Nadzór nad działalnością sołectwa

Iwona Raszeja - Ossowska dla Witryny Wiejskiej
5 listopada 2010

Przepisy o nadzorze nad działalnością organów sołectwa stanowią przypadek szczególny. Wynika to z dwóch istotnych faktów. Po pierwsze, organ wykonawczy sołectwa (sołtys) jest organem jednoosobowym i może sprawować orzecznictwo w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej, a także składać – jednoosobowo – oświadczenia woli w sprawach cywilnych, w imieniu sołectwa. Po drugie, organ uchwałodawczy sołectwa (zebranie wiejskie) stanowi formę demokracji bezpośredniej, co wyklucza stosowanie wobec niego niektórych rodzajów środków nadzoru.

Zgodnie z prawem organami nadzoru wobec sołectwa są: rada gminy i wójt. Organami uprawnionymi do kontroli sołectwa są w szczególności rada gminy i komisja rewizyjna (finanse).

Prawo w praktyce

Poniżej proponowane zapisy w statucie sołectwa, dotyczące kontroli i nadzoru nad sołectwem.

Kryteria kontroli:

· Kontrola działalności organów sołectwa sprawowana jest na podstawie kryteriów zgodności z prawem, celowości, rzetelności i gospodarności.

· Kontrola działalności organów sołectwa ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności organów poddanych kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie oceny kontrolowanej działalności.

Organy uprawnione do kontroli:

· Kontrolę działalności organów sołectwa sprawuje rada gminy.

· Kontrolę działalności organów sołectwa rada gminy realizuje poprzez działania własne lub wyznaczonych komisji, w tym komisji rewizyjnej.

· Komisje wykonują zadania z zakresu kontroli działalności organów sołectwa wyznaczone przez radę gminy.

Typy kontroli:

· Organy kontrolujące mają prawo bezpośredniego wglądu w działalność organów sołectwa (wizytacja).

· Organy kontrolujące mają prawo bezpośredniego wglądu w tok poszczególnych spraw załatwianych przez organy sołectwa (lustracja).

· Wizytacja działalności organów sołectwa dokonywana jest na zlecenie rady gminy, jednak nie rzadziej niż jeden raz na cztery lata.

· Lustracja poszczególnych spraw załatwianych przez organy sołectwa dokonywana jest na zlecenie rady gminy.

· Uprawnienia organów kontrolujących nie wyłączają przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Uprawnienia organów kontrolujących:

Członkowie organów w związku z wykonywaniem zadań z zakresu kontroli działalności organów sołectwa, mają prawo do:

· swobodnego wstępu do pomieszczeń przeznaczonych na działalność organów sołectwa;

· wglądu do wszelkich dokumentów związanych z działalnością organów sołectwa;

· przeprowadzania oględzin składników mienia będących w posiadaniu sołectwa;

· obserwacji przebiegu określonych czynności;

· żądania od sołtysa udzielania ustnych i pisemnych wyjaśnień;

· korzystania z pomocy specjalistów zatrudnionych w urzędzie gminy i gminnych jednostkach organizacyjnych.

Dokumentacja z przeprowadzonej kontroli:

· Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzonej kontroli organy kontrolujące przedstawiają w protokole kontroli.

· Protokół kontroli zawiera opis stanu faktycznego stwierdzonego w toku kontroli działalności organu sołectwa, w tym ustalonych nieprawidłowości, z uwzględnieniem przyczyn powstania, zakresu i skutków tych nieprawidłowości oraz osób za nie odpowiedzialnych.

Ocena działalności organów sołectwa

· Informacje zawarte w protokole kontroli służą do sporządzenia oceny działalności organów sołectwa.

· Ocena obejmuje sformułowanie wniosków, co do sposobu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości oraz wykorzystania osiągnięć organów sołectwa.

· Ocena przedstawiana jest radzie gminy w terminie określonym przez radę.

***