Kluczową sprawą jest zorganizowanie systemu odbioru tych zebranych przez mieszkańców odpadów. Organizując system, który będzie obowiązywał w naszej gminie musimy zdecydować jakie odpady odbierać będziemy sprzed posesji a które z gniazd recyklingu (PSZOK- opakowania) a jakie z Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK- odpady problemowe).
W Polsce istnieją różne systemy związane z segregowaniem odpadów „ u źródła” czyli w gospodarstwach domowych. Należy zastosować rozwiązania, które pozwolą na odbiór z posesji już posegregowanych odpadów, które mogą trafić bezpośrednio do recyklingu lub instalacji, które zagospodarują je w odpowiedni sposób. Odpady zbierane selektywnie, takie jak makulatura, plastik, szkło są odpadami suchymi, dlatego można je przechowywać przez dłuższy czas bez ewentualnych nieprzyjemnych zapachów. Odpady biodegradowalne również mogą być odbierane bezpośrednio od mieszkańców jeśli jest to czynione z odpowiednią częstotliwością i gromadzone w przystosowanych do tego pojemnikach. Przykładem rozwiązań prowadzonych przez Gminy mogą być m.in. Bełchatów, Żywiec.
*
Bełchatów, który oferuje możliwość odbioru szkła opakowaniowego od klientów indywidualnych- zapewnia pojemniki o pojemności 120 l. Na pojemnikach umieszczona jest informacja określająca jakie opakowania szklane należy wrzucać do kosza. Pojemniki opróżniane są raz na kwartał, a zawartość przekazywana jest do sortowni, gdzie jest wstępnie oczyszczana i segregowana wg kolorów. Dodatkowo Spółka Eko-Region wraz z wprowadzeniem zbiórki szkła u źródła, do gospodarstw domowych dostarcza pojemniki na zużyte baterie, które są odbierane w dniu opróżniania pojemników ze szkła. Odbiór tych odpadów realizowany jest nieodpłatnie.
W Bełchatowie istnieje również podobny system zbiórki odpadów biodegradowalnych. Gospodarstwa, które maja podpisane umowy na odbiór odpadów komunalnych mają możliwość zbierania bio-odpadów w pojemnikach 140 litrowych, które są odbierane minimum raz w miesiącu. Wyjątek stanowi okres, kiedy temperatura spada poniżej 0 oC.
*
Spółka „Beskid” utworzona w wyniku porozumienia osiemnastu gmin Żywiecczyzny również wprowadziła system segregacji „u źródła”. Początkowo wprowadzono na terenie gminy Żywiec zestawy wieszakowo- workowe, które sfinansowane były przez Urząd Miasta. Worki foliowe odpowiednio oznakowane trafiły do właścicieli posesji oraz umieszczono je w blokach mieszkalnych. Odpady zbierane są do pięciu różnych worków- białego na szkło białe, zielonego- na szkło kolorowe, niebieskiego na makulaturę, czerwonego na puszki i drobny złom oraz żółtego na tworzywa sztuczne. Posesje w gminach również wyposażone są w stanowiska workowo-wieszakowe dodatkowo z workiem czarnym, który przeznaczony jest do gromadzenia odpadów balastowych (nieużytecznych). Na terenie Żywca prowadzona jest również selektywna zbiórka bioodpadów systemem specjalistycznych pojemników Schäfera. Koszty wywozu i wymiany worków na surowce wtórne pokrywa Urząd Miejski w Żywcu, natomiast w gminach wprowadzono różne sposoby odpłatności- ilościowy z promocją lub ryczałtowy z upustem za segregację.
*
Ciekawe przykłady rozwiązań znajdujemy w gminach powiatu poznańskiego, warto przyjrzeć się tym przykładom.
W Gminie Buk mieszkańcy otrzymują nieodpłatnie worki do zbiórki liści. Zakład Gospodarki Komunalnej w Buku prowadzi nieodpłatną zbiórkę od mieszkańców wsi i od mieszkańców miasta Buk. Na terenie Zakładu Gospodarki Komunalnej umieszczony jest kontener o poj. 20m3 do zbiórki odpadów zielonych i każdy mieszkaniec może własnym środkiem dostarczyć odpady zielone.
Na terenie miasta realizowana jest przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Buku selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych, oraz odbywa się raz w roku tzw. wystawka, natomiast w ciągu całego roku odpady przyjmowane są na terenie bazy Zakładu Gospodarki Komunalnej gdzie znajduje się tzw. punkt przyjmowania odpadów problemowych.
W Gminie Buk zbierane są w specjalnych pojemnikach odpady niebezpieczne takie jak: olej, świetlówki, jarzeniówki, baterie, przeterminowane lekarstwa, zużyte filtry, czyściwo.
Ponadto w gminie stosowane są także kartony do zbiórki baterii oraz kosze i kontenery do zbiórki zużytego sprzętu.
*
W Kleszczewie objazdowa zbiórka ZSEE odbywa się dwa razy w roku przez specjalnie oznakowany samochód.
Raz w roku firma RECYKL S.A. podstawia na okres letni – około tydzień, kontener do zbiórki zużytych opon na terenie Zakładu Komunalnego w Kleszczewie W wyznaczonych terminach odbywa się też zbiórka folii rolniczych- można bezpłatnie odwozić folie na teren Zakładu Produkcyjnego w Siekierkach Wielkich.
*
W Murowanej Goślinie w budynkach jednorodzinnych jest prowadzony system workowy, a z pojemników korzystają mieszkańcy domów wielorodzinnych. Surowce wtórne w workach są odbierane przez firmę, z którą podpisana jest umowa na odbieranie odpadów komunalnych. Właściciele otrzymają od swoich firm worki na surowce wtórne, które odbierane są według harmonogramu.
W ramach selektywnej zbiórki odbierane są także opakowania typu TETRA PAK, czyli kartony po napojach oraz opakowania aluminiowe (puszki po napojach). Sposób segregacji i odbioru tego typu odpadów należy ustalić indywidualnie z firmą, z którą ma się podpisaną umowę na obiór odpadów komunalnych.
W ramach selektywnej zbiórki na terenie Murowanej Gośliny odbierane są także odpady zielone z ogrodów (trawa i liście). Sposób segregacji i odbioru tego typu odpadów jest ustalany indywidualnie z firmą, z którą jest podpisana umowa na obiór odpadów komunalnych. Na terenie gminy zlokalizowane są również punkty zbiórki zużytych baterii i przeterminowanych lekarstw.
Odpady Wielkogabarytowe i ZSEE odbierane są według harmonogramu, jednak właściciel posesji z której będą miały być wywiezione odpady, musi zgłosić taki zamiar telefonicznie lub osobiście podając adres nieruchomości. Dodatkowo dla mieszkańców istnieje możliwość odbioru odpadów wielkogabarytowych i AGD raz na kwartał, w ciągu jednego dnia na terenie całej gminy.
Na terenie miasta i gminy odpady niebezpieczne zbierane są metodą „donoszenia” raz na kwartał. W ramach zbiórki odbierane są: baterie, akumulatory, lekarstwa i opakowania po nich, opony oraz świetlówki. Odpady należy dostarczyć do pojazdu w dniach i godzinach określonych w harmonogramie.
*
Na terenie całej gminy Pobiedziska rozstawionych jest kilkadziesiąt gniazd pojemników(po 4 szt.) na surowce wtórne, które dostępne są dla wszystkich mieszkańców. Gmina ma 56 wsi i jest najrozleglejszą gminą powiatu 18,9 tyś. ha. Gmina po udanym referendum w listopadzie 1995 r. objęła 100% mieszkańców powszechnym systemem wywozu odpadów komunalnych od 01.01.1996 r. Przez te 16 lat ta sama gminna firma Zakład Komunalny,obsługuje cały teren wywożąc odpady od 15 tyś. mieszkańców w systemie dwutygodniowym. Istnieje 10 tras śmieciowych 7 wiejskich i 3 miejskie.
Odpady wielkogabarytowe można przywieźć na Składowisko Odpadów w Borówku lub przechować i oddać w terminie odbioru odpadów wielkogabarytowych. Dwa razy w roku wiosną (maj) i jesienią (październik) pojazd Zakładu Komunalnego w Pobiedziskach zbiera te odpady od mieszkańców całej gminy. W dniu odbioru odpadów wielkogabarytowych można pozbyć się również odpadów niebezpiecznych (świetlówek, akumulatorów, opakowań po odpadach niebezpiecznych), zużytych sprzętów elektrycznych i elektronicznych. Odpady niebezpieczne można również dostarczyć bezpośrednio na składowisko.
Na terenie gminy ustawione są pojemniki specjalnie oznakowane, do których można wrzucać trawę (bez worków i gałęzi).Dodatkowo trawę można zawozić również na składowisko odpadów w m. Borówko, gdzie jest przyjmowana bezpłatnie.
Na terenie Pobiedzisk nie zbudowano punktu zbierania odpadów niebezpiecznych dlatego za gminny punkt zbiórki uznaje się składowisko odpadów w m. Borówko z wydzielonym miejscem do zbiórki odpadów niebezpiecznych. Baterie można oddawać bezpłatnie na składowisko w Borówku oraz w corocznej zbiórce odpadów wielkogabarytowych i niebezpiecznych na terenie gminy. Baterie zbierane są w szkołach, można je również dostarczyć do UMiG oraz Zakładu Komunalnego.
*
Od czerwca 2008 roku Zakład Gospodarki Komunalnej w Swarzędzu prowadzi zbiórkę odpadów wielkogabarytowych z terenu miasta i gminy Swarzędz. W każdą pierwszą sobotę miesiąca w wyznaczonym czasie i miejscu podstawiony jest samochód, do którego można dostarczać odpady wielkogabarytowe (np. szafy, stoły, krzesła, kanapy itp.) oraz zużyte opony.
Surowce wtórne odbierane są zarówno z pojemników rozstawionych na terenie całej gminy, jak i od indywidualnych mieszkańców. Każdy z mieszkańców, który zadeklaruje chęć segregacji odpadów, otrzymuje zestaw worków opisanych dokładnie do jakiego surowca jest on przeznaczony, a także jakich odpadów nie wolno w nim umieszczać. Co miesiąc w wyznaczonych terminach worki z surowcami wtórnymi odbierane są z każdego sołectwa i z każdej części miasta Swarzędza.
Zakład Gospodarki Komunalnej w Swarzędzu od 2012 r. prowadzi zbiórkę worków po sianokiszonce na terenie gminy Swarzędz na składowisku odpadów w Rabowicach. Zebrane worki trafiają do zakładów recyklingu, gdzie prowadzony jest odzysk materiałowy. Folię po sianokiszonce można bezpłatnie przekazywać do punktu zbierania
*
W Czerwonaku (największa gmina wiejska w Polsce ponad 25 tyś. mieszkańców 17 wsi) pojemniki do segregacji rozmieszczone są na terenie całej gminy, głównie w okolicy zabudowy wielorodzinnej. W mniejszych miejscowościach zlikwidowano pojemniki, żeby skupić się na systemie workowym. Wysegregowane odpady w workach odbierane są raz w miesiącu przez firmę, z którą mieszkaniec ma podpisaną umowę na odbiór odpadów komunalnych zmieszanych, według harmonogramu dostarczonego przez tę firmę.
Baterie zbierane są do specjalnych pojemników ustawionych w niektórych sklepach i w Urzędzie Gminy w Czerwonaku. Niepotrzebne lekarstwa należy wrzucać do specjalnych pojemników ustawionych w aptekach na terenie gminy.
*
W gminie Kostrzyn surowce wtórne odbierane są od mieszkańców, którzy posiadają umowę na wywóz odpadów komunalnych.
Zbiórka zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego organizowana przez Urząd Miejski, podczas której mieszkańcy mogą bezpłatnie dostarczać odpady do wybranych punktów, według wyznaczonego harmonogramu. Zbiórki ZSEE organizowane są przez Urząd Miejski średnio 2 razy w roku. Urząd Miejski w Kostrzynie zakupił specjalne pojemniki na przeterminowane lekarstwa. Pojemniki zostały przekazane do aptek i ustawione w widocznym miejscu. Można do nich nieodpłatnie wrzucać następujące rodzaje leków: tabletki, ampułki, drażetki, syropy, maści, krople i roztwory zamknięte w szczelnych opakowaniach. Do pojemników nie należy wrzucać aerozoli, igieł, strzykawek oraz termometrów, gdyż nie zabezpieczone stanowią zagrożenie dla transportujących odpady.
*
Na terenie miasta i gminy Oborniki prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych w oparciu o system donoszenia. Na terenie miasta i gminy rozstawione są plastikowe pojemniki do zbiórki szkła i siatkowe pojemniki do zbiórki tworzyw sztucznych.
Odpady wielkogabarytowe są zbierane w okresowych zbiórkach oraz w Lokalnym Punkcie Gromadzenia Odpadów przy składowisku w Uścikowcu (dostarczane przez mieszkańców poza okresami wyznaczonych zbiórek).
Usunięte zostały pojemniki do segregacji odpadów komunalnych z ulic. Na terenie miasta i gminy Oborniki wprowadzono od 1 stycznia 2012 roku projekt segregacji odpadów komunalnych systemem workowym (indywidualne nieodpłatne umowy na odbieranie odpadów zbieranych selektywnie z przedsiębiorstwem PGKiM ).
Okresowe zbiórki ZSEE odbywają się w wyznaczonym przez gminę miejscu i czasie.
*
Wszyscy klienci Zakładu Gospodarki Komunalnej w Suchym Lesie mający usługę odbioru odpadów komunalnych otrzymują nieodpłatnie cztery przezroczyste worki do gromadzenia makulatury, butelek plastikowych po napojach typu „PET” bez nakrętek, szkło kolorowe i szkło białe. Surowce wtórne są wywożone nieodpłatnie przez Zakład Gospodarki Komunalnej.
Na terenie Gminy Suchy Las znajduje się punkt odbioru odpadów problemowych w Chludowie. Przyjmowane są tam takie odpady jak ZSEE, złom , opony i wielkogabaryty.
ZGK Suchy Las daje możliwość zakupienia worków na trawę i drobne odpady „zielone” z ogrodów . Cena worka ( 120 l ) wynosi: 4,00zł .
***
Poza polskimi przykładami selektywnego zbierania odpadów z posesji należy zwrócić uwagę również na gminy poza granicami kraju. Regionem wartym zainteresowania jest Hannower, który wprowadził ciekawe rozwiązania związane z segregacja odpadów.
Region stanowi 21 gmin wraz z miastem Hannower. Aglomerację liczącą 1,1 mln. Mieszkańców, 550 tyś. klientów indywidualnych obsługuje 20 Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK).
Ponad 4 mln. wizyt klientów rocznie obsługuje Związek Celowy Gospodarki Odpadami Aha. Z posesji w gminach odbiera się co 2 tygodnie odpady resztkowe i biodegradowalne oraz – raz na miesiąc makulaturę. Pozostałe odpady należy dostarczyć do w.w PSZOK. Na terenie aglomeracji znajduje się 676 wysp z pojemnikami do szkła i papieru. Najnowszym wdrażanym pomysłem jest pojemnik do selektywnej zbiórki odpadów, tzw.
O-TONE. Pojemnik ten ma umożliwić mieszkańcom wygodne sortowanie odpadów w domu i zbiórkę dużej ilości surowców wtórnych. Pojemnik ma pojemność 240 l i opróżniany jest raz na cztery tygodnie.
Makulatura w zabudowie jednorodzinnej zbierana jest w 30 litrowych niebieskich workach, które dostępne są bezpłatnie w wielu sklepach detalicznych oraz we wszystkich punktach zbiórki surowców wtórnych i na składowiskach. Kontenery na papier występują w trzech rozmiarach. Zależnie od ilości lokatorów można wybierać pomiędzy 240-litrowym pojemnikiem oraz kontenerami na 660 i 1100-litrów.
W całym regionie lekkie opakowania z metali, tworzyw sztucznych i kompozytów odbierane są w bezpłatnych żółtych 50-litrowych workach. W regionie poza miastem Hanower odbiory odbywają się raz w tygodniu. Na terenie miasta żółte worki odbierane są z reguły co 14 dni.
Zbiórka bioodpadów w Hanowerze prowadzona jest wyłącznie w biopojemnikach. Zależnie od potrzeb można wybierać między pojemnościami 80, 120, 240 i 660 l. Opróżnianie odbywa się co 14 dni. W pozostałych regionach Hanoweru 30-litrowe worki na odpady bio można kupić w handlu detalicznym w postaci 14-sztukowych rolek.
Do bioodpadów zaliczane w Hanowerze są: resztki surowych owoców i warzyw, filtry od kawy i herbaty, skorupki jaj, papierowe ręczniki kuchenne , resztki kwiatów i roślin zielonych, ścinki drzew, żywopłotów i krzewów o średnicy gałęzi do 15 cm, liście, dzikie zioła („chwasty”) i trawa. Wszystkie inne odpady zielone, tj. drzewa, gałęzie o średnicy pow. 15 cm są zbierane w Zielonych Punktach, których jest 54. Dzięki temu systemowi udało się zebrać selektywnie zebrać m. in. 148 tyś. ton zielonych, 104 tyś. ton makulatury, 77 tyś. ton gruzu budowlanego, 47 tyś. ton odpadów gabarytowych, 34 tyś. ton drewna, 30 tyś ton opakowań lekkich, 8,6 tyś. ton złomu elektrycznego oraz 2.7 tyś. ton substancji szkodliwych przy 198 tyś ton odpadów resztkowych. Więcej niż połowa odpadów zbierana jest selektywnie co w porównaniu do polskich gmin przedstawionych w artykule ( mniej niż 10 %) stanowi bardzo duże wyzwanie zwłaszcza dla gmin wiejskich ale kierunek już jest teraz trzeba tylko zgodnie z nim realizować gospodarkę odpadami.
***