Public Relations – moda czy konieczność? Dlaczego program PR jest ważny w firmie i w organizacji? Co składa się na przeciętny program Public Relations, co daje realizacja takiego programu firmie, a co może dać organizacji?
Definicje Public Relations…
Jak pisze Wojciech Budzyński, public realtions jest to planowa, ciągła i prowadzona z uwzględnieniem wyników systematycznych badań działalność, polegająca na przekazywaniu przez przedsiębiorstwo specjalnie przygotowanych w różnej formie informacji, w celu stworzenia w podmiotowym otoczeniu tego przedsiębiorstwa jego pożądanego obrazu, pozwalającego na lepsze zintegrowanie się z tym otoczeniem oraz ułatwiającego realizację podstawowych celów przedsiębiorstwa. Działalność ta może być prowadzona także przez inne organizacje, w tym nie nastawione na osiąganie zysku.[1]
Choć jest ponad 2.000 definicji PR zgromadzonych przez Międzynarodowe Stowarzyszenie PR posłużę się jedną z nich, w której wg mnie tkwi sedno sprawy: PR to nawiązywanie długotrwałych i pozytywnych relacji z otoczeniem.
Do czego służy PR – organizacji?
Ta definicja w pełni oddaje nie tylko istotę Public Relations, ale także ważną część działalności organizacji non profit, której istnienie i funkcjonowanie zależy od środowiska zewnętrznego, od jego poparcia, wyrażanego poprzez pracę wolontarystyczną, pomoc finansową, usługową i ekspercką. Organizacje pozarządowe mogą realizować swoje cele statutowe dzięki temu, że znajdują poparcie w gronie swoich członków, darczyńców, wolontariuszy, lokalnych instytucji. Im szersze jest grono popierających i im lepiej jest ono znane organizacji, tym efektywniejsza może być działalność danej organizacji. Poszerzaniem grona popierających naszą organizację zajmuje się właśnie PR- owiec.
Można, zatem powiedzieć, że dla każdej organizacji non-profit, której egzystencja jest uzależniona od otoczenia zewnętrznego, dobra strategia działań o charakterze PR-owskim jest kluczem do sukcesu.
Public Relations to stałe, zaplanowane działania, które pomagają firmie/organizacji utrzymywać dobre relacje ze środowiskiem wewnętrznym (pracownikami, udziałowcami) i środowiskiem zewnętrznym, w którym dana instytucja pracuje. W przypadku firm PR przekłada się bezpośrednio na zwiększanie zysku. PR uzupełnia działania marketingowe i promocyjne, buduje atmosferę zaufania wokół firmy i przyciąga klientów. W etycznym PR chodzi bardziej o promowanie firmy i pokazywanie jej wartości dla klienta oraz pracownika, a nie o tworzenie wizerunku i wartości niezgodnych ze stanem faktycznym. Techniki PR-owskie są wykorzystywane także w celach manipulacyjnych i w celu wprowadzania ludzi w błąd. Prezentowane w kolejnych rozdziałach informacje z zakresu PR-u mają pomóc dobrze zaprezentować organizację, która działa zgodnie z zasadami etyki i chce jak najlepiej służyć w wypełnianiu swojej misji. Chodzi zatem o pewne umiejętności komunikacyjne a nie manipulacyjne i propagandowe.
Jaki powinien być PR w organizacji? czyli jaka powinna być jej działalność komunikacyjna?
PR jest zawsze pozytywny, a jego podstawą jest budowanie zaufania. PR to nie jest ani reklama ani publicystyka. Czym różni się od nich? W reklamie chcemy zachęcić, przekazać informacje i wyrobić potrzebę zakupienia produktu, tu wszystkie środki są dozwolone. Ma ona działać szybko i jest nastawiona na nasze emocje. Publicystyka z kolei ma za zadanie obiektywnie nas poinformować i pogłębić naszą wiedzę.
Tymczasem PR ma wzbudzić zaufanie otoczenia do organizacji i pogłębić jego wiedzę na temat istoty takiej czy innej działalności nie dla zysku – działa więc i na emocję i na świadomość ludzi.
W odróżnieniu od dziennikarstwa PR jest intencjonalny i tendencyjny. Filtruje informacje, co oznacza, że przepuszcza te informacje, które służą firmie/organizacji. Nie zataja złych, ale negatywne fakty o firmie przekuwa na pozytywne, dając np. informacje o sposobie rozwiązania jakiegoś problemu.
W działalności komunikacyjnej specjalizują się agencje PR-owskie, które świadczą usługi komunikacyjne dla różnych firm. Czasem i organizacje pozarządowe korzystają z ich usług, zwłaszcza przy konkretnych programach czy kampaniach społecznych. Ale z powodzeniem mogą same nauczyć się zasad tworzenia i realizacji programów PR – owskich.
| Ciekawostka: Pierwsze biuro PR powstało w 1900 roku w USA a pierwszym klientem Harvard University. Pierwsza agencja PR-owska powstała w 1906 roku dla Rockefellera. Jej zadaniem była zmiana złej opinii panu Rockefellerowi, który redukował zatrudnienie i zwalniał wiele osób z pracy. Agencja PR-owska wymyśliła Rockefellerowi działalność filantropijną i charytatywną w Afryce. |
Co to jest otoczenie organizacji?
Każda z organizacji posiada otoczenie wewnętrzne, zespół pracowników, organy zarządzające, doradcze i kontrolujące oraz zewnętrzne, całe środowisko, w którym zanurzona jest działalność organizacji, dobrze wyodrębnione i opisane jak np. samorządy lokalne, media, inne organizacje, beneficjenci, darczyńcy, partnerzy, oponenci, itd. To rozróżnienie jest bardzo istotne dla PRu i tworzenia skutecznych przekazów. Otoczenie organizacji nie jest jednolite, składa się z wielu podmiotów, które mają ściśle określone cechy, oczekiwania, potrzeby, które musimy poznać dla tworzenia skutecznych przekazów informacyjnych i tworzenia zaufania.
To ze względu na te dwa różne otoczenia organizacji wyróżniamy PR wewnętrzny, w którym chodzi nam o budowanie dobrych relacji między pracownikami firmy/instytucji/organizacji oraz PR zewnętrzny – budujemy dobre relacje z otoczeniem. PR wewnętrzny włącza ludzi w strategie firmy czy organizacji, integruje zespół, a PR zewnętrzny tworzy pozytywne wrażenie wokół firmy/organizacji i relacje ze środowiskiem.
Inaczej można powiedzieć, że działalność PR-owska pełni funkcję integracyjną – integruje organizację z jej otoczeniem, koordynacyjną – łączy wszystkie elementy promocji oraz fundraisingu z działalnością komunikacyjną zgodnie z założonym i docelowymi obrazem organizacji i komunikacyjną – w sposób planowy i dwukierunkowy porozumiewa się z grupami docelowymi organizacji w celu osiągnięcia zrozumienia dla prowadzonej działalności i stworzenia pożądanego wizerunku organizacji.
Za pomocą jakich narzędzi budujemy dobre relacje z otoczeniem?
Dobre relacje z otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym buduje się przede wszystkim ciągłą, dobrze przemyślaną i podaną informacją. Powiedzenie iż „milczenie jest złotem” nie ma w działalności PR-owskiej zastosowania. Informacje można przekazywać na różne sposoby.
Najważniejsze narzędzia PR wewnętrznego, czyli takiego, który prowadzimy w obrębie naszej organizacji.
– poczta emaliowa
– spotkania zespołu
– okólniki
– szkolenia
– wyjazdy strategiczne
– kalendarz zdarzeń, wyjazdów, delegacji itd.
– media monitoring
– grupy dyskusyjne
– biuletyny wewnętrzne
– żywe słowo prezesa
Wybrane narzędzia PR zewnętrznego;
– informacje dla prasy
– informacja promocyjna
– ulotki
– plakaty
– sprawozdania
– biuletyny/gazetki
– system identyfikacji wizualnej (logotyp, wizytówki, papier firmowy)
– witryna internetowa
– przemówienia
– prezentacje
– konferencja prasowa
– konferencje pozaprasowe
– drzwi otwarte
– przyjmowanie gości
– imprezy firmowe
– sponsorowanie
– poprawne telefonowanie i odbieranie telefonów
– katalogi
– tablice informacyjne (standy)
– konkursy
– ulotki w książkach
– czaty z ciekawymi osobami działającymi w organizacji
– teczki prasowe podczas organizowanych uroczystości,
– sprawozdania roczne,
– listy z odmową wsparcia,
– listy „pozytywnie rozpatrzone”,
– filmy o realizowanych programach,
– przemówienia prezesa,
– prezentacje programów,
– konferencje problemowe,
– obchody urodzin organizacji.
– itd….
To są najważniejsze instrumenty PR. Z pewnością wiele organizacji korzysta z wielu z nich. Trzeba mieć jednak świadomość, że to są właśnie narzędzia naszej polityki informacyjnej, które już dziś wpływają na nasze relacje z otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym organizacji i kształtują wizerunek organizacji w środowisku. Warto się im bliżej przyjrzeć i dokonać oceny, w jaki sposób są wykorzystywane przez nas i jaki wizerunek kształtują w otoczeniu wewnętrznym i zewnętrznym organizacji. Czy na pewno jest on zamierzony i przez nas oczekiwany? Dobrze znać zasady wykorzystywania tych narzędzi dla skutecznej komunikacji i planować ich wykorzystywanie, w celu budowaniu i utrzymywaniu pozytywnych relacji z grupami docelowymi naszej organizacji oraz tworzenia oczekiwanego i spójnego wizerunku organizacji.
Czy wiesz, do kogo mówisz? Czyli grupy docelowe organizacji.
Wiemy co to jest PR, znamy narzędzia jakimi posługuje się dla podtrzymywania dobrych relacji z otoczeniem. Kolejna zasadnicza sprawa w komunikacji PR-owskiej to pytanie: do kogo mówimy?
Zanim zaczniesz pisać list o dotację, projektować plakat, który ma do czegoś zachęcić odbiorców, mówić o celach projektu – zastanów się do kogo wysyłasz swój komunikat, jaki jest Twój słuchacz, czego może oczekiwać, jakie może mieć obawy itd… To jest podstawowa zasada w działaniach Public Relations. Trzeba dobrze zdefiniować odbiorcę naszego komunikatu. Zwykle okazuje się, że jest ich wiele i że są bardzo od siebie różni. Trzeba ich wyodrębnić, opisać i zastanowić się czy można w jednym typie przekazu np. liście pisać do wszystkich, czy stworzyć kilka odrębnych przekazów dla każdego z nich.
Segmentacja grupy docelowej
W jaki sposób może przebiegać proces segmentacji (wyróżniania i opisywania) grupy docelowej naszego komunikatu? Odpowiadając sobie po kolei na poniższe pytania przechodzimy od ogółu (wszyscy ludzie – jako odbiorcy naszego komunikatu) do szczegółu, uzyskując na końcu tego procesu opisanego adresata idealnego.
WSZYSCY LUDZIE – > Kogo dotyczy zagadnienie -> W jaki sposób ta grupa realizuje tę postawę? -> Jakie są pragnienia, aspiracje, wartości tej grupy? -> Percepcje: jak postrzega dany problem/zjawisko/ofertę? -> Demografia: wykształcenie ,wiek itd. -> Psychografia: postawy, zachowania -> Inne rysy charakteryzujące grupę ->
= ADRESAT IDEALNY
Źródło schematu: Fundacja Komunikacji Społecznej
W tworzonym programie PR-owskim opisuje się każdą grupę docelową i dla każdej opracowuje się specjalne narzędzia, treść przekazu, a także formę. Zmierza się do tego, aby każda z grup poznała i zrozumiała cele oraz metody działania naszej organizacji, jej potrzeby, oczekiwania. Dla długofalowego funkcjonowania organizacji pozarządowej sprawą kluczową są właściwie zaplanowane i realizowane relacje z tak różnorodnym otoczeniem. O tworzeniu programu PR-owskiego dla organizacji będę pisała we wrześniu.
W przypadku organizacji pozarządowej do grup otoczenia zewnętrznego będą należeć przynajmniej:
- BENEFICJENCI ORGANIZACJI
- WOLONTARIUSZE
- DARCZYŃCY
- TWÓRCY OPINII PUBLICZNEJ
- FIRMY
- PRZEDSTAWICIELE WŁADZ LOKALNYCH I ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Aby ułatwić wyróżnienie z otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego naszej organizacji grup docelowych podajemy pewną typologię:
Wyróżniamy grupy docelowe:
- wewnętrzne i zewnętrzne [np. rada naszego stowarzyszenia oraz media lokalne]
- podstawowe i drugoplanowe [np. nasi podopieczni oraz ich rodzice]
- oponenci i proponenci [np. instytucje rządowe, których działalność monitorujemy oraz organizacje działające w tym samym, co my obszarze]
- świadomi i nieświadomi [osoby, które znają naszą organizację oraz osoby, które o niej nawet nie słyszały]
- aktywni i bierni [zaangażowani wolontariusze oraz mało aktywni członkowie rady]
Jest to oczywiście pewna propozycja teoretycznego uporządkowania własnych grup docelowych organizacji. Każdą z nich trzeba dokładnie poznać i opisać.
Uniwersalne elementy programu Public Relations
Utrzymywanie dobrych, stałych relacji z otoczeniem wymaga znajomości tego otoczenia. To jest pierwsza zasada w PR. Każde otoczenie jest inne i składa się z bardzo różnych grup. Wyodrębnienie tych grup z otoczenia nazywane jest segmentacją grup docelowych firmy/organizacji. Każda z tych grup wymaga trochę innego podejścia i sposobu przekazywania informacji/budowania relacji. Nie mówimy jednym głosem i w jeden sposób do wszystkich grup. Choć mamy jeden cel w kampanii informacyjnej np. chcemy poinformować mieszkańców 17.000 miasteczka o tym, że powstaliśmy i o tym co chcemy robić ? nie wysyłamy jednego komunikatu przez prasę lokalną. Różnicujemy zarówno treść naszego przekazu i sposoby docierania z tym przekazem do różnych grup. To druga naczelna zasada PR-u.
Działania komunikacyjne powinniśmy planować w dłuższej perspektywie, najlepiej 3 letniej, gdyż skuteczne budowanie relacji z otoczeniem zakłada ciągłe podtrzymywanie więzi. Proces taki należy monitorować, inaczej mówiąc sprawdzać, na ile nasze komunikaty docierają we właściwy sposób i we właściwym czasie do właściwych grup docelowych, a na ile musimy dokonać w naszych działaniach korekt. Działania PR-owskie powinny być wpisane w strategię działania i w plan pozyskiwania funduszy każdej organizacji.
Czego unikać? Błędy PR-u.
Najbardziej typowymi błędami PR-u firm, ale także naszych organizacji są:
– cisza medialna
Oznacza to, że nie komunikujemy się z mediami w ciągu całego roku. Cisza stwarza zwykle miejsce do różnych interpretacji! Dlatego powinniśmy regularnie informować media o tym, co robimy, nad czym właśnie pracujemy.
– mieszanie PR z reklamą, marketingiem
Nasza działalność informacyjna to nie szybka i nastawiona na emocje odbiorców reklama organizacji. PR w odróżnieniu od reklamy potrzebuje czasu.
– oczekiwanie natychmiastowych efektów
Z doświadczenia wielu PR-owców wynika, że ten przeciętny czas to min. 6 miesięcy. Efekt PR-owski przychodzi zwykle wtedy, kiedy my już zapominamy, o co nam chodziło i zajęci jesteśmy innymi sprawami. Planujmy efekty działalności komunikacyjnej w dłuższej perspektywie!
– obrażanie się na dziennikarzy
Bywają różni dziennikarze i czasem rzeczywiście mamy ochotę obrazić się na nich, za to że napisali „na opak”, że skrócili tekst i zmienili jego znaczenie, albo że w ogóle nie napisali o nas. Taka postawa jednak prędzej czy później obróci się przeciwko naszej organizacji. Dziennikarzy też trzeba poznać, nauczyć się ich pracy, stylu, nauczyć się mówić do nich, przyzwyczaić ich do naszej organizacji. Inna ważna zasada w rozmowie z dziennikarzami brzmi: zawsze mów to co wiesz, ale nie wszystko co wiesz.
| Zawsze mów to co wiesz, ale nie wszystko co wiesz. |
– przekazywanie informacji niesprawdzonych lub unikanie odpowiedzi w sytuacjach kryzysowych
To kolejny błąd popełniany w działalności informacyjnej firm i organizacji. Osoba, która udziela informacji o organizacji powinna zawsze mieć przy sobie aktualizowaną ściągawkę statystyczną – komu pomaga nasza organizacja, ilu beneficjentom już pomogła, ile osób w naszym regionie cierpi na dane schorzenie, albo ilu jest bezrobotnych czy biednych, ile wydaliśmy pieniędzy na pomoc humanitarną w zeszłym roku, jak zmienia się natężenie problemu, który nasza organizacja rozwiązuje itd.
Jeśli organizacja przeżywa kryzys związany ze złym zarządzaniem, albo np. ostatnia kontrola skarbowa ujawniła jakieś nieprawidłowości – nie unikajmy odpowiedzi – spróbujmy podać informację, w jakim czasie, i w jaki sposób rozwiążemy problem, z którym się obecnie borykamy. Pamiętajmy, że milczenie w sytuacjach trudnych dla organizacji stwarza pole do różnych domysłów. W PR wyodrębnia się nawet taką specjalizację jak PR kryzysowy, w którym specjalizują się niektóre agencje.
Dlaczego PR w organizacjach pozarządowych jest taki trudny?
Niejednokrotnie zmagaliśmy się z trudnością napisania krótkiego, treściwego tekstu o naszej organizacji, chociażby do naszej lokalnej prasy czy na zwykłą ulotkę informacyjną. Te trudności wynikają nie tylko z niewiedzy czy braku doświadczenia. Są one naturalne i wynikają ze specyfiki działalności organizacji pozarządowych. Śmiem twierdzić, że PR organizacji jest dużo większym wyzwaniem, niż dla nie jednej firmy produkcyjnej czy usługowej. Dlaczego?
Bo organizacje muszą się najpierw uporać z następującymi problemami dla osiągnięcia przejrzystej i skutecznej pod względem PR-owskim komunikacji:
– różnorodność grup docelowych
Organizacje społeczne działają dla różnych publiczności. Działają dla darczyńców, wolontariuszy, beneficjentów. To są różne grupy docelowe, mają różny status względem organizacji: z jednej strony partnerami organizacji są ci, którzy coś organizacji dają, czyli darczyńcy i wolontariusze. Z drugiej też ci, którzy od niej otrzymują jakieś dobra, tzw. beneficjenci. Stąd pisanie tekstów dla organizacji jest o wiele trudniejsze niż dla przedsiębiorstw, których grupy docelowe mają bardziej jednoznaczny status względem firmy.
Dlatego tak ważne jest uświadomienie sobie, kim są nasze grupy docelowe, dobre ich zdefiniowanie [opisanie], a także uzgodnienie sposobów komunikowania się z nimi dla osiągnięcia określonego celu PR-owskiego. Nie da się napisać wspólnej ulotki dla jednych, drugich i trzecich, choć jest to bardzo często praktykowane przez organizacje.
– brak praktyki organizowania komunikacji między beneficjentami a darczyńcami i wolontariuszami
W praktyce komunikacja przebiega najczęściej między organizacją non profit a darczyńcą lub organizacją a beneficjentem. Powoduje to duży dystans w zrozumieniu np. wyjątkowej sytuacji beneficjentów organizacji przez darczyńców i organizacja musi wkładać wiele wysiłku w przekonanie darczyńców i wolontariuszy do wsparcia celów statutowych, uzasadnienia wyboru właśnie tej organizacji, a także egzekwowania efektów przekazywanej pomocy tym, dla których organizacja istnieje. Organizacja powinna wypracować takie metody komunikacji [będziemy o nich pisać], które skrócą dystans między tymi różnymi grupami.
– nacisk opinii publicznej
Opinia publiczna zwyczajowo pełni społeczną kontrolę nad organizacjami, często powoduje to różnego typu napięcia, których wiele organizacji nie potrafi skutecznie rozładowywać.
– orientacja do wewnątrz
Inną słabością polityki informacyjnej organizacji pozarządowych jest zorientowanie do wewnątrz (na swoją misje, problemy, które organizacja zna i chce rozwiązywać), a przez to słabe zorientowanie na otoczenie zewnętrzne i przyszłość. Tymczasem warunki do rozwoju organizacji daje przede wszystkim środowisko zewnętrzne i ono uzasadnia też sens istnienia organizacji. Dotyczy to zwłaszcza organizacji młodych, które powstały niedawno i są naturalnie skoncentrowane na swojej misji. Bardzo trudno im właśnie na tym etapie rozwoju wyjść niejako poza siebie i popatrzeć z zewnątrz, zobaczyć organizację w swojej społeczności lokalnej czy na forum krajowym, a także w przestrzeni czasowej np. odpowiedzieć sobie na pytanie – jaką organizacją chcielibyśmy być za 5 czy za 10 lat? Powoduje to proces zamykania się organizacji i utrzymywania na tym samym poziomie rozwoju, a często do tworzenia grup wzajemnej adoracji.
– niski poziom zarządzania
Organizacje są zwykle tak pochłonięte realizacją inicjatyw i programów, że często nie widzą potrzeby zarządzania instytucją, albo z rożnych względów nie starcza im na to czasu. Zdarza się też, że członkowie zarządów nie posiadają odpowiednich kwalifikacji do kierowania organizacją. Inny problem, który wpływa na niski poziom zarządzania to nadmierna rotacja członków zespołu i zarządów lub zbytnie usztywnienie struktur zarządzających organizacją, a w konsekwencji mała operatywność i elastyczność całej organizacji.
– słabo podkreślana indywidualność
Organizacje rzadko też podkreślają swoją indywidualność, profil i przestają wyróżniać się w gronie 40.000 działających w Polsce. Może wynika to z naturalnej skromności osób, które ją powołały. Wszak nie o rozgłos im chodziło, ale o zrobienie czegoś pożytecznego. Tak jednak nie można postępować, jeśli organizacja ma się rozwijać i realizować swoją misję skutecznie.
– działanie na bardzo konkurencyjnym rynku
Ze względu na wielość i różnorodność organizacji w stosunku do małej liczby źródeł ich finansowania fundacje i stowarzyszenia działają na bardzo konkurencyjnym rynku i powinny szczególnie dokładnie znać swoje otoczenie, aby właściwie określać oczekiwania pomocy względem poszczególnych grup, a przy tworzeniu programów PR – dobrze definiować adresatów dla każdej z grupy celów.
Jak sobie poradzić z tymi problemami, by skutecznie mówić o tym, co robi organizacja, by budować trwałe i pozytywne relacje ze środowiskiem zewnętrznym, a także skutecznie pozyskiwać fundusze?
Musimy pamiętać o powyższych słabościach przy projektowaniu działań PR-owskich dla naszej organizacji, a więc:
- skracać dystans między licznymi naszymi grupami docelowymi
- podkreślać indywidualność naszej organizacji, jej profil, unikalność
- dobrze definiować adresatów naszych celów w działalności informacyjnej
- otwierać naszą organizację na świat, widzieć jaką rolę pełni w naszej społeczności lokalnej i jaką organizacją może stać się za parę lat
- rozładowywać napięcie wywołane przez nacisk opinii publicznej
- poprawiać zarządzanie w organizacji
Jakie może mieć korzyści Wasza organizacja z zastosowania zasad Public Relations w swojej działalności?
Korzyści z realizowania programu Public Relations w organizacji, czyli … sytuacja idealna:)
– Wasza organizacja jest znana w swoim środowisku, każdy mieszkaniec jest w stanie powiedzieć choćby jedno zdanie o tym, co robi organizacja i identyfikuje się z jej działalnością;
– w środowisku znana jest jakość działania Waszej organizacji i jej efektywność;
– tworzy się moda na bycie wolontariuszem i darczyńcą Waszej organizacji;
– Wasza organizacja ma wielu chętnych, którzy chcą włączyć się społecznie w różne działania prowadzone przez organizację;
– Wasza organizacja potrafi zintegrować społeczność wokół organizowanych wydarzeń i programów;
– Wasza organizacja skutecznie pozyskuje darczyńców lokalnych i zewnętrznych;
– procesy decyzyjne w Waszej organizacji przebiegają według ściśle określonych ścieżek, znanych zarówno dla zespołu, jak i otoczenia zewnętrznego;
– osoby pracujące w Waszej organizacji identyfikują się z nią i mają wysoką motywację do pracy w niej;
– łatwo wskazać na przedmioty, wartości które utożsamia Wasza organizacja;
– media chętnie podejmują się przedstawiania tego, co robi, i co udało się Waszej organizacji osiągnąć, chętnie pośredniczą w apelach o pomoc i wsparcie organizacji;
– wielu mieszkańców przekazuje 1 procent z podatku dochodowego na działalność Waszej organizacji (jeśli ma ona status organizacji pożytku publicznego).
Źródła: Na podstawie materiałów szkoleniowych studiów podyplomowych PR Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Warszawskiego. Anne Gregory, Public Relations w Praktyce, K.Wójcik, Public Relations od A do Z, G.I.Kops, Prezentacje w biznesie oraz pracy dyplomowej pt. Rola Programu Public Relations w działalności statutowej organizacji niedochodowej, na przykładzie nowo utworzonego wiejskiego Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Doliny Wiaru z Bieszczad.
[1] W. Budzyński, Public Relations. Zarządzanie reputacją firmy, Warszawa 2003, s.11.
