Aspekty organizacyjno-prawne działalności agroturystycznej

Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zasad organizacyjno-prawnych obowiązujących w działalności agroturystycznej.

Dr Michał Roman
Katedra Ekonomiki Edukacji, Komunikowania i Doradztwa
Wydział Nauk Ekonomicznych
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

 Wstęp

Gospodarstwa rolne to podmioty gospodarcze, których podstawową działalnością jest prowadzenie produkcji rolnej, opartej na bazie takich elementów, jak: ziemia, budynki i urządzenia[1]. Obecnie wymienione zasoby dają rolnikom możliwość rozszerzania prowadzonej działalności gospodarczej i tworzenia wielofunkcyjnych gospodarstw wiejskich. Powstają więc gospodarstwa zajmujące się przetwórstwem, budownictwem, rzemiosłem, handlem oraz turystyką. Te ostatnie nazywane są gospodarstwami agroturystycznymi. Mieszkańcy wsi, zdecydowani na poszerzenie tradycyjnej działalności rolniczej o usługi w zakresie turystyki, są od czasu zaistnienia tego zjawiska objęci przywilejami ułatwiającymi organizowanie, a następnie prowadzenie przedsięwzięcia. Podobnie, jak każda działalność gospodarcza, omawiana sfera wymaga od przedsiębiorcy rozeznania rynku, zapoznania się z przepisami administracyjno – prawnymi, a także determinacji w pokonywaniu przeszkód, konieczności podjęcia ryzyka oraz dokonania wstępnych inwestycji finansowych[2].

Początki lat 90. ubiegłego wieku charakteryzowały się dużą niestabilnością prawno-organizacyjną w zakresie prowadzenia szeroko pojętej działalności gospodarczej. Transformacja gospodarcza, a następnie konieczność dostosowania prawa polskiego do wymogów Unii Europejskiej powodowały częste zmiany przepisów. Sytuacja ta dotyczyła również agroturystyki, komplikując i utrudniając planowanie działalności w dalszej perspektywie czasowej.

Cel

Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zasad organizacyjno-prawnych obowiązujących w działalności agroturystycznej. Do realizacji celu wykorzystano [3]iteraturę opisującą daną problematykę oraz obowiązujące akty prawne..

Uwarunkowania organizacyjno-prawne działalności agroturystycznej

Rolnik podejmujący się świadczenia usług turystycznych na wsi rozpoczyna działalność gospodarczą, podlegając tym samym przepisom w zakresie działalności gospodarczej, jej ewidencjonowania i prowadzenia. Za działalność gospodarczą przyjmuje się: „zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalni ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły”[4]. Specyfika działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych wymaga uzyskania licznych zezwoleń, złożenia szeregu wniosków, a także posługiwania się umowami, mającymi wyłącznie branżowy charakter.

Dla rolnika zamierzającego rozpocząć działalność agroturystyczną ważne jest zapoznanie się, a następnie zastosowanie do artykułów ustawy o usługach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 roku określających warunki świadczenia usług hotelarskich[5]. Przyjmując, że usługi hotelarskie według art. 3 ustawy o usługach turystycznych, to: krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawianie namiotów lub przyczep samochodowych oraz świadczenie, w obrębie obiektu, usług z tym związanych, prowadzenie takiej działalności przez rolnika też jest taką usługą. W ustawie o usługach turystycznych dokonano podziału obiektów świadczących usługi hotelarskie na dwie grupy[6]:

• obiekty posługujące się nazwami prawnie chronionymi i podlegające systemowi kategoryzacyjnemu,
• inne obiekty zapewniające minimum bezpieczeństwa, m.in. pokoje wynajmowane przez rolników oraz miejsca na ustawienie namiotów w gospodarstwie rolnym (art. 1a).

 

W związku z przytoczonymi uwarunkowaniami prawnymi oraz przepisami ustawy o usługach turystycznych, których celem jest zabezpieczenie interesu wypoczywającego, od rolników, którzy świadczą usługi hotelarskie, wymaga się[7]:

• zgłoszenia do obowiązującej ewidencji w gminie (art. 38, ust. 3),
• zgromadzenia dokumentacji sanitarnej, przeciwpożarowej i innej określonej odrębnymi przepisami (art. 35, ust. 1, pkt. 2),
• spełnienia minimalnych wymagań, co do wyposażenia (art. 35, ust. 2),
• poinformowania o zaprzestaniu prowadzenia działalności organ prowadzący ewidencję (art. 39, ust. 5).

 

Na wniosek rolnika prowadzącego działalność agroturystyczną dokonuje się obowiązującego wpisu do ewidencji innych obiektów hotelarskich, prowadzonej przez organy gminy (wójta, burmistrza, prezydenta), w której obiekt agroturystyczny jest położony. Prowadzona ewidencja pozwala na dokonanie kontroli pod kątem spełnienia przez obiekt agroturystyczny minimalnych wymagań, co do wyposażenia oraz warunków sanitarnych, budowlanych i przeciwpożarowych. W stosunku do kwater agroturystycznych brak szczegółowych przepisów dotyczących wymagań sanitarnych, w związku z czym stosuje się przepisy wynikające z rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie[8].

Kwestię wymagań budowlanych określa ustawa „Prawo budowlane”, a kontroli w tym zakresie dokonuje organ nadzoru budowlanego[9]. Organ kontrolujący może zażądać do wglądu decyzji pozwalającej na budowę lub użytkowanie obiektu, a jeżeli obiekt zmienił przeznaczenie, decyzję o zmianie sposobu jego użytkowania. Właściciel obiektu niespełniającego wymagań może się liczyć z koniecznością wstrzymania świadczenia usług do czasu usunięcia usterek bądź uzupełnienia dokumentacji[10].

W Polsce dla obiektów hotelarskich zaliczanych do grupy innych obiektów hotelarskich kategoryzacja nie jest obowiązkowa. Obiekty te mogą być oceniane w ramach dobrowolnego systemu oceny, np. systemu kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej, prowadzonego przez Polską Federację Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”[11].

Obowiązki prawne, którym podlega właściciel gospodarstwa agroturystycznego nie ograniczają się jedynie do ustawy o usługach turystycznych. Niemniej, niektóre oczywiste dla przedsiębiorców, powinności nie dotyczą rolników i podejmowanej przez nich działalności w zakresie usług turystycznych[12].

Podstawowym aktem prawnym regulującym prowadzenie działalności gospodarczej jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej. Określa ona wymagania prawne w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Jednak wobec rolników w ustawie przewidziano następujący wariant: „przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów”[13]. Wyżej wymieniona ustawa nie definiuje pojęcia rolnik czy termin gospodarstwo rolne. Są też następujące ustawy do których należy się odnieść w celu zdefiniowania tych pojęć:

• ustawa o podatku rolnym art. 2, ust. 1, w myśl której – „gospodarstwo rolne to obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz sklasyfikowanych w operatach ewidencyjnych jako użytki rolne, grunty pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha – tzn. suma gruntów musi przekraczać jeden ha fizyczny – lub o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha przeliczeniowy, stanowiący własność lub znajdujący się w posiadaniu osoby fizycznej lub osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej”[14];
• ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników, której art. 6, pkt. 1, określa pojęcia[15]:

– „gospodarstwo rolne to każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej”;

– „działalność rolnicza to działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej”;

–  „rolnik to pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium RP, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia”.

Przytoczone definicje zostały sformułowane na potrzeby różnych ustaw, ale można je zaadaptować do ustawy o swobodzie gospodarczej. Istotne jest określenie minimalnej wielkości gospodarstwa oraz zasygnalizowanie konieczności prowadzenia różnej, ale faktycznej, produkcji rolnej jako podstawowej funkcji gospodarstwa. Korzystając z przywileju ustawy o swobodzie gospodarczej, rolnicy – właściciele gospodarstw agroturystycznych są zwolnieni z obowiązku zgłoszenia działalności w zakresie usług turystycznych do ewidencji gospodarczej[16].

Podsumowując przywołane przepisy prawne, należy podkreślić, że w sytuacji, kiedy działalność turystyczna zaczyna dominować w gospodarstwie rolnym lub całkowicie wypiera działalność rolniczą, stosowanie art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej traci uzasadnienie[17].

Od 1991 roku obligatoryjna w stosunku do wszystkich obywateli RP uzyskujących dochody jest ustawa o podatku dochodowym[18]. Nakłada ona obowiązek opłacania podatku od dochodów osiąganych przez osoby fizyczne. Wśród grup usługodawców wiejskich objętych całkowitym zwolnieniem z tego obowiązku są właściciele gospodarstw agroturystycznych, na podstawie art. 21, pkt. 43 ustawy o podatku dochodowym zwolnione są „dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza pięciu”.

Z przepisu tego wynika, iż aby ze zwolnienia skorzystać, konieczne jest spełnienie łącznie następujących przesłanek:

• świadczone usługi dotyczą wynajmu pokoi;
• wynajmem zajmują się osoby prowadzące gospodarstwo rolne;
• budynki, w których są wynajmowane pokoje, muszą znajdować się na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym oraz muszą być budynkami mieszkalnymi;
• osoba wynajmująca pokój musi przebywać na wypoczynku;
• liczba wynajmowanych pokoi nie może przekraczać pięciu.

Zwolnienie dotyczy także dochodów z wyżywienia osób wypoczywających w powyższych pokojach.

Bardzo istotne jest spełnienie wszystkich tych warunków łącznie. Jeżeli nie zostanie spełniony chociażby jeden z nich, prawo do zwolnienia nie przysługuje. I tak ze zwolnienia nie można skorzystać np. w sytuacji gdy:

• liczba wynajmowanych pokoi przekracza pięć; istotne jest tutaj to, że ustawodawca wskazał jedynie na limit wynajmowanych pokoi a nie wspomina nic o tym, ile w danym pokoju może się znajdować sypialnianych łóżek;
• wynajmowane pokoje znajdują się co prawda na terenie wiejskim w gospodarstwie rolnym, lecz nie w budynku mieszkalnym tylko budynku gospodarczym zaadaptowanym na cele mieszkalne; zwolnienie nie będzie przysługiwać także w przypadku wynajmowaniu pola namiotowego czy dla przyczep kampingowych, a także w sytuacji, gdy budynki mieszkalne nie będą wchodziły w skład gospodarstwa rolnego lub to gospodarstwo będzie się mieścić na terenie gminy miejskiej, a nie wiejskiej;
• pokoje wynajmują osoby w celach innych niż wypoczynkowe.

Rolnicy osiągający dochody z innej działalności, jednak spełniający wymienione warunki, dalej podlegają przepisom omawianej ustawy. Dochody zwolnione z opodatkowania nie łączą się na użytek formalności podatkowych z innymi dochodami. Osoby zwolnione z podatku dochodowego nie mają obowiązku prowadzenia żadnej dokumentacji, jednak ta powinność wynika z innych przepisów, np. ustawy o podatku od towarów i usług[19].

W sytuacji, gdy działalność agroturystyczna prowadzona jest na szeroką skalę rolnicy podlegają obowiązkowi podatkowemu i mogą to realizować w formie:

• ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• karty podatkowej,
• na zasadach ogólnych (na podstawie książki przychodów i rozchodów).

 

Wybór formy opodatkowania wymaga indywidualnego skalkulowania opłacalności pod kątem prowadzonej działalności gospodarczej. Pozarolnicza działalność rolników w zakresie turystyki, w sytuacji gdy nie podlega całkowitemu zwolnieniu, może zostać opodatkowana na zasadach ogólnych. Ta forma opodatkowania sprzyja rozszerzaniu działalności usługodawcy, zobowiązuje go jednakże do prowadzenia książki ewidencji przychodów i rozchodów oraz składania comiesięcznej deklaracji faktycznie osiągniętego dochodu po odliczeniu kosztów uzyskania przychodu[20].

Akty prawne, regulujące polskie reformy gospodarcze początku lat 90. XX wieku, w kwestii podatków uprzywilejowały rolników – właścicieli gospodarstw agroturystycznych. Początki wdrażania ustaw wymagały wielu komentarzy, ekspertyz prawnych oraz szkoleń przybliżających zagadnienia. Mimo to dla wielu rolników uproszczone prawo gospodarcze i podatkowe było argumentem za rozpoczęciem przedsięwzięcia turystycznego. Każdy rolnik – kwaterodawca najchętniej podlegałby przepisom o całkowitym zwolnieniu z obowiązków administracyjnych oraz podatku od osób fizycznych. Mały zakres działalności agroturystycznej stwarza taką możliwość, jednakże trzeba przy tym pamiętać o łącznym spełnieniu wszystkich warunków umożliwiających korzystanie z omówionych przywilejów prawnych[21].

Stałe obciążenie finansowe rolników stanowi obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, którego składka odprowadzana jest do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Dla właścicieli gospodarstw agroturystycznych istotne jest, iż podjęcie każdej pozarolniczej działalności gospodarczej, zarówno podlegającej zgłoszeniu do ewidencji, jak i ubocznej, powoduje równocześnie powstanie obowiązku ubezpieczenia społecznego w ZUS. Znowelizowana ustawa o ubezpieczaniu społecznym rolników
z 2 maja 2004 roku (Dz. U. Nr 91 z 2004 r., poz. 873), znowelizowana ponownie 1 lipca 2005 roku (Dz. U. Nr 150 z 2005 r., poz. 1248), wprowadziła zmiany dotyczące warunków, jakie muszą być spełnione do pozostania w ubezpieczeniu rolniczym przy równoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności. Wprowadzone uproszczenie przepisów mówi, iż dla możliwości podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników nie ma znaczenia forma opodatkowania pozarolniczej działalności gospodarczej, prowadzonej równocześnie z działalnością rolniczą. Obecnie, na podstawie postanowień art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnik lub domownik, który rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczyna współpracę w prowadzeniu tej działalności, może nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeśli odpowiada następującym warunkom[22]:

• podlegał temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata i nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym;
• złoży w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu tej działalności.

Wśród obowiązków podatkowych powszechny jest tzw. podatek lokalny, ustalany i nakładany przez gminę na podstawie ustawy z 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych[23]. Na tej podstawie właściciele gruntów, budynków i budowli płacą zróżnicowane podatki ustalone przez władze gminy. Jest on jednym z głównych dochodów gminy. Podatek nie dotyczy rolników wykorzystujących grunty rolne czy leśne bez zmiany ich przeznaczenia. Rolnicy wynajmujący pokoje gościnne w budynkach mieszkalnych na obszarach wiejskich w liczbie do pięciu płacą podatek od nieruchomości według stawki za powierzchnię pomieszczeń mieszkalnych[24]. Osoby, których działalność wykracza poza określone powyżej ramy, np. liczba wynajmowanych pokoi przekracza pięć, muszą przekwalifikować dotychczasowe przeznaczenie obiektu i liczyć się ze znaczną podwyżką stawki podatku.

W Polsce miejscowości posiadające walory klimatyczne, atrakcje krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w celach turystycznych mogą pobierać opłatę lokalną: miejscową i uzdrowiskową. Na wniosek rady gminy decyzję o pobieraniu opłaty miejscowej podejmuje wojewoda po konsultacji z ministrem właściwym ds. środowiska. Opłata miejscowa jest pobierana od osób przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych za każdy dzień pobytu w miejscowościach. Wysokość stawek opłaty miejscowej ustala w drodze uchwały rada gminy. Rolnicy – właściciele gospodarstw agroturystycznych mogą być zobowiązani przez radę gminy do pobierania opłaty miejscowej, przy czym, chociaż stawka nie jest wysoka, jej egzekwowanie od usługodawców jest niekonsekwentne[25].

Wśród obowiązków związanych z działalnością rolniczą istnieje obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego oraz obowiązek ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych[26].

Ponadto, aby ograniczyć odpowiedzialność cywilną właścicieli gospodarstw agroturystycznych wobec gości, zaleca się dobrowolne ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, rozszerzające ochronę gwarantowaną przez obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej rolników.

Obowiązujący w agroturystyce system podatkowy nastawiony jest na ułatwienia mające być zachętą dla rozpoczynających działalność. Od kilku lat zasadnicze przepisy ustaw podatkowych w stosunku do rolników prowadzących działalność agroturystyczną nie uległy zmianie, pozwalając na dogodny dla podatnika wybór formy opodatkowania.

Podsumowanie i wnioski

Podsumowując analizę organizacyjno-prawnych aspektów działalności agroturystycznej, należy pozytywnie ocenić ograniczone obciążenia fiskalne i inne, a w tym – związane z prowadzeniem dokumentacji, rachunkowości czy spełnieniem wymagań formalnych, którymi objęta jest działalność agroturystyczna.

Obowiązki prawne, którym podlega właściciel gospodarstwa agroturystycznego nie ograniczają się jedynie do ustawy o usługach turystycznych. Niemniej, niektóre oczywiste dla przedsiębiorców powinności nie dotyczą rolników i podejmowanej przez nich działalności w zakresie usług turystycznych.

Wybór formy opodatkowania wymaga indywidualnego skalkulowania opłacalności w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Pozarolnicza działalność rolników w zakresie turystyki, w sytuacji, gdy nie podlega całkowitemu zwolnieniu, może zostać opodatkowana na zasadach ogólnych.

Literatura

MAJEWSKI J.: Agroturystyka to też biznes. Wydaw. Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2000.

MIKOŁAJEWICZ A.: Uwarunkowania prawno – organizacyjne prowadzenia działalności w turystyce wiejskiej. [w:] Materiały szkoleniowe z zakresu turystyki wiejskiej dla przedsiębiorców prowadzących działalność turystyczną na terenach wiejskich. Wydaw. MGiP, Departament Turystyki, Warszawa 2005.

RACIBORSKI J.: Świadczenie usług turystycznych na wsi w świetle przepisów prawnych Polski i Unii Europejskiej. [w:] Prawno – finansowe uwarunkowania prowadzanie usług turystycznych na polskiej wsi po akcesji do Unii Europejskiej. Poradnik praktyczny. Red. naukowa E. Kmita – Dziasek. Wydaw. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie – Oddział w Krakowie, Kraków 2005.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. Nr 188 z 2004 r., poz. 1945).

SIKORSKA G., KAJSZCZAK W.: Kwatera agroturystyczna. Poradnik praktyczny. Wydaw. Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Warszawa 2000.

SZNAJDER M., PRZEZBÓRSKA L.: Agroturystyka. PWE, Warszawa 2006.

Ustawa z dnia 15.11.1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. Nr 52 z 1984 r., poz. 268 ze zm.).

Ustawa z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 7 z 1998 r., poz. 25).

Ustawa z dnia 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9 z 2002 r., poz. 84).

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 14 z 2000 r., poz. 176).

Ustawa z dnia 07.07.1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. Nr 207 z 2003 r., poz. 2016).

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. Nr 223 z 2004 r., poz. 2268 ze zm.).

Ustawa z dnia 20.12.1998 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 7 z 1998 r., poz. 25 ze zm.).

Ustawa o usługach turystycznych, art. 3, pkt. 1 (Dz. U. Nr 223 z 2004 r., poz. 2268 ze zm.).

Ustawa z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (Dz. U. Nr 124 z 2003 r., poz. 1152).

Ustawa z dnia 02.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173 z 2004 r., poz. 1807).

Ustawa z dnia 29.08.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173 z 2004 r., poz. 1807).

 ***

ORGANIZATIONAL AND LEGAL ASPECTS OF AGRITOURISM ACTIVITIES

Abstract

The article presents an analysis of the organizational and legal aspects of tourism activities. Fiscal burdens, as well as those related to record-keeping, accounting and fulfillment of formal requirements, which are covered by the rural tourism activity, should be assessed positively. The choice of taxation method requires an individual calculation of profitability depending on the nature of the business. In the situation when Non-agricultural farmers’ activities in the field of tourism are not completely tax exempt, might be taxed as regular type of business.

***