PYTANIE: Kto nadzoruje pracę sołtysa?
ODPOWIEDŹ: Nie jestem prawnikiem, może warto jemu zadać to pytanie. Ale zgodnie z moją wiedzą, niestety – sołectwo to jednostka pomocnicza gminy, nie posiadająca własnej osobowości prawnej, podlegająca całkowicie Radzie Gminy i Wójtowi/Burmistrzowi. Rada Gminy, a w jej imieniu Wójt – nadzorują pracę sołtysa. Wójt może mieć zastrzeżenia do pracy sołtysa, jeśli ten zachowuje się niezgodnie z obowiązującym prawem albo uchwały Zebrania Wiejskiego są niezgodne z prawem. Wtedy Wójt może zastosować środki nadzorcze tj.:
1/zawiesić uchwały Zebrania Wiejskiego oraz / lub
2/zawiesić w czynnościach sołtysa i radę sołecką do czasu wydania decyzji przez Radę Gminy.
W statucie sołectwa powinny znaleźć się precyzyjne zapisy dotyczące zakresu i form kontroli oraz pełnienia nadzoru nad organami sołectwa – sołtysem, radą sołecką, Zebraniem Wiejskim- przez Radę Gminy.
Ale o odwołanie sołtysa czy rady może występować nie tylko Wójt, Rada, ale także mieszkańcy sołectwa – i o tym też nie można zapomnieć w statucie! W każdym razie wniosek o odwołanie (każdego organu) powinien zawierać uzasadnienie! Może warto to wszystko zapisać w statucie sołectwa i uchwale.
Podaję Panu przykład zapisu ze statutu sołectwa Słopnice, który traktuje o sposobie odwołania sołtysa i rady sołeckiej oraz nadzoru nad tym sołectwem.
VII. Odwołanie Sołtysa i Rady Sołeckiej.
§ 18.
1. Odwołanie Sołtysa i członków Rady Sołeckiej stanowi wyłączną kompetencje Zebrania Wiejskiego.
2. Zwołanie Zebrana Wiejskiego w celu ewentualnego odwołania Sołtysa bądź Rady Sołeckiej „in corpore” albo poszczególnych członków Rady zarządza Wójt
Gminy, ustalając: miejsce, dzień i godzinę zebrania. W zarządzeniu podaje się wnioskodawcę odwołania.
3. O odwołanie mogą występować:
1) Rada Gminy bądź Wójt Gminy,2) mieszkańcy Sołectwa, których wniosek uzyska conajmniej 1/20 uprawnionych do udziału w Zebraniu Wiejskim.
4. Wniosek o odwołanie powinien zawierać uzasadnienie. Wnioskom bez uzasadnienia Wójt Gminy nie nadaje biegu.
Rozpatrywane są wnioski:
1) stawiające zarzuty nie wywiązywania się z obowiązków statutowych,
2) nie respektowania uchwał Zebrania Wiejskiego,
3) wskazujących na dopuszczenie się czynów dyskwalifikujących w opinii społecznej.
5. Odwołanie nie może nastąpić zaocznie, chyba że zainteresowany nie stawi się bez usprawiedliwionych przyczyn.
6. Zebranie Wiejskie obowiązane jest wysłuchać wszystkich wyjaśnień oraz racji zainteresowanego.
7. Odwołanie następuje w trybie głosowania tajnego i bezpośredniego. W tym celu zebranie powołuje „Komisję Odwoławczą”, powierzając jej obowiązki przeprowadzenia głosowania odwoławczego. Do trybu pracy „Komisji Odwoławczej” stosuje się odpowiednio zapisy § 17 niniejszego statutu.
8. Sołtys (członek Rady Sołeckiej) może złożyć rezygnacje w toku kadencji z pełnionej funkcji.
9. Złożenie rezygnacji lub inne ważne przyczyny powodujące niemożność sprawowania urzędu przez Sołtysa (członka Rady Sołeckiej) jest równoznaczne z zarządzeniem przez Wójta Gminy wyborów uzupełniających na wymienione funkcje, przy odpowiednim zastosowaniu przepisu § 17 niniejszego statutu.
10. Wójt Gminy wyznacza termin Zebrania Wiejskiego w celu dokonania wyboru nowego Sołtysa w terminie do 1 miesiąca od podjęcia uchwały o odwołaniu Sołtysa.
X. Nadzór sołectwa.
§ 24.
1. Nadzór nad działalnością sołectwa sprawuje Rada Gminy i Wójt Gminy, a w zakresie spraw finansowych, także Skarbnik Gminy.
2. Nadzór nad działalnością samorządu Sołectwa sprawowany jest na
podstawie kryteriów: zgodności z prawem, celowości, rzetelności i gospodarności.
3. Wójt i wyznaczeni pracownicy Urzędu Gminy są uprawnieni do żądania niezbędnych informacji i danych dotyczących funkcjonowania Sołectwa.
4. Wójt Gminy wstrzymuje wykonanie uchwał Zebrania Wiejskiego sprzecznych z prawem,
albo uchwałami Rady Gminy, przekazuje je do rozpatrzenia Radzie Gminy celem zajęcia
ostatecznego stanowiska do uchylenia włącznie.
5. Wójt Gminy ma prawo do wglądu w dokumenty Sołectwa.
