Zespół jelita drażliwego, dawniej był nazywany nerwicą jelit, obecnie występuje często pod skrótem IBS (z ang. irritable bowel syndrom). Jest jedną z najczęstszych dolegliwości przewodu pokarmowego, a według opinii dotkniętych nim osób, ma bardzo niekorzystny wpływ na jakość życia. Cierpi na nią około 20% ludzi. Przeważa płeć żeńska. Czasem występuje u dzieci, najczęściej w wieku 11-18 lat.
Definicja ekspertów, przyjęta w 1999r. podaje, że jest to zespół przewlekłych, trwających co najmniej 3 miesiące, zaburzeń czynności jelit, którego najbardziej stałymi objawami są bóle brzucha, towarzyszące im zaburzenia w oddawaniu stolca oraz wzdęcia.
Objawy zespołu jelita drażliwego
Dolegliwości mają charakter przewlekły, przebiegają z okresami poprawy i zaostrzeń, nie zagrażają życiu. Typowe objawy to kurczowe bóle brzucha o różnym nasileniu, powtarzające się z różną częstotliwością i bolesnością, czasem są to tylko pobolewania, a czasem ostra kolka. Towarzyszą temu trudności z wypróżnieniem i zaparcia lub/i biegunki. W kale często znajduje się śluz. Typowym objawem są wzdęcia. Bóle brzucha bywają silniejsze po posiłkach, oddanie stolca przynosi ulgę, ale często jest uczucie niepełnego wypróżnienia. Zdarzają się również zgaga, nudności, odbijanie, burczenie w brzuchu, nadmierne oddawanie gazów. Trzeba podkreślić, że w kale nigdy nie pojawia się krew, pacjenci nie chudną, dolegliwości nie pojawiają się podczas snu, nie występuje gorączka.
Współistnienie któregoś z tych objawów nasuwa podejrzenie innej poważnej choroby przewodu pokarmowego i wymaga przeprowadzenia odpowiednich badań.
Przyczyny zespołu jelita drażliwego
Przyczyna jest nieznana. Podejrzewa się, że na zaburzenia perystaltyki jelit może mieć wpływ nieodpowiednia dieta (obfita, zbyt tłusta, zawierająca dużo kofeiny, a także alkohol), przebyte infekcje bakteryjne przewodu pokarmowego, antybiotykoterapia, zabiegi operacyjne przewodu pokarmowego. Wpływ mogą mieć również czynniki psychospołeczne, stresy, depresja, być może czynniki genetyczne. Są to jednak tylko podejrzenia, nie potwierdzone naukowo.
Leczenie
Osoba z dolegliwościami powinna zgłosić się do lekarza podstawowej opieki lub do gastrologa. Ustalenie rozpoznania na ogół jest łatwe tylko na podstawie zebranego wywiadu i badania fizykalnego. Najczęściej jednak wykonuje się jeszcze badania dodatkowe (endoskopowe oraz krwi i stolca) żeby wykluczyć inne, poważniejsze choroby (np. raka jelita grubego).
Leczenie jest tylko objawowe, często trudne i nie zawsze skuteczne, ponieważ nie wiemy, jaka jest przyczyna choroby. Nie istnieje żadna konkretna dieta dla wszystkich, powinna być ustalona indywidualnie dla każdego pacjenta, inna gdy dominuje biegunka, inna przy zaparciach. Uwzględnia się również spostrzeżenia pacjenta po jakich posiłkach dochodzi do nasilenia objawów. Przy wzdęciach należy zrezygnować z kapusty, bobu, cebuli, czosnku, słodyczy i soków owocowych. Nie należy przejadać się, pokarmy lepiej dzielić na kilka mniejszych posiłków. Kawę powinno się ograniczyć, a z alkoholu zrezygnować.
Leczenie farmakologiczne stosuje się celem złagodzenia dokuczliwych objawów: przy biegunce leki hamujące perystaltykę (np. loperamid), przy zaparciach leki łagodnie przeczyszczające (np. lactuloza). Leków tych nie należy stosować długo. W czasie bólu zaleca się środki przeciwbólowe i rozkurczowe. Czasem trzeba podać leki uspakajające lub przeciwdepresyjne. Wskazana jest także współpraca z psychologiem lub psychoterapeutą, ponieważ osoby z zespołem jelita drażliwego mają większą skłonność do niepokoju, lęku, natręctw, a także depresji. Są to pacjenci, którzy w stresie reagują objawami somatycznymi.
