Sołectwo jest jednostką pomocniczą. Jego organizację i zakres działania określa Rada Gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami.
W sołectwie organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys.
Zupełnie błędne jest określanie mianem organu sołectwa innych podmiotów niż sołtys i zebranie wiejskie. Niestety w praktyce stanowienia statutów jednostek pomocniczych, szczególnie często organem sołectwa nazywana jest rada sołecka. Rada sołecka może być określona mianem organu, ale z dodaniem przymiotnika „pomocniczy” (tak jak organami pomocniczymi rady gminy są przewodniczący rady czy komisje).
Niesłusznie też zamiennie stosuje się określenia sołectwo i rada sołecka. Należy posługiwać się terminem „sołectwo”, a w szczególnych wypadkach, czyli ze wskazaniem na uprawnienia organu używać terminów „zebranie wiejskie”, „sołtys”, „rada sołecka”. Rada sołecka nie dysponuje uprawnieniami do reprezentowania sołectwa na zewnątrz.
Prawo w praktyce
Poniżej proponowane zapisy w statucie sołectwa, dotyczące określenia kompetencji organów władzy w sołectwie.
1. Organami sołectwa są:
· sołtys,
· zebranie wiejskie.
2. Zebranie wiejskie może powoływać stałe lub doraźne komisje, określając zakres ich działania i kompetencje.
3. Organem uchwałodawczym sołectwa jest zebranie wiejskie.
4. Organem wykonawczym sołectwa jest sołtys.
5. Rada sołecka jest pomocniczym organem opiniodawczo-doradczym.
6. Kadencja sołtysa i rady sołeckiej trwa cztery lata.
7. Do zakresu działania sołtysa należy w szczególności:
a) wykonywanie uchwał zebrania wiejskiego
b) reprezentowanie sołectwa wobec organów Gminy ….
c) składanie wniosku o zwołanie zebrania wiejskiego
d) zwoływanie posiedzeń rady sołeckiej
e) kierowanie akcją pomocy w sołectwie w razie wypadków losowych i klęsk żywiołowych, w szczególności poprzez wykonywanie zarządzeń Wójta
f) uczestniczenie w naradach sołtysów organizowanych przez Wójta
g) uczestniczenie w spotkaniach z radnymi gminy poświęconych realizacji zadań Gminy …
h) składanie sprawozdania z wykonania rocznego planu wydatków sołectwa, najpóźniej do 30 marca roku następnego po roku, którego dotyczył plan
i) składanie na zebraniu wiejskim sprawozdania ze swojej działalności oraz z działalności rady sołeckiej
j) przygotowywanie projektów uchwał zebrania wiejskiego
k) kierowanie bieżącymi sprawami sołectwa z zakresu administracji publicznej
l) załatwianie bieżących spraw związanych z zarządzaniem mieniem gminnym i mieniem komunalnym
m) wydawanie decyzji, postanowień i zaświadczeń w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej
n) opiniowanie, w zakresie wskazanym przez Wójta, wniosków mieszkańców sołectwa o udzielanie ulg i zwolnień z podatków i opłat stanowiących dochody gminy
o) współdziałanie z organami Gminy … w organizowaniu i przeprowadzaniu konsultacji społecznych
p) opracowywanie projektów inicjatyw społecznych i gospodarczych przedstawianych organom gminy
q) organizowanie spotkań radnych Gminy … i Wójta z mieszkańcami sołectwa
r) zgłaszanie wniosków do komisji Rady
s) tworzenie warunków do współpracy z innymi jednostkami pomocniczymi Gminy …
***
Organy sołectwa
Ustalenie składu zebrania wiejskiego
Prowadzenie obrad zebrania wiejskiego
Nadzór nad działalnością sołectwa
Rola i uprawnienia zebrania wiejskiego