 Nr 69, poz. 625 z poźn. zm.) pszczelarz otrzymuje numer identyfikacyjny swojej pasieki. Należy zaznaczyć, że w odniesieniu do pasiek nie wydaje się pisemnej decyzji stwierdzającej spełnienia wymogów weterynaryjnych. Pasieki podlegają jedynie wpisaniu do rejestru prowadzonego przez właściwego dla miejsca lokalizacji pasieki Powiatowego Lekarza Weterynarii. Rejestracja pasieki ma jedynie znaczenie przeciw epizootyczne i służy do monitorowania i zwalczania chorób pszczół.
Pamiętajmy ! Pasiekę zgłaszamy temu powiatowemu lekarzowi weterynarii, na terenie którego stacjonuje pasieka
Po skończonej rejestracji pasieki pszczelarz powinien zarejestrować sprzedaż bezpośrednią. Rejestracja ta pozwala na sprzedaż produktów pszczelich na terenie województwa, na którym był pozyskiwany miód, jak również na terenie województw sąsiednich. Miejscem sprzedaży może być pasieka, targowisko oraz zakłady prowadzące handel detaliczny. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi ( Dz. U. Nr 5, poz.38) z dnia 29 grudnia 2006 w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej, pszczelarz ma obowiązek zgłoszenia tego faktu do Powiatowego Lekarza weterynarii w terminie 30 dni przed rozpoczęciem tej działalności. Pierwszym krokiem, jaki musi uczynić pszczelarz, to wykonanie projektu technologicznego sposobu i miejsca pozyskiwania produktów pszczelich. Projekt musi zawierać następujące informacje:
1. Określenie rodzaju działalności. Tą działalnością jest sprzedaż bezpośrednia.
2. Określenie rodzajów produktów pszczelarskich (miód, pyłek pszczeli, pierzga, mleczko pszczele), które będą pozyskiwane w miejscu prowadzenia działalności.
3. Wykazanie pomieszczenia lub pomieszczeń ze wskazaniem przeznaczenia. W tym punkcie pszczelarz opisuje swoją pracownię pasieczną.
4. Wykazanie urządzeń i narzędzi przeznaczonych do pozyskiwania produktów, o których jest mowa wyżej.
5. Określenie sposóbu zaopatrzenia w wodę.
6. Opisu stosowanych zabiegów czyszczenia i dezynfekcji oraz przedstawienie zabezpieczenia przed dostępem zwierząt, w szczególności owadów, ptaków lub gryzoni.
Podstawą prawną do obowiązku złożenia projektu technologicznego jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 marca 2006 w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać projekt technologiczny zakładu, w którym ma być prowadzona działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 59 poz. 415 z poźn. zm).
Tak napisany projekt technologiczny należy złożyć w Powiatowym Inspektoracie Weterynarii celem zatwierdzenia. Dodatkowo dołączamy dowód wpłaty w wysokości 10 zł. Po uzyskaniu decyzji Powiatowego Lekarza Weterynarii o zatwierdzeniu planu technologicznego, należy złożyć wniosek o wpis do rejestru Powiatowego Lekarza Weterynarii w ramach sprzedaży bezpośredniej. Wniosek powinien zawierać następujące elementy:
1. Imię i nazwisko, miejsce zamieszkania albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy.
2. Określenie rodzaju działalności, która ma być prowadzona (w tym przypadku sprzedaż bezpośrednia).
3. Rodzaj produktów pszczelich, które będą pozyskiwane.
4. Określenie lokalizacji pracowni.
Po otrzymaniu wniosku Powiatowy Lekarz Weterynarii lub upoważniony przez niego pracownik Powiatowego Inspektoratu Weterynarii przed wydaniem decyzji o rejestracji przeprowadza kontrolę miejsca zgłoszonego we wniosku. Kontrola ta jest zgodna z Ustawą z dnia 29 stycznia 2004 o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. Nr 33 poz. 287 z póź zm) art. 3. Wymagania weterynaryjne dla miejsc pozyskiwania i prowadzenia sprzedaży bezpośredniej produktów pszczelich sprawdza się według Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej ( Dz. U. z 2007 Nr 5 poz. 38). W oparciu o ustalenia zawarte w protokole kontroli, Powiatowy Lekarz Weterynarii podejmuje decyzję o wpisie działalności nadzorowanej do prowadzonego przez siebie rejestru. W przypadku stwierdzenia uchybień, muszą one zostać usunięte (rekontrola) przed wydaniem decyzji. Na koniec Powiatowy Lekarz Weterynarii ocenia stopień ryzyka dla działalności rejestrowanej.
Jest to wymóg nałożony przez Głównego Lekarza Weterynarii na Powiatowych Lekarzy Weterynarii, według Instrukcji Nr GIWhig – 500-11/07 z dnia 14 sierpnia 2007, która to instrukcja określa częstotliwość kontroli podmiotów sektora spożywczego. W przypadku pracowni pszczelarskich kontrola taka jest przeprowadzana raz w roku lub raz na dwa lata.
Pamiętajmy! Zgłoszenia sprzedaży bezpośredniej pszczelarz dokonuje u powiatowego lekarza weterynarii, na terenie którego pozyskuje produkty pszczele
Jeśli pszczelarz posiada pasiekę w danym powiecie i w tym samy powiecie pozyskuje produkty pszczele to rejestracja pasieki i sprzedaży bezpośredniej jest dokonywana u jednego Powiatowego Lekarza Weterynarii na terenie, którego stacjonuje pasieka i odbywa się proces pozyskiwania produktów pszczelich. W przypadku gdy pasieka jest umiejscowiona w jednym powiecie a miód jest odbierany w drugim powiecie to pszczelarz rejestruje pasiekę u Powiatowego Lekarza Weterynarii na terenie, którego stacjonuje pasieka a sprzedaż bezpośrednią rejestruje u Powiatowego Lekarza Weterynarii na terenie, którego odbierany jest miód. W ramach sprzedaży bezpośredniej, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi ( Dz. U. Nr 5, poz.38) z dnia 29 grudnia 2006 w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego, przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej, pszczelarz może sprzedawać produkty pszczele nieprzetworzone, takie jak miód, pyłek, pierzga, mleczko pszczele. Jednak produkty te muszą pochodzić z własnej pasieki. Nie mogą to być produkty pszczele zakupione przez pszczelarza od drugiego pszczelarza i sprzedawane w ramach własnej sprzedaży bezpośredniej. Jest to bowiem przetwarzanie produktów pszczelich i w tym wypadku zastosowanie mają inne przepisy
Zarejestrowana sprzedaż bezpośrednia pozwala pszczelarzowi na sprzedaż produktów pszczelich na terenie województwa, na którym były pozyskiwane produkty pszczele jak również na terenie województw sąsiednich. W tym miejscu należy nadmienić, że jeśli pszczelarz ma zamiar sprzedawać swoje produkty na obszarze innego powiatu niż powiat na obszarze, którego jest zarejestrowana sprzedaż bezpośrednia to o tym fakcie ma obowiązek powiadomić Powiatowego Lekarza Weterynarii właściwego ze względu na miejsce prowadzenia sprzedaży w terminie 7 dni przed rozpoczęciem tej sprzedaży. I nie ważne czy powiaty są ramach tego samego województwa czy innego. Miejscem sprzedaży bezpośredniej może być pasieka, targowisko jak również zakłady prowadzące handel detaliczny.
Pamiętajmy!: Zarejestrowanie pasieki i sprzedaży bezpośredniej nie zwalnia pszczelarza z obowiązku odpowiedzialności za swoje produkty pszczele.
Dodatkowo, każdy pszczelarz, który sprzedaje produkty pszczele w ramach sprzedaży bezpośredniej, powinien posiadać aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy wymagającej kontaktu z żywnością, wydane na podstawie przepisów o chorobach zakaźnych i zakażeniach, jak również Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 w sprawie badań do celów sanitarno-epidemiologicznych (Dz. U. nr 25 poz. 191). Powinien przestrzegać podstawowych zasad higieny i używać czystej odzieży.
Pamiętajmy! Każdy powiatowy lekarz weterynarii stoi na stanowisku, że pozyskiwanie, pakowanie i sprzedaż bezpośrednia produktów pszczelich muszą się odbywać w odpowiednich i kontrolowanych warunkach.
