Jak wcześnie rozpoznać raka piersi?

Październik jest miesiącem profilaktyki raka piersi, nowotworu złośliwego, który zajmuje pierwsze miejsce pod względem częstości występowania u kobiet. U Polek co roku wykrywa się ok.10 000 zachorowań.

Śmiertelność jest wysoka, prawie połowa pacjentek umiera. U większości kobiet rak wykrywany jest zbyt późno, podczas gdy wcześnie zdiagnozowany ma najczęściej małe rozmiary i prawdopodobnie nie ma jeszcze przerzutów. Wczesna specjalistyczna terapia daje wtedy dużą szansę na wyleczenie. Naturalny przebieg raka piersi jest bardzo długi, guz osiąga średnicę 1 cm w ciągu 7 – 8 lat.

Wiele czynników może zwiększać ryzyko zachorowania:

• predyspozycja genetyczna (zachorowania w najbliższej rodzinie),
• wcześnie występująca miesiączka i późna menopauza (czyli długi okres działania hormonów),
• długotrwałe stosowanie środków antykoncepcyjnych,
• częściej występuje u kobiet, które nie rodziły i nie karmiły piersią.

Zagrożenie rośnie wraz z wiekiem. Okazuje się, że częściej chorują kobiety z otyłością.

Wczesne rozpoznanie raka piersi jest możliwe na postawie prostych, łatwo dostępnych i nieinwazyjnych badań. Są to:

• samobadanie piersi (pacjentki same wykonują badania),
• mammografia (badanie promieniami rentgenowskimi) i
• USG (badanie falami ultradźwiękowymi).

Samobadanie jest bardzo prostą i co najważniejsze skuteczną metodą wykrywania raka piersi we wczesnym okresie. Stwierdzono, że ok. 90% nowotworów piersi jest wykrywanych przez kobiety w czasie samobadania. Kobiety powinny badać swoje piersi i okoliczne węzły chłonne, zaczynając od 20 roku życia, a stosujące antykoncepcję hormonalną – nawet wcześniej. Czynność tę należy powtarzać każdego miesiąca, najlepiej w pierwszym tygodniu po miesiączce, a w okresie menopauzy raz w miesiącu, np. w pierwszą sobotę.

Najlepiej rozpocząć od oglądania piersi, zwrócić uwagę na skórę, brodawki i otoczki (czy nie ma nadżerki, nie gojącej się krosty, wycieku z brodawki, zniekształcenia kształtu). Następnym etapem jest obmacywanie piersi. Układa się na niej całą dłoń, ale uciska trzema palcami zataczając drobne kółka wzdłuż piersi w górę, w dół i z powrotem, aż cała pierś zostanie skontrolowana. Lewą pierś bada się prawą ręką, a prawą pierś lewą. Badanie najlepiej przeprowadzać w pozycji stojącej i leżącej. Następnie należy sprawdzić dokładnie okolicę pachy, czy nie wyczuwa się węzłów chłonnych. Wykrycie w czasie badania stwardnienia, guzka albo innych zmian w miąższu piersi, wymaga koniecznie skontaktowania się z lekarzem, który zdecyduje o dalszym postępowaniu. Na szczęście większość wykrytych guzków nie jest nowotworem złośliwym.

Mammografia piersi jest badaniem bezpłatnym dla kobiet od 50 do 69 roku życia, potrzebne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Nie można tego badania wykonywać u kobiet w ciąży. Nie wymaga specjalnego przygotowania. Badanie odbywa się w pozycji stojącej, pacjentka rozbiera się do pasa. Badana pierś jest uciśnięta między podstawką z kasetą Rtg, a plastikową płytą uciskającą z góry. Wykonuje się zdjęcie Rtg góra – dół oraz w projekcji bocznej. Całe badanie trwa kilka minut. Pierwszą mammografię zaleca się w wieku 35 – 39 lat, po 40 roku życia co 2 lata, a po menopauzie raz w roku do 75 r. ż. Metoda pozwala na wykrycie guzków o średnicy nawet poniżej 0,5 cm, długo przed wystąpieniem objawów klinicznych. Umożliwia wykonywanie biopsji i pobieranie materiału do badań.

Badanie USG (ultrasonograficzne) i mammografia wzajemnie się uzupełniają, każde z nich wykrywa raka piersi we wczesnym stadium. USG lepiej sprawdza się u młodych kobiet, których piersi mają obfite utkanie gruczołowe. Na jego podstawie można odróżnić lity guzek od torbieli. Badanie można wykonywać także w czasie ciąży i laktacji, co umożliwia uniknięcie naświetlania Rtg. Pierwsze badanie USG piersi najczęściej wykonuje się po skończeniu 25 lat, wcześniej gdy pacjentka lub lekarz zauważą coś niepokojącego w piersi. O terminach późniejszych badań indywidualnie decyduje ginekolog.