Wynajmowanie pomieszczeń i sprzętu przez świetlice wiejskie

Świetlice wiejskie będące jednostkami organizacyjnymi gminy prowadzą na ogół swoją działalność w obiektach użyteczności publicznej, stanowiących mienie komunalne. W związku z tym, jeśli chcą wynająć lub wydzierżawić sprzęt lub pomieszczenia zobowiązane są do przestrzegania postanowień przepisów o gospodarce komunalnej.

 

 

Stosownie do postanowień przepisu art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43 z późn. zm.) organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego (rady gminy, powiatu, województwa) postanawiają o wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego. Uprawnienia te organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzyć organom wykonawczym tych jednostek (wójt, burmistrz, prezydent, marszałek sejmiku).

Jeśli zatem świetlica wiejska lub samorządowa instytucja kultury planują wynająć albo wydzierżawić salę lub sprzęt muszą najpierw sprawdzić czy została podjęta uchwała gminy lub zarządzenie organu wykonawczego (wójta) w sprawie cen i opłat za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Dopiero na podstawie tych zapisów powinny określić cenę wynajmu/ dzierżawy.

Umowa najmu/dzierżawy powinna być sporządzona w formie pisemnej, po jednym egzemplarzu dla każdej ze stron.

Osobą uprawnioną do zawarcia umowy najmu jest:

  • wójt/ burmistrz gminy lub osoba działająca w oparciu o udzielone pełnomocnictwo- w wypadku świetlicy, która nie ma osobowości prawnej i jest jednostką organizacyjną urzędu gminy,
  • kierownik/ dyrektor placówki – w wypadku samorządowej instytucji kultury.

Uwaga: Przygotowując umowę z tytułu wynajmu lub dzierżawy należy zwrócić uwagę na to czy dana nieruchomość jest własnością gminy, czy też została przekazana w trwały zarząd. Gminy w swoich uchwałach mają prawo różnicować te kwestie.

Jednostka korzystająca z nieruchomości przekazanej w trwały zarząd ma prawo do:

  • oddania nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie na czas nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd,
  • ma obowiązek zawiadomienia organu powierzającego mienie i organu nadzorującego, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony do 3 lat,
  • ma obowiązek uzyskania zgody organu powierzającego mienie w trwały zarząd, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub czas nieoznaczony, jednak na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd. Zgoda jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość.
  • Przekazanie nieruchomości gminnej w trwały zarząd następuje na wniosek jednostki organizacyjnej, na podstawie decyzji administracyjnej wójta/ burmistrza i protokołu zdawczo-odbiorczego.
  • Trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną, czyli państwową lub samorządową jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Samorządowa instytucja kultury, będąca samorządową osobą prawną, nie może zatem władać nieruchomościami gminy w formie trwałego zarządu.

Świetlice wiejskie prowadzone przez organizacje pozarządowe

Wynajęcie pomieszczeń, ich dzierżawa, jeśli ma charakter zarobkowy, zorganizowany i ciągły jest działalnością gospodarczą. Powoduje to określone skutki prawne.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach stwarza możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez stowarzyszenia, lecz nakazuje, by dochód z działalności gospodarczej służył realizacji celów statutowych. Jednocześnie zabrania podziału dochodu pomiędzy członków stowarzyszenia.

Również fundacje są uprawnione do prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach stwierdza, że fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów statutowych.

Zamiar rozpoczęcia działalności gospodarczej przez organizację może powodować konieczność dokonania zmian w jej statucie. Dotyczy to m.in. sytuacji, gdy takiej ewentualności nie przewidziano w momencie rejestracji organizacji.

Podjęcie działalności gospodarczej organizacji wiążę się przede wszystkim z:

  • dokonaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego,
  • dokonaniem zmian w systemie REGON prowadzonym przez Urząd Statystyczny.
  • Ponadto, jeśli przepisy ustawowe regulujące dany rodzaj działalności wymagają koncesji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej, organizacja ma obowiązek spełnienia tych wymogów.

Podstawą prawną działalności gospodarczej jest Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807). Stosownie do jej zapisów, działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Organizacja prowadząca działalność gospodarczą jest zobowiązana spełniać przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności, dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia, przeciwpożarowe i sanitarne określone w przepisach budowlanych, przepisach dotyczących ochrony środowiska oraz zapewnić wykonywanie prac przez osoby legitymujące się odpowiednimi kwalifikacjami.

W przypadku działalności fundacji i stowarzyszeń powstaje problem odróżnienia działalności gospodarczej od działalności statutowej. Nie zawsze statut określa, jakiego rodzaju działalność gospodarczą organizacja może prowadzić. Często trudności sprawia określenie, czy np. dokonanie odsprzedaży rzeczy lub wynajem lokalu jest prowadzeniem działalności gospodarczej, i w którym momencie należy taką działalność zgłosić jako działalność gospodarczą.

W tym zakresie kilkakrotnie wypowiadał się Naczelny Sąd Administracyjny oraz sądy apelacyjne. W wyroku z dnia 5.09.1997r. NSA stwierdził, że ocena, czy dany podmiot prowadzi działalność, uzależniona jest od ustalenia, czy dana działalność spełnia jednocześnie wszystkie przesłanki działalności gospodarczej, a w szczególności określenie, czy działalność ta prowadzona jest „w celach zarobkowych” oraz czy jest prowadzona „na własny rachunek”.

Ocena tych okoliczności nasuwa wiele wątpliwości. Nawet orzeczenia sądów są w tej materii dyskusyjne.

W wyroku z dnia 17.091997r. (IISA 1089/96 Pr.Gosp.1998/1/32) Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził: „Nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art.2 ust. 1 ustawy z dnia 23.XII.1988r. o działalności gospodarczej sporadyczne dokonywanie czynności wynajmu lokalu albo wydzierżawienie urządzeń”, przyjmując jako kryterium częstotliwość zdarzeń.

Natomiast w wyroku z dnia 20.02.1996r. (IISA 442/95 Pr.Gosp.1996/9/35) ten sam sąd uznał: „Wynajmowanie lokali stanowi pobieranie pożytków z rzeczy (art. 53 par.2 kodeksu cywilnego) i nie jest prowadzeniem działalności gospodarczej”.

Kryterium częstotliwości dokonanych czynności zastosował również Naczelny Sąd Administracyjny w Szczecinie w sprawie Sa/Sz/1187/97. Uznał mianowicie: „Czynności skarżącego polegające na wielokrotnym zakupie i sprowadzeniu z zagranicy, a w jednym przypadku w kraju, samochodów oraz części samochodowych, a następnie ich sprzedaży z zyskiem, stanowiły ze względu na częstotliwość oraz przedmiot transakcji działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o działalności gospodarczej.”

W świetle kolejnych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego wynajęcie choćby nawet części lokalu na działalność gospodarczą prowadzoną przez inne podmioty jest działalnością gospodarczą.

Dla ułatwienia postępowania konieczne jest rozróżnienie działalności statutowej od działalności gospodarczej, zgodnie z zasadą: Wszystkie działania zmierzające do realizacji celów statutowych i świadczenia statutowe powinny być dokonywane nieodpłatnie, a jeżeli przewidywany jest jakiś udział finansowy otrzymujących świadczenie, to w postaci wspólnie ponoszonych kosztów. Działalność statutowa nie może być prowadzona w celach zarobkowych.

Odróżnienie działalności gospodarczej od działalności statutowej ma istotne znaczenie ze względów podatkowych.

Organizacje, które prowadzą działalność statutową:

  • naukową,
  • naukowo-techniczną,
  • oświatową, w tym również polegającą na kształceniu studentów,
  • w zakresie kultury fizycznej i sportu,
  • ochrony środowiska,
  • ochrony zdrowia i pomocy społecznej (dobroczynności),
  • rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów,
  • kultu religijnego,
  • wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnych na wsi,

są zwolnione od podatku dochodowego, jeżeli dochody przeznaczą na cele statutowe. Wystarczy w tej sprawie podjęcie uchwały Zarządu o takim przeznaczeniu środków finansowych. W sytuacji, gdy jakakolwiek część dochodu nie zostanie przeznaczona na cele statutowe, wówczas w tym zakresie płacą podatek dochodowy.

Omówione wyżej zwolnienie nie dotyczy dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, alkoholowego oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali.

Dla pełniejszego odróżnienia działalności statutowej od gospodarczej, ta ostatnia powinna być prowadzona w wyodrębnionej formie, czy to w ramach struktur organizacyjnych, czy też poza jej strukturami.

Uwaga: Mając na uwadze kryterium częstotliwości, przyjmowane w orzecznictwie NSA:

  • jeśli świetlica wiejska, to jedynie lokal, budynek, który służyć ma głównie pozyskiwaniu dochodu z najmu, to należy uznać, że prowadzona jest działalność gospodarcza.
  • Jeśli w świetlicy wiejskiej wynajmujemy odpłatnie powierzchnię na automat do sprzedaży napojów, to prowadzimy działalność gospodarczą. Podobnie taką działalność prowadzi najmujący.
  • Jeśli systematycznie, w każdy weekend przez określony czas, wynajmujemy świetlicę na organizację imprez, to oznacza, że prowadzona jest działalność gospodarcza.

Pamiętać też należy, że wynajmujący z tytułu świadczonej usługi jest zobowiązany do wystawienia, zgodnie ze swoimi uprawnieniami: noty obciążeniowej, rachunku lub faktury VAT.

***

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (DZ. U. Nr 79 z 2001 r. poz. 855 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984r. o fundacjach (Dz. U. nr 21 z 1984 r. poz. 97 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 25 października 1991 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. Nr 13 z 2001 r. poz. 123 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142 poz. 1591 z późniejszymi zmianami)

Ustawa o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249 poz. 2104 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807)

Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43 z późniejszymi zmianami)

Ustawa o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r. (Dz. U. 2004 r. Nr 261 poz. 2603 z późniejszymi zmianami)

 

Facebook
Twitter
Email

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!