Partycypacja społeczna oznacza udział obywateli w decydowaniu o sprawach publicznych społeczności, której są członkami. Zatem partycypacja społeczna to: udział, współpraca, uczestniczenie, współdecydowanie.
Partycypacja społeczna:
- Umożliwia wczesną identyfikację i niwelację konfliktów, zapobieganie protestów
- Służy stworzeniu rzeczywistego obrazu odbioru społecznego naszych zamierzeń
- Im większa akceptacja społeczna dla danej inicjatywy, tym mniejszy koszt jej wdrażania
- Zapewnia transparentność podejmowanych przez władzę decyzji
Konsultacje społeczne są narzędziem umożliwiającym dwukierunkową komunikację mieszkańców z władzami. Sprawnie prowadzone konsultacje społeczne pomagają urzeczywistniać idee społeczeństwa obywatelskiego uspołeczniając proces podejmowania ważnych dla miasta/gminy decyzji. Konsultacje społeczne są jedną z form dialogu społecznego przyjętych w dokumencie programowym Rady Ministrów z dnia 22 października 2002 roku.
Celem konsultacji społecznych jest poinformowanie społeczności lokalnej o planowanym przedsięwzięciu, prezentacja wariantowego przebiegu inwestycji wraz z zamierzeniami inwestora, stworzenie mieszkańcom terenów sąsiadujących z inwestycją możliwości zgłoszenia ewentualnych uwag lub wskazania rozwiązań preferowanych.
Działania konsultacyjne mają również umożliwić projektantom, inwestorowi oraz organom wydającym decyzje administracyjne wybór optymalnego wariantu rozwiązania projektowego uwzględniającego możliwie najwięcej postulatów zainteresowanych stron.
• Konsultacja – (po)rada, udzielanie wskazówek, zasięganie opinii.
• Konsultacja społeczna – instytucja demokracji społecznej polegająca na wyrażaniu przez członków zbiorowości opinii na temat przedstawionego zagadnienia.
Standardy konsultacji wg Komisji Europejskiej:
- właściwa, konkretna i rzeczowa informacja winna być przekazywana każdemu uczestnikowi konsultacji
- objęcie konsultacjami wszystkich grup docelowych
- prowadzenie konsultacji za pośrednictwem środków komunikacji dostosowanych do celów konsultacji i oczekiwań ich uczestników
- publikacja raportu opisującego wyniki konsultacji oraz sposobu ich wykorzystania w trakcie dokonywania oceny skutków regulacji
Adresaci spotkań konsultacyjnych:
- szerokie grono osób
- organizacje społeczne i liderzy opinii publicznych
Proces konsultacji społecznych oraz metody i techniki ich prowadzenia:
- dialog – wyrażenie aprobaty lub zgłaszanie zastrzeżenia
- większa wiedza społeczeństwa o sposobie działania instytucji planujących i realizujących przedsięwzięcie
- otwarta polityka informacyjne – dostęp do informacji „z pierwszej ręki”
o planach i inwestycjach - umożliwienie społeczeństwu wyrażenia swoich opinii oraz uzyskanie informacji zwrotnej
- nadanie wiarygodności przedsięwzięciu, budowanie przyjaznego klimatu społecznego
- wspieranie procedur demokratycznych, aktywizowanie społeczeństwa oraz zwiększenie jakości podejmowanych decyzji
Etapy konsultacji:
- analiza problemu
- przygotowanie planu działań
- przekaz informacyjny
- zbieranie uwag, opinii, wniosków
- rozpatrywanie wniosków
- przekazanie opinii publicznej decyzji z podaniem jej uzasadnienia
Jak wynika z raportu „Badania efektywności mechanizmów konsultacji społecznych” duża część urzędników wyraża wyraźny brak zrozumienia pojęcia „konsultacje społeczne”, które często definiowane jest zbyt wąsko (np. jako informowanie o działaniach urzędu, nieformalny kontakt z obywatelami) lub nietrafnie (np. utożsamienie z dotowaniem organizacji pozarządowych, współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego). Jednak brak precyzyjnego rozumienia i definiowania procesów konsultacyjnych można zauważyć również po stronie obywateli, którzy charakteryzują się dość niską aktywnością obywatelską, niskim zainteresowaniem sprawami publicznymi i niewielkim poczuciem wpływu na nie. Raport zlecony przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej dostępny jest na stronie www.pozytek.gov.pl
Na potrzeby konsultacji społecznych powstał serwis MamZdanie.org.pl. To pierwszy ogólnopolski serwis dedykowany otwartym konsultacjom społecznym. Powstał w odpowiedzi na potrzebę większej przejrzystości tworzenia aktów prawa i innych dokumentów określających polityki publiczne (zarówno na poziomie krajowym jak i lokalnym). Ogólną zasadą jego funkcjonowania jest powszechna dostępność projektów dokumentów, określenie czasu w jakim są one przedmiotem konsultacji oraz możliwość wyrażania opinii na temat dokumentów (po uprzednim zarejestrowaniu się w serwisie). Dzięki serwisowi wszystkie tak wyrażone opinie są dostępne nie tylko dla instytucji, konsultującej dokument, ale dla wszystkich zainteresowanych – odwiedzających serwis.
Autorka: Magdalena Gromek, 27.03.2012
W artykule wykorzystano materiały multimedialne opracowane w ramach projektu Geokonsultacje + www.geokonsultacje.edu.pl, realizowanego przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa.
Źródło: www.dialog-spoleczny.pl, www.geokonsultacje.edu.pl, www.pozytek.gov.pl
