Jest to choroba układu krwiotwórczego, zalicza się do nowotworów złośliwych. Po łacinie leucaemia, dosłownie „biała krew”, nazwa pochodzi stąd, że krew chorych przybiera bardzo jasny odcień. W Polsce rocznie rozpoznaje się około 3,5 tysiąca nowych przypadków białaczki.
W warunkach prawidłowych, wewnątrz kości znajduje się szpik, który wytwarza krwinki czerwone (erytrocyty – przenoszą tlen), krwinki białe (leukocyty – chronią organizm przed zakażeniem) i płytki krwi (trombocyty – odpowiadają za krzepliwość). Przy białaczce dochodzi do zahamowania dojrzewania i różnicowania krwinek. Białe krwinki są produkowane w sposób niekontrolowany, są to komórki niedojrzałe, jednego typu, nie są gotowe do pełnienia funkcji w organizmie. Jest ich bardzo dużo, zajmują całą przestrzeń układu kostnego, z czasem naciekają również inne narządy. Chorują ludzie w różnym wieku, dzieci, dorośli i seniorzy.
Białaczki bywają ostre, (występują częściej) i przewlekłe, które długo mogą nie być wykrywane (występują dużo rzadziej). Wśród nich – uwzględniając rodzaj komórek, które ulegają namnażaniu – rozpoznaje się białaczki limfoblastyczne i szpikowe. Tak więc mamy 4 typy białaczek:
– ostra białaczka limfoblastyczna (limfocytowa, limfatyczna);
– ostra białaczka szpikowa;
– przewlekła białaczka limfatyczna;
– przewlekła białaczka szpikowa.
Ostra białaczka limfoblastyczna występuje najczęściej u dzieci. Niedojrzałe komórki, które szybko mnożą się i nie dojrzewają to limfocyty. Przebieg choroby jest bardzo ciężki, ale u dzieci leczonych wyniki są coraz lepsze, obecnie występuje ponad 70 -80% wyleczeń.
Ostra białaczka szpikowa najczęściej występuje u dorosłych i osób powyżej 60 roku życia. W tym typie choroby zaburzeniom ulegają krwinki białe – granulocyty. Choroba postępuje bardzo szybko. Zapada na nią jedna osoba na dziesięć tysięcy, zostaje wyleczona jedna na trzy.
Przewlekła białaczka limfocytowa postępuje wolno, zwykle chorują na nią osoby po 50 r.ż., na czterech pacjentów u jednego mogą nie występować żadne objawy. Rozpoznanie ustala się na podstawie badań dodatkowych.
Przewlekła białaczka szpikowa ma najczęściej dwie fazy – przewlekłą i ostrą . Chorują osoby w średnim wieku, 95% ma podłoże genetycznie.
Trudno ustalić, co wywołuje białaczkę. Prawdopodobnie zakażenie niektórymi wirusami, uszkodzenie szpiku substancjami chemicznymi (np. benzen), szkodliwe promieniowanie jonizujące, przebyte w przeszłości choroby nowotworowe, a także czynniki genetyczne.
OBJAWY CHOROBY
Objawy choroby w pierwszym okresie są mało charakterystyczne. Występuje bladość, łatwe męczenie się, następnie na skórze pojawiają się sińce, wybroczyny, krwawienia z nosa, z dziąseł. Z powodu zmniejszonej odporności powtarzają się infekcje. Bardzo typowe są towarzyszące bóle kości. W czasie badania lekarz stwierdza powiększenie węzłów chłonnych, wątroby, śledziony, ślinianek. Ostateczne rozpoznanie ustala się na podstawie badania morfologii krwi i badania szpiku kostnego (nakłucie igłą jamy szpikowej).
LECZENIE BIAŁACZKI
Leczenie odbywa się w szpitalu na oddziale specjalistycznym. Jest długotrwałe, uciążliwe, często trwa latami. Zwykle towarzyszą mu przykre objawy: wypadanie włosów, wymioty, zaburzenia koordynacji ruchów. Jest wiele wariantów leczenia w zależności od typu białaczki i stopnia zaawansowania. Stosuje się leki przeciwnowotworowe w cyklach (chemioterapia), czasem radioterapię (promieniowanie jonizujące). Dla wielu osób, szczególnie dla dzieci, gdy standardowe leczenie jest niewystarczające, jedynym sposobem jest przeszczep szpiku. W czasie remisji choroby po dokładnym zniszczeniu szpiku pacjenta przetacza się jego zdrowe komórki szpikowe, pacjent jest jednocześnie dawcą i biorcą. Druga metoda, to po dokładnym przebadaniu, pobiera się i przetacza szpik od innej osoby blisko spokrewnionej. Wszystkie zabiegi muszą być wykonywane w niezwykle sterylnych warunkach.
KTO MOŻE ZOSTAĆ DAWCĄ SZPIKU?
Dawcą szpiku może być osoba w wieku od 18 do 50 lat. Nie może być nosicielem HV, wzw B i C, ani żółtaczki pokarmowej , nie kwalifikuje się osoba, która chorowała na gruźlicę, choroby hematologiczne i onkologiczne. Dane genetyczne czyli antygeny zgodności tkankowej (HLA) zostaną umieszczone w Banku Dawców Szpiku Kostnego.
Ważne strony internetowe:
www.dkms.pl- Baza Dawców Szpiku Fundacji DKMS. Tu znajdziesz informację o tym, w jaki sposób można zarejestrować się internetowo jako potencjalny dawca szpiku
http://www.fundacjauj.pl – Fundacja Urszuli Jaworskiej
