Wstrząśnienie mózgu (często nazywane nieprawidłowo – wstrząsem mózgu) jest jednym z najczęstszych następstw urazu głowy.
U dzieci budowa anatomiczna i fizjologia mózgu zmienia się w trakcie rośnięcia. Po urodzeniu, w ciągu pierwszych 3 lat, dochodzi do bardzo szybkiego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, potem, w nieco wolniejszym tempie, rozwija się do okresu dojrzałości. Niemowlęta mają dużą głowę w stosunku do ciała, cienką czaszkę z niezarośniętymi szwami i ciemiączkiem, dlatego łatwo ulega ona zniekształceniu. Do wstrząśnienia mózgu dochodzi, gdy nagle zostanie zahamowany szybki ruch głowy, (np. dziecko biegnie i upada, czy w wypadku samochodowym).
PRZYCZYNY URAZÓW GŁOWY
Przyczyny urazów zależą w dużym stopniu od wieku. U niemowląt i w 2 roku życia są to najczęściej upadki. Niemowlęta przy niedostatecznej opiece spadają z tapczanu, przewijaka lub innych mebli, dzieci które zaczynają chodzić przewracają się, uderzając głową o podłogę lub meble. U dzieci w wieku 2 – 5 lat oprócz upadków dość często zdarzają się wypadki komunikacyjne – urazy głowy przy niedostatecznym zabezpieczeniu dziecka w samochodzie. Trzeba dodać, że u niemowląt i małych dzieci ciężkie urazy głowy rzadko są przypadkowe, najczęściej są następstwem maltretowania dziecka. W grupie wieku 6 – 12 lat poza wymienionymi już przyczynami, zdarzają się urazy na rowerach, deskorolkach, motorowerach i przy przejściach przez jezdnię. U młodocianych dochodzą, oprócz wymienionych wyżej, napady z pobiciem i urazy sportowe.
Rozpoznanie wstrząśnienia mózgu ustala się na podstawie objawów. W badaniach neurologicznym, tomografii komputerowej i w rezonansie magnetycznym nie stwierdza się nieprawidłowości. We wczesnym okresie po urazie występuje ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia świadomości, czemu towarzyszy „nieobecny” wyraz twarzy, niekiedy utrata przytomności, typowymi objawami są nudności i wymioty. W późniejszym okresie może utrzymywać się uporczywy ból głowy i zawroty, uczucie pustki w głowie, zaburzenia koncentracji ruchów, niepamięć wsteczna, rozdrażnienie, zła tolerancja ostrych dźwięków i światła, może pojawić się lęk, zaburzenia snu. U niemowląt i małych dzieci typowymi objawami są wymioty, senność i bladość.
Odróżnia się 3 stopnie wstrząśnienia mózgu:
stopień 1 – przejściowe ograniczenie świadomości, bez utraty przytomności, objawy ustępują w ciągu 15 minut;
stopień 2 – objawy wstrząśnienia mózgu, bez utraty przytomności utrzymują się powyżej 15 minut;
stopień 3 – występuje krótsza lub dłuższa utrata przytomności.
LECZENIE
Leczenie jest tylko objawowe, trzeba pozwolić mózgowi na całkowity odpoczynek. Najczęściej u dziecka z 1 lub 2 stopniem następstwa wstrząśnienia mózgu są łagodne i po konsultacji lekarskiej, może ono pozostać w domu. Zaleca się przebywanie w cichym otoczeniu, nie powinno czytać ani oglądać telewizji przez okres 1-2 dni, w razie pogorszenia należy zgłosić się do szpitala. Dzieci z 3 stopniem są przyjmowane do szpitala, gdzie mają wykonane badania i są pod kontrolą lekarską. Po ciężkich urazach mózgu zdarzają się powikłania w postaci obrzęku mózgu (znacznie częściej niż u dorosłych), może dojść do wylewu krwi między mózgiem, a oponą twardą, a także do porażeń. Dzieci z powikłaniami powinny być bezwzględnie umieszczone w szpitalu.
ZAPOBIEGANIE
Zapobieganie u niemowląt i małych dzieci to nie zostawianie ich samych przy otwartym oknie, przy niezabezpieczonych schodach, ani na przewijaku, unikanie używania chodzików dziecięcych. Place zabaw dla dzieci powinny mieć bezpieczne, miękkie podłoże. Należy nauczyć dzieci przechodzenia przez jezdnię. Samochodem dzieci powinny jeździć w fotelikach i w zapiętych pasach. Dzieci starsze, uprawiające sport powinny zakładać kaski przy jeździe na rowerach, motorowerach, deskorolkach, na nartach i przy jeździe konno. Należy odradzać młodzieży uprawiania boksu. Ciągle niestety pozostaje nierozwiązany problem dzieci maltretowanych przez rodziców.
