Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym. Rozwija się z nabłonka pokrywającego szyjkę lub kanał szyjki macicy. W Polsce jest drugim – co do częstości występowania – nowotworem narządów płciowych u kobiet. Co roku pojawia się prawie 4 tysiące nowych zachorowań, wśród nich jest połowa zgonów, czyli około 2 tysięcy kobiet rocznie. To są dane zatrważające! W innych krajach Europy jest dużo mniejsza śmiertelność.
Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym. Rozwija się z nabłonka pokrywającego szyjkę lub kanał szyjki macicy. W Polsce jest drugim – co do częstości występowania – nowotworem narządów płciowych u kobiet. Co roku pojawia się prawie 4 tysiące nowych zachorowań, wśród nich jest połowa zgonów, czyli około 2 tysięcy kobiet rocznie. To są dane zatrważające! W innych krajach Europy jest dużo mniejsza śmiertelność.
DLACZEGO TAK WAŻNE SĄ OKRESOWE BADANIA CYTOLOGICZNE?
Stany przedrakowe i wczesny okres raka łatwo można rozpoznać i wyleczyć pod warunkiem, że wykonuje się okresowe badania cytologiczne. Niestety do badań tych Polki nie dają się przekonać. Tylko co piąta chodzi regularnie do ginekologa i wykonuje badania cytologiczne (badania te u kobiet w wieku 25 – 59 lat są bezpłatne). Większość zgłasza się zbyt późno do lekarza, gdy nie ma już szans na wyleczenie. Chorują stosunkowo młode kobiety od 25 do 29 roku życia, potem liczba zachorowań gwałtownie wzrasta, a szczyt przypada między 45 do 49 rokiem życia. Średni czas rozwoju choroby trwa 5 do 10 lat.
Przez długi okres choroba przebiega bezobjawowo, objawy (krwiste upławy, plamienie lub krwawienie z dróg rodnych oraz bóle w podbrzuszu) występują dopiero w późnym okresie choroby. Wyróżnia się 3 fazy choroby: stan przedrakowy, który jest całkiem wyleczalny, rak przedinwazyjny, także do wyleczenia i rak inwazyjny, który rozwija się, naciekając sąsiednie tkanki i może dawać przerzuty do odległych narządów – jest to już sytuacja groźna dla życia.
PRZYCZYNY POWSTAWANIA RAKA SZYJKI MACICY
Wielkim osiągnięciem ostatnich lat w medycynie jest odkrycie przyczyny powstania raka szyjki macicy (jest to pierwszy nowotwór, którego przyczynę powstawania poznaliśmy). Główną przyczyną zachorowań jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV (Human Papillomavirus). Istnieje około 100 typów tego wirusa, ale tylko kilka jest niebezpiecznych. Przewlekłe zakażenie onkogennymi typami grozi zachorowaniem na raka szyjki macicy. Zakażenie jest najczęstszą infekcją przenoszoną drogą płciową, narażona na nią jest większość osób aktywnych seksualnie. Infekcja ma najczęściej charakter przemijający, ale czasem przechodzi w postać przewlekłą, jeśli jest to typ 16 lub 18 istnieje niebezpieczeństwo zachorowania na raka szyjki macicy. Natomiast zakażenie typem 6 lub 11 grozi zarówno kobietom, jak i mężczyznom pojawieniem się brodawek zewnętrznych narządów płciowych lub okolicy odbytu (tzw. kłykcin kończystych). Są one trudne w leczeniu i bardzo zakaźne dla partnera seksualnego.
Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania to wczesne rozpoczęcie życia płciowego, duża liczba partnerów seksualnych, palenie papierosów, wieloletnie stosowanie środków antykoncepcyjnych, częste, nie leczone stany zapalne pochwy.
ZAPOBIEGANIE RAKOWI SZYJKI MACICY
Zapobieganie to systematyczne kontrole u ginekologa i wykonywanie zalecanych badań cytologicznych (w zależności od wieku, co 1 rok do 3 lat). Ważne jest wczesne rozpoznawanie stanów przedrakowych i raka przedinwazyjnego szyjki macicy – jest wtedy szansa na pełne wyleczenie.
W ostatnich latach doszła jeszcze bardzo silna broń w walce z rakiem szyjki macicy – mamy szczepionkę przeciwko wirusowi HPV, który jest odpowiedzialny za rozwój tej choroby. Od 2008 roku zaleca ją Ministerstwo Zdrowia (niestety nie jest jeszcze refundowana). Szczepionka o nazwie Silgard zawiera cztery typy wirusa (6,11,16 i 18). Kwalifikują się do szczepień, zgodnie z rejestracją w Unii Europejskiej, dziewczęta i kobiety w wieku od 9 do 26 lat.
Zaleca się również szczepienia chłopców od 9 do 15 lat (uchroni ich to przed brodawkami narządów moczowo-płciowych, a w przyszłości nie będą zakażali swoich partnerek). Szczepionkę podaje się w 3 dawkach w cyklu półrocznym. Do zaszczepienia kwalifikuje lekarz pediatra, lekarz rodzinny lub ginekolog. W tym celu należy się zgłosić do odpowiedniej przychodni. Szczepionka nie zawiera żywych wirusów, a jedynie ich otoczkę, praktycznie nie ma żadnego niebezpieczeństwa związanego ze szczepieniem.
Skuteczność szczepionki ocenia się na około 70% (szczepy rakotwórcze (16 i 18), które wchodzą w jej skład, są odpowiedzialne za ponad 70% przypadków raka szyjki macicy). Wobec możliwości zakażenia innymi, rzadziej występującymi typami nadal jest konieczne wykonywanie badań cytologicznych.
